Het is niet altijd even makkelijk te begrijpen wat je baby wil, de eerste woordjes komen vaak pas met anderhalf jaar. Soms is het voor ouders behoorlijk frustrerend een ongelukkig huilende baby te zien maar geen flauw idee te hebben wat er aan de hand is. Waar is de gebruiksaanwijzing? In dit artikel vertellen we je alles over wat je kunt opmerken door de lichaamstaal van je baby te observeren.
Maar wanneer je beter naar je baby kijkt merk je dat hij je toch een heleboel duidelijk kan maken. Met lichaamstaal en met geluiden. En dat is verre van eenrichtingsverkeer. Jij reageert natuurlijk op je baby: als hij huilt pak je hem op, als hij lacht lach je terug. Je zult merken dat je baby al heel snel gaat reageren op hoe jij doet.
Communiceren met lichaamstaal
Omdat je baby nog niet kan praten, gebruikt hij zijn gezichtje, armpjes, beentjes, ