Helaas loopt het aantal mensen dat kanker krijgt nog steeds op. De kans om kanker te krijgen als je zwanger bent of als je een kinderwens hebt, wordt daarmee ook groter. In Nederland krijgen jaarlijks zo’n 200 vrouwen kanker tijdens de zwangerschap. De helft van deze vrouwen krijgt borstkanker. Gelukkig is er steeds meer mogelijk, van vruchtbaarheid besparende behandelingen tot behandelingen als je zwanger bent. Welke behandeling mogelijk is hangt af van veel factoren.
Symptomen van kanker als je zwanger bent
Als je zwanger bent, ben je waarschijnlijk vooral bezig met de groei van de baby. Toch is het goed om ook alert te blijven op de veranderingen die je eigen lichaam doormaakt. Merk je hier iets abnormaals in, dan is het goed om altijd even bij je verloskundige te checken. Onderstaande lijst met symptomen die mogelijk kanker kunnen zijn is best lastig omdat veel symptomen ook gewoon voorkomen bij een zwangerschap. Maar opnieuw geldt; bij twijfel altijd even contact opnemen met je verloskundige of behandelend arts. Kanker kan soms ook tijdens een prenatale screening, zoals de NIPT test of een echo, ontdekt worden.
- Bloedverlies (baarmoederhals / eierstokkanker) – Als je zwanger bent en opeens vaginaal bloedverlies hebt, is het altijd goed om dit te melden bij de verloskundige of gynaecoloog. Bijna altijd heeft bloedverlies met de zwangerschap te maken.
- Moedervlekken (melanoom) – Het is altijd belangrijk om moedervlekken in de gaten te houden. Krijg je tijdens de zwangerschap nieuwe moedervlekken of veranderen je huidige moedervlekken, ga dan altijd even langs de huisarts.
- Borsten veranderen (borstkanker) – Natuurlijk veranderen je borsten als je zwanger bent. Ze worden voller en kunnen anders aanvoelen. Voel je echter een knobbel of zie je een deukje of een soort blauw plekje of misschien een andere verandering, neem dan wel contact op met je huisarts.
- Obstipatie (darmkanker) – Dit is een veelgenoemde kwaal tijdens de zwangerschap. Heb je echter ook bloed bij je ontlasting, dan is het toch goed om het te laten checken. Hoewel darmkanker zelden voorkomt bij zwangere vrouwen, is het goed om alert te zijn
- Vermoeidheid en kortademigheid (leukemie / lymfeklierkanker) – Kortademigheid en vermoeidheid zijn symptomen die bijna iedere zwangere vrouw heeft. Het is dus heel lastig om te herkennen of dit nu wel of niet bij de zwangerschap hoort. Blijf je enorm vermoeid en kortademig, ook bij voldoende rust, dan is het goed om dit te bespreken met je verloskundige of huisarts.
Kun je zwanger worden als je kanker hebt?
Het is van een aantal factoren afhankelijk of je zwanger kunt worden als je kanker hebt. Waarschijnlijk ben je niet bezig met zwanger worden wanneer je in een behandeltraject voor kanker zit, maar heb je mogelijk wel een kinderwens voor daarna. Het is goed om deze kinderwens met je behandelend arts te bespreken want er zijn zeker opties om ook nadat je genezen bent van kanker nog kinderen te krijgen. Afhankelijk van het soort kanker dat je hebt en de behandeling die je krijgt, kun je denken aan het invriezen van eicellen, het invriezen van embryo’s, het verplaatsen van de eierstokken of baarmoeder en het invriezen van eierstokweefsel. Dit laatste is nog in de experimentele fase maar is al toegepast tijdens onderzoeken.
