Stuwing; het is weer zo’n term waar je voor het krijgen van je eerste kindje waarschijnlijk nog nooit van gehoord hebt. Je kunt je bijna niet voorstellen in welke mate je lichaam verandert zodra je baby geboren is. En toch is stuwing een heel normaal verschijnsel. Stuwing ontstaat doordat je melkproductie op gang komt. Ergens tijdens de eerste paar dagen na de bevalling begint je lichaam colostrum aan te maken, de eerste en oh zo essentiële voeding voor je baby. Colostrum komt in hele kleine beetjes uit je borsten en de productie ervan duurt maar heel even. Daarna begint je borstvoeding echt op gang te komen. In veel gevallen zodanig dat je last krijgt van gezwollen, zware en vaak pijnlijke borsten. Dit noemen we stuwing. Stuwing is vervelend en pijnlijk en kan leiden tot borstvoedingsproblemen. In dit artikel nemen we je mee in de wereld van koolbladeren, melkkliertjes en overvolle borsten.
Wanneer je last krijgt van stuwing
Stuwing komt zowel voor bij moeders die borstvoeding geven als bij moeders die kiezen voor flesvoeding. Het lichaam begint na de bevalling immers (bijna) altijd melk aan te maken. Meestal beginnen vrouwen last te krijgen van stuwing tussen de drie en zes dagen na de bevalling, maar sommige vrouwen krijgen er pas na tien of meer dagen mee te maken. In sommige gevallen kun je er zelfs in een later stadium plotseling mee te maken krijgen. Deze ‘latere’ stuwing heeft vaak te maken met het voedings- en slaapritme van de baby. In het algemeen kun je stellen dat hoe vaker de baby drinkt, hoe kleiner de kans op stuwing in een later stadium. Als je plotseling stopt met borstvoeding is de kans op stuwing ook groter.
Hoe ontstaat stuwing?
In de eerste dagen na de bevalling maakt je lichaam onder invloed van het hormoon prolactine colostrum aan. Deze bijzonder voedzame melk is heel erg belangrijk voor pasgeboren baby’s. Het lichaam maakt deze colostrum in hele kleine beetjes aan. Baby’s drinken in deze eerste dagen ook nog erg weinig. Colostrum wordt niet voor niets ook wel vloeibaar goud genoemd.
Na een paar dagen stopt het lichaam met het produceren van colostrum en begint meer melk te produceren. Waar je als kersverse moeder eerst vaak onzeker bent of de borstvoeding wel goed op gang komt, kun je dan zo ineens te maken krijgen met overvolle borsten. Soms beginnen je borsten te lekken, maar niet altijd. Deze volle borsten krijg je natuurlijk vanwege de hoeveelheid melk die je lichaam produceert. Maar dat is niet de enige reden. Ook de grotere doorbloeding van de borsten en het feit dat je borsten meer lymfevocht bevatten spelen mee.
Deze combinatie van factoren zorgen voor stuwing. Stuwing hoeft niet pijnlijk te zijn, maar is het in veel gevallen wel. De huid van de borsten kan erg gespannen zijn en de zwelling en het pijnlijke kloppen kan doortrekken tot de oksel.
Het duurt meestal maar even
Gelukkig duurt het vaak maar een paar dagen totdat je lichaam een nieuwe balans heeft gevonden en zich heeft aangepast aan de wensen van de nieuwbakken baby. Wanneer je geen borstvoeding geeft en er dus niet van de melk gedronken wordt, zal het lichaam uiteindelijk stoppen met het aanmaken van nieuwe melk. Ook dan verdwijnt stuwing in de meeste gevallen vanzelf.
Borstvoedingsproblemen als gevolg van stuwing
Ondanks de over het algemeen onschuldige aard van stuwing bestaat er een kans op borstvoedingsproblemen. Door de overvolle borsten kunnen kindjes soms lastiger aanhappen. Als een baby lastig aanhapt kunnen tepels pijnlijker worden, waardoor het drinken weer minder goed gaat. En als drinken minder goed gaat betekent dit weer dat de borst niet goed leeggedronken wordt. Dat kan dan weer leiden tot verstopte melkkanalen en een verminderde melkproductie. Hou het dus wel goed in de gaten! Kortom, het is geen overbodige luxe om onderstaande tips die we voor je op een rijtje hebben gezet goed door te lezen.
Wat kun je ertegen doen?
Stuwing mag dan meestal onschuldig zijn, in veel gevallen is het behoorlijk pijnlijk. Geen wonder dat je er als toch al gevoelige en vaak oververmoeide moeder graag zo snel mogelijk vanaf wilt zijn. Hoewel er geen overtuigend wetenschappelijk bewijs is voor de legio aan tips die op het wereldwijde web te vinden zijn (en je waarschijnlijk vanuit je omgeving op je afgevuurd krijgt) kunnen bepaalde dingen wel helpen tegen de pijn. Hieronder vind je nuttige tips die wellicht kunnen helpen de stuwing zo snel mogelijk tot het verleden te laten behoren!
Aanleggen, aanleggen, aanleggen…
Het is heel belangrijk om je baby zo vaak mogelijk aan te leggen en er daarbij voor te zorgen dat de baby de borsten goed leeg drinkt. Vooral dit laatste is van belang bij het voorkomen van een borstontsteking. Voeden op aanvraag is essentieel! Als je je baby minstens 10 tot 12 keer per 24 uur aanlegt en goed laat drinken, ben je vaak eerder van de stuwing verlost. Het is raadzaam om na iedere voeding te checken of je baby je borsten goed heeft leeggedronken. Als dit niet zo is en je baby valt bijvoorbeeld vaak tijdens de voeding in slaap, kun je eventueel nog wat nakolven.
Het kolfapparaat zijn werk laten doen
Soms kan het zijn dat je baby juist vanwege de gezwollen borsten moeite heeft met het goed aanhappen. Het kan dan heel nuttig zijn om de eerste melk af te kolven. Vaak is er na het afkolven van een beetje melk wat minder druk op de borsten en kan je je baby gemakkelijker aanleggen. Je hebt er niet eens altijd een kolfapparaat voor nodig; soms kun je met lichte massage al wat druk verlichten. Wees niet bang dat het afkolven de stuwing erger zal maken. Zolang de baby goed aan de borst drinkt zal het de stuwing echt helpen tegen te gaan. Het is sowieso raadzaam om een keer dagelijks beide borsten helemaal leeg te kolven. Dit verkleint de kans op de ontwikkeling van een borstontsteking.
Masseren: Reverse Pressure Softening (RPS)
Het kan zijn dat afkolven niet voldoende helpt en de borsten niet zachter worden. We noemden eerder al dat de borsten niet alleen gevuld worden met melk, maar ook met lymfevocht. Om deze vochtophoping in de borst tegen te gaan kun je proberen de reverse pressure softening techniek toe te passen. Dit is een soort massage waarmee je met de vingers het teveel aan lymfevocht als het ware terug duwt in de borst. Hiermee wordt de tepelhof zachter en de spanning op de borsten kleiner. Het kan de pijn verlichten en het kan de baby helpen gemakkelijker aan te happen.
Om deze massage toe te passen druk je met beide handen tegelijk de tepelhof in. Je moet deze druk een tot drie minuten vasthouden en dezelfde handeling meerdere keren herhalen tot de tepelhof zacht wordt. Zodra de tepelhof zachter is geworden kun je je baby aanleggen en zoveel mogelijk laten drinken. Als je twijfelt over of je deze techniek goed zelf kunt toepassen, kun je altijd een lactatiekundige of borstvoedingsspecialist om raad vragen!
Andere tips bij pijnlijke borsten
- Een warme douche kan helpen de spanning wat te verminderen.
- Koude kompressen, gekoelde gelpads, bevroren erwten: het kan helpen om de pijn verzachten.
- Stop een keer koolbladeren in de vriezer en stop ze daarna in je beha.
- Ontstekingsremmende pijnstillers als paracetamol en ibuprofen kun je in principe gewoon gebruiken in combinatie met borstvoeding, maar voor de zekerheid kan het geen kwaad je huisarts te raadplegen.
- Geef borstvoeding in zoveel mogelijk verschillende houdingen. Zo heb je de meeste kans dat de baby je borst goed leegdrinkt.
- Sla geen voedingen over en probeer het abrupt stoppen met borstvoeding te voorkomen.
- Draag een passende beha zonder beugels die niet knelt! (of gewoon geen beha, natuurlijk).
Weinig wetenschappelijk bewijs
Er is weinig overtuigend wetenschappelijk bewijs voor de werking van middeltjes zoals koolbladeren, koude gelpacks, borstcompressen en massage. Toch kwamen uit een onderzoek van het Joanna Bricks Institute wel veelbelovende signalen naar voren. Zo zou de ‘koolbladerenbehandeling’ pijn verlichtend werken en het de duur van borstvoeding verlengen. Het is dus wel het proberen waard!
Als het niet overgaat
Meestal is de ergste stuwing na 48 uur voorbij. Maar wat nu als je alle tips hebt geprobeerd, maar de stuwing ook na twee dagen niet afneemt? Krijg je daarnaast last van hoge koorts? Voel je je ziek? Heb je rode en pijnlijke plekken op je borsten? Dit zijn tekenen van een borstontsteking. In eerste instantie kun je ook bij een borstontsteking bovenstaande tips uitproberen. Echter, wanneer je meerdere dagen hoge koorts hebt is het aan te raden er wel mee naar de dokter te gaan.
