“Kinderen die vragen, worden overgeslagen”. “Kinderen die willen, krijgen voor de billen”. “Kindertjes moet je wel zien, maar niet horen”. Typische voorbeelden van de traditionele opvoeding van begin twintigste eeuw.
Tot en met de eerste helft van de twintigste eeuw was de zogeheten traditionele opvoeding de meest gangbare manier om je kind groot te brengen. Kinderen werden sterk gestuurd: ze moesten luisteren naar wat er werd gezegd en doen wat hen werd verteld.
Gedurende de tweede helft van de twintigste eeuw gingen er echter steeds meer stemmen op voor een opvoeding waarbij zelfontplooiing, genegenheid en empathie een cruciale rol spelen. Een van deze moderne opvoedingstheorieën is Attachment Parenting, in Nederland Natuurlijk Ouderschap genaamd.
De term “Attachment Parenting”
De term Attachment Parenting is bedacht door de Amerikaanse kinderarts William Sears en betekent letterlijk “hechtend ouderschap”. Hiermee wordt het hechtingsproces tussen ouder en kind bedoeld.
Toch is in Nederland gekozen voor de term Natuurlijk Ouderschap. Dit heeft meerdere redenen. In deze filosofie draait het niet alleen om het hechtingsproces, maar speelt ook de zelfontwikkeling van het kind een belangrijke rol. Daarnaast verwijst het woord “natuurlijk” naar de manier waarop andere culturen, die dichter bij de natuur staan, met hun kinderen omgaan.
De filosofie achter Natuurlijk Ouderschap
Natuurlijk Ouderschap stelt dat een kind behoefte heeft aan vertrouwen, empathie en genegenheid en dat ouders moeten helpen bij de ontwikkeling van deze eigenschappen. Zo zal het kind later veilige en duurzame relaties kunnen aangaan.
Het is een intuïtieve manier van opvoeden waarbij het kind wordt gekoesterd en waarbij ongewenst gedrag op een geweldloze manier wordt gecorrigeerd. De filosofie betoogt dat in een liefdevolle, beschermende omgeving de basis wordt gelegd voor een succesvolle volwassene. Deze volwassene zal onafhankelijk, emotioneel stabiel en gelukkig zijn.
Voorgeschiedenis
De eerste die ideeën over hechtingsprocessen uitte, was de Britse psycholoog John Bowlby. Zijn vader stierf toen hij een jongetje van vier was. Zijn moeder gaf vervolgens het leeuwendeel van de opvoeding in handen van kindermeisjes en internaten. Omdat ze bang was hem te verwennen, bracht ze gemiddeld slechts één uur per dag met hem door. Bowlby ontwikkelde hierdoor een trauma en was als volwassene vastberaden om geen minuut te missen van de opvoeding van zijn kinderen. De kern van zijn filosofie is dan ook dat ouders 24 uur per dag, zeven dagen per week bij hun kinderen moeten zijn.
Hechting
In de jaren zestig ontwikkelde Mary Ainsworth de zogeheten “vreemdesituatietest”. Tijdens deze test speelt het kind gedurende twintig minuten en lopen een ouder en een vreemde telkens de ruimte in en uit. Gekeken wordt hoezeer het kind is geïnteresseerd in het onbekende speelgoed en hoe het reageert op het komen en gaan van de ouder.
De test benoemt vier hechtingstypes. 60 à 70% van de kinderen is veilig gehecht, wat wil zeggen dat ze aan hun ouders zijn gehecht, maar tegelijkertijd interesse tonen in hun omgeving. Bij twee andere hechtingstypes zijn de kinderen te veel dan wel te weinig gehecht waardoor ze te weinig dan wel teveel zelf onderzoeken. Bij het laatste type laten kinderen tegenstrijdige handelingen en emoties zien, mogelijk veroorzaakt door traumatische ervaringen.
Natuurlijk ouderschap volgens Sears
Eind jaren zeventig werd de term Attachment Parenting geboren. Na zeven jaar met kinderen en ouders te hebben gewerkt, begon kinderarts William Sears een methode te ontwikkelen waarbij liefdevol ouderschap en een harmonieuze relatie met het kind centraal stonden. Hij noemde hierbij acht idealen waarmee het geestelijke en lichamelijke welzijn van het kind wordt geoptimaliseerd.
- Contact na de geboorte: ouders moeten hun lichaam en geest klaarmaken voor de geboorte en na de geboorte in contact blijven met hun baby. Mocht het contact om medische of sociale redenen even worden verbroken, moet dit zo snel mogelijk worden hersteld.
- Let op signalen van het kind: ouders moeten goed letten op de signalen van het kind. Als het kind huilt, mag het niet alleen worden gelaten maar moet het juist worden gekoesterd. Omdat veel baby’s hun behoeftes uiten voordat ze gaan huilen, zal het kind gelukkiger zijn wanneer de ouders deze behoeftes tijdig herkennen en ernaar handelen.
- Borstvoeding: wordt gezien als de ideale manier om zowel het kind te voeden als om te voorzien in zijn emotionele behoeftes. Het kind moet worden aangemoedigd om alleen dan te eten wanneer hij honger heeft en te stoppen wanneer hij genoeg heeft gehad. Mocht het kind flesvoeding krijgen, dan wordt aangeraden dit zoveel mogelijk door de ouders te laten doen en ook alleen dan wanneer het kind trek heeft.