Diagnose en onderzoek van kanker als je zwanger bent
Als de arts een vermoeden heeft dat je mogelijk kanker hebt, zal hij je natuurlijk eerst grondig onderzoeken. Zo kan hij vaststellen om welke vorm van kanker het gaat. Als je zwanger bent, is het echter niet mogelijk om alle onderzoeken te doen omdat deze schadelijk voor de baby kunnen zijn. Over het algemeen geldt dat onderzoeken waarbij röntgenapparatuur gebruikt wordt, mogelijk schadelijk kan zijn voor de baby. Nu is bijvoorbeeld de hoeveelheid straling bij een mammografie (röntgen van de borst) zo laag dat dit geen gevolgen heeft voor de baby. Hieronder een lijstje met mogelijke onderzoeken die nodig zijn om de diagnose te kunnen stellen:
- MRI scan – Een MRI scan is een scan waarbij geen gebruik gemaakt wordt van röntgenstraling. Deze scan is daarom veilig voor de baby. een MRI scan maakt meestal gebruik van contrastvloeistof. Het is nog niet volledig bewezen dat dit niet schadelijk is. Bij voorkeur heb je daarom een MRI scan zonder contrastvloeistof als je zwanger bent.
- PET-scan – Een PET-scan is eigenlijk een MRI plus. Je krijgt radioactieve stof via een infuus in je arm. Deze stof wordt opgenomen door de kankercellen waardoor ze beter zichtbaar zijn. Vaak is een MRI scan al voldoende en een PET scan niet nodig.
- Echo – Natuurlijk is een echo een optie Deze heb je immers ook regelmatig bij de verloskundige of gynaecoloog. Een echografie maakt gebruik van geluidsgolven en is niet schadelijk voor de baby.
- Mammografie/ röntgenfoto – Zoals net gezegd is röntgenstraling in een hoge dosis schadelijk voor de baby. Er zal dan ook altijd een goede afweging gemaakt worden of het echt nodig is als je zwanger bent. Is het echt nodig dan is een foto of mammografie vaak nog een optie omdat bij deze de röntgenstraling erg laag is
- CT-scan – Dit is een scan die gebruik maakt van röntgenstraling. Bij deze scan is de straling veel hoger dan bij een röntgenfoto. Afhankelijk van de grote van het gebied van de CT scan kan de arts besluiten of dit wel of niet schadelijk is voor de baby. Heb je een CT scan nodig in het eerste trimester van de zwangerschap, dan wordt er sowieso geen contrastvloeistof gebruikt omdat dit schadelijk is voor de baby.
Kankerbehandeling tijdens de zwangerschap
Als je kanker hebt wanneer je zwanger bent, hangt het van een aantal zaken af of de behandeling al gaat starten gedurende de zwangerschap. De arts kijkt naar de vorm van kanker en de duur van de zwangerschap. Als het nodig is om al tijdens de zwangerschap te starten met behandelen, zal de arts kijken of dit mogelijk is en niet schadelijk voor de baby. Je kunt je voorstellen dat wanneer je tegen het eind van de zwangerschap loopt, er liever gewacht wordt met de behandeling tot na de bevalling. Indien mogelijk ligt de voorkeur altijd bij de standaardbehandeling die je ook zou krijgen als je niet zwanger was geweest. Naast de mogelijke behandeling en de duur van de zwangerschap, kijkt de arts ook naar het doel van behandeling.
Welke kankerbehandelingen als je zwanger bent
Zoals hierboven beschreven, zijn er een aantal factoren belangrijk bij het bepalen van de juiste behandeling als je zwanger bent. De volgende behandelingen kunnen ingezet worden:
- Chemotherapie – Vanaf het tweede trimester (na 12 weken), is de meeste chemotherapie veilig. Wel is er een kans dat de baby wat vroeger komt. Daarom kun je in het eerste trimester beter geen chemotherapie doen.
- Bestraling – Bij bestraling is het afhankelijk van het gebied dat bestraald moet worden of dit mogelijk is tijdens de zwangerschap.
- Operatie – Soms is het mogelijk om de tumor operatief te verwijderen. Indien de operatie geen risico vormt voor de baby, is een operatie mogelijk.
Bronnen: Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis, kanker.nl, UMC Utrecht
