Bevruchting: over eicellen en zaadcellen

De allereerste stap op weg naar een nieuw leven is de bevruchting: een zaadcel moet in een eicel binnen weten te dringen en de kernen moeten versmelten. Daarna volgen nog veel meer belangrijke stappen, van celdelingen tot innesteling in de baarmoeder en het uitgroeien tot een echt mensje. En bij al die stappen kan het nog mis gaan. Maar zonder die belangrijke eerste stap is er natuurlijk überhaupt geen zwangerschap mogelijk. Lees in dit artikel meer over de ovulatie, de kwaliteit van sperma en hoe je de kans op een jongens- of meisjesbaby vergroot.

Wanneer moet je vrijen als je zwanger wilt worden

Bij de bevruchting draait alles om de timing. Meestal treedt de eisprong (ovulatie) halverwege de menstruatiecyclus op: er komt een eitje vrij dat vanuit de eierstok via de eileiders af naar de baarmoeder afdaalt. Wanneer het eitje precies vrijkomt, het ovulatietijdstip, is een belangrijk gegeven om te weten als je zwanger wilt worden. Het eitje moet namelijk in deze periode bevrucht worden. Het is zaak dat de zaadjes op het moment dat het eitje vrijkomt en afdaalt al in de buurt aanwezig zijn of daar snel aan zullen komen. Zowel eicel als sperma hebben een beperkte levensduur. De eicel leeft 12 tot 24 uur, de zaadcellen zo’n 72 uur. De zaadcellen doen ook nog eens ongeveer 10 uur over de reis van vagina naar  eileider waar de bevruchting plaatsvindt.

Hoogste kans op zwangerschap: seks één of twee dagen voor de ovulatie

Om de kansen op een zwangerschap te verhogen kun je dus het beste één of twee dagen vóór of eventueel op de dag van de ovulatie seks hebben.

Ovulatie bepalen – voelen, berekenen of testen

Hoe weet je dat je een ovulatie hebt? Er is een aantal mogelijkheden:

• Je lichaam voelt anders
• Temperatuurmethode
• Ovualtietest

Zelf voelen wanneer de ovulatie komt

Als er een eisprong optreedt geeft het lichaam een aantal signalen af om aan te geven klaar te zijn voor een mogelijke bevruchting. De ene vrouw voelt dat duidelijker dan de andere.

• Een klein deel van de vrouwen voelt de eisprong als een scherpe, in sommige gevallen best erg pijnlijke steken en menstruatie-achtige pijn links of rechts onder in de buik, ter hoogte van de eileiders. Die pijn kan een paar uur voor de ovulatie beginnen en stoppen wanneer de eicel losgekomen is.
• Soms is er ook sprake van bloedverlies: een ovulatiebloeding.
• Een ander symptoom is dat het baarmoederslijm helder, doorzichtiger en elastischer is dan anders. Je hebt meer vaginale afscheiding.
• Ook kunnen de borsten gevoeliger aanvoelen dan anders en het libido verhoogd zijn.

Voor veel vrouwen is echter niet duidelijk wanneer de ovulatie precies optreedt.

Bepaal de eisprong met de temperatuurmethode

Een methode om te bepalen wanneer de ovulatie plaatsvindt is de temperatuurmethode. Je dient hiervoor elke ochtend, nog voor het opstaan je temperatuur op te nemen en op te schrijven en uit te tekenen in een grafiek. De eerste helft van je menstruatiecyclus zul je een lagere temperatuur hebben dan in de tweede helft. Op het moment dat je ovulatie is geweest stijgt je lichaamstemperatuur met 0.2 tot 0.4 graden Celsius. Wanneer je weer ongesteld wordt daalt de lichaamstemperatuur tot de waarden die je in het begin van je cyclus hebt.

Als je dit vaak genoeg doet kun je na verloop van tijd een bepaalde regelmatigheid gaan zien in de temperatuurwisselingen, zodat je een idee hebt wanneer de ovulatie meestal plaatsvindt en wanneer er een mogelijke bevruchting kan plaatsvinden. Het is een goedkope methode maar omdat het maar om een heel klein temperatuurverschil gaat niet de meest duidelijke. Bovendien weet je pas achteraf of je een eisprong hebt gehad.

Ovulatietesten

De meeste zekerheid krijg je toch wel met het gebruik van een ovulatietest. Deze testen werken, net als zwangerschapstesten, op een bepaald hormoon in je urine. Het staafje dat je in de urine doopt geeft zelfs van te voren aan dat er eisprong gaat komen. Dan weet je dus precies wanneer jullie moeten vrijen om een mogelijke bevruchting te bewerkstelligen. Er zijn diverse merken te koop, sommige werken wat beter dan andere. De bekende merken zijn iets duurder maar werken in ieder geval goed.

Zaadcellen – kwaliteit en levensduur van sperma

De productie van sperma is een zeer ingewikkeld proces dat begint tijdens de pubertijd en dat bij gezonde mannen tot de dood voortduurt. Per dag maakt de man ongeveer 70 miljoen zaadcellen aan die er ongeveer drie maanden erover doen tot ze volgroeid zijn. Anders gezegd: van het begin tot het eind duurt de productie van zaadcellen ongeveer 72 dagen. Zaadcellen brengen de eerste 50 dagen door in de testikels en de laatste 22 tot 24 dagen in de bijbal. In de bijbal rijpt het zaad en krijgt het de mogelijkheid om te zwemmen.

Zaadlozing

Bij een zaadlozing komt 3 tot 5 milliliter sperma vrij. Bij een gezonde man bevat een milliliter sperma circa 60 miljoen zaadcellen. Minder dan 20 miljoen is echt te weinig. De kwaliteit van het sperma wordt onder meer beïnvloed door de frequentie van zaadlozing. Te lang “sparen” is niet goed voor de kwaliteit van de zaadcellen: langer dan 10 dagen geen zaadlozing hebben doet de kwaliteit verminderen. Maar te veel zaadlozingen achter elkaar zorgen er voor dat het sperma weinig zaadcellen bevat. Een dagelijkse ejaculatie veroorzaakt uitputting van de voorraad zaadcellen: de eerste zaadlozing bevat de meeste zaadcellen, de tweede al aanmerkelijk minder. In de derde zaadlozing zijn meestal nauwelijks nog spermacellen te vinden. De optimale frequentie is eens per twee à drie dagen.

Hoewel er bij een zaadlozing miljoenen zaadcellen vrijkomen, zal slechts 10% de eileider bereiken. Daarvan zal maar één zaadcel de eicel ook daadwerkelijk kunnen bevruchten.

Ook lezen: bereken de uitgerekende datum op grond van de laatste menstruatie  

Hoe vaak moet je vrijen voor de beste spermakwaliteit

Om de kwaliteit van het sperma optimaal te houden is het dus het beste om niet te vaak en niet te weinig te vrijen (klaar te komen). Soms wordt er beweerd dat je om de twee tot drie dagen moet vrijen om kans te hebben op een geslaagde bevruchting. Andere onderzoeken beweren dat een vrij frequentie van elke 36 tot 48 uur een goede zaadkwaliteit geeft.

Als je het hebt over sperma, zaadcellen en vocht, wat vrijkomt bij ejaculatie, dan heeft sperma een bepaalde levensduur in het vrouwelijke lichaam, dit varieert van 7 dagen tot 72 uur. De zaadjes van het sperma zullen dus het sterkst aanwezig blijven als je dus om de 72 uur weer een nieuwe verse lading sperma binnenbrengt.

Voorkeur voor een jongensbaby of juist een meisje

Het maakt natuurlijk niks uit, of je straks een jongen of een meisje krijgt. Toch hebben veel ouders van te voren soms een lichte voorkeur voor één van beide geslachten of op zijn minst een bepaald beeld in het hoofd.

Het is tegenwoordig absoluut mogelijk om in het laboratorium te bepalen of een eitje wordt bevrucht door een mannelijke of een vrouwelijke zaadcel. Maar om ethische redenen is dit in Nederland en België verboden, tenzij er zwaarwegende medische omstandigheden zijn. Ga dan eens met je huisarts praten.

Wel zijn er wat methodes die de kans op een jongenszwangerschap of juist een meisjeszwangerschap wat kunnen verhogen. Maar of het nu echt heel erg belangrijk is wat het wordt…

Bronnen: Quest, snelzwangerworden.nl, www.verloskundigendevooroever.nl