- Aanraking: een kind heeft behoefte aan lichamelijk contact, stimulering en veiligheid. Aanrakingen voorzien in al deze behoeftes. Te denken valt aan borstvoeding, het kind in bad doen, massage en het kind zoveel mogelijk op het lichaam dragen. Er bestaan bijvoorbeeld dragers waardoor de ouder de handen vrij heeft.
- Slaap bij je kind: de ouders kunnen het beste het kind bij zich in bed nemen of een co-slaper tegen het bed aanzetten. Slaaptraining is uit den boze omdat dit een slechte invloed heeft op lichaam en geest van het kind.
- Positief corrigeren: door geen agressie te gebruiken bij ongewenst gedrag maar juist op een positieve manier te corrigeren, ontwikkelt het kind empathie. Als het kind respect wordt getoond, behoudt het zijn waardigheid waardoor het zich later ook zal inleven in anderen.
- Scheiding tussen ouders en baby vermijden: baby’s en jonge kinderen hebben een sterke behoefte aan de aanwezigheid van een ouder. Regelmatige of langdurige scheiding moet zoveel mogelijk worden voorkomen. Mocht scheiding toch onvermijdelijk zijn, dan is het raadzaam een vervanger te nemen die een band heeft met het kind.
- Evenwicht: persoonlijk evenwicht en evenwicht in het gezin zijn belangrijk. Ouders reageren met constructievere emoties wanneer ze in balans zijn. Ze moeten zo goed mogelijk voorzien in individuele behoeftes van anderen zonder dat dit ten koste gaat van hun eigen lichamelijke en geestelijke gezondheid.
Een stap verder
Sommige Natuurlijke Ouders gaan een stapje verder. Zo komt het voor dat vrouwen erop staan om thuis bevallen, zonder kundige medische begeleiding en zonder pijnstilling. Dieren in de natuur bevallen immers ook zonder dat er een dokter aan te pas komt, redeneren deze ouders. Bovendien zijn ze bang dat een medische tussenkomst de gezondheid van het kind kan schaden.
Een flink aantal ouders laat hun kinderen niet vaccineren. Ze zijn van mening dat het beter is om op een natuurlijke wijze om te gaan met ziektes. Deze ouders kiezen vaak ook voor thuisonderwijs omdat ze bang zijn dat een normale schoolgang de band met hun kind zal beschadigen.
Ook laten sommige ouders toe dat hun kind lichamelijk geweld tegen hen gebruikt. Volgens hen leert een kind pas respect te hebben voor zijn ouders wanneer het zelf ook met respect wordt behandeld. Slaat een kind zijn vader of moeder, dan is het de taak van de ouder om erachter te komen waarom het kind dat deed en daar lering uit te trekken.
Voorts zijn er ouders die hun kinderen geen luier omdoen. Ze vinden dat ze als ouders moeten kunnen herkennen wanneer het kind signalen afgeeft dat het zijn behoefte wil gaan doen. Elk “ongelukje” op de vloer is daarom de schuld van de ouders zelf, vinden ze.
Kritiek op natuurlijk ouderschap
Elke manier van opvoeden kent zo zijn voor- en zijn tegenstanders. Zo ook Natuurlijk Ouderschap. Er zijn mensen die vinden dat de ouders teveel belast worden omdat er constant aandacht aan het kind moet worden gegeven. Omdat het in de praktijk vaak de moeder is die de meeste opofferingen maakt, zijn feministen van mening dat het voor Natuurlijke Moeders zo goed als onmogelijk is om nog te werken en dat deze moeders worden veroordeeld tot fulltime moederschap.
Anderen stellen dat er geen wetenschappelijk bewijs is dat Natuurlijk Ouderschap op de lange termijn betere resultaten boekt dan conventionele opvoedingsmethoden. Volgens psycholoog Jerome Kagan verzuimt Natuurlijk Ouderschap rekening te houden met de aangeboren aard van het kind. Zo worden eigenschappen als verlegenheid gedeeltelijk geërfd en dat is iets waarmee in de methode geen rekening wordt gehouden. Ook kunnen kinderen door hun aangeboren aard afwijkende uitslagen scoren bij de vreemdesituatietest.
Volgens velen is het zeer gevaarlijk om samen met kinderen in één bed te slapen. Een ouder zou zich in zijn slaap op het kind kunnen draaien met alle gevolgen van dien. Ook kan een kind verstrikt raken in de dekens. Kinderartsen vrezen een verband tussen samen slapen en de wiegendood. Een co-slaper wordt overigens wel aangemoedigd door kinderartsen.
Eigen ideeën
Natuurlijk is het niet zo zwart-wit dat ouders ofwel volledig voor Natuurlijk Ouderschap gaan, of helemaal niet. Voor veel ouders zullen er punten tussen zitten die hen aanspreken en punten waarin ze zich minder kunnen vinden. De kunst voor iedere ouder is om zijn kind zo op te voeden dat zowel de ouder als het kind er wel bij varen. Dan doe je het als ouder meer dan uitstekend.
Lees ook: welk type ouder ben jij?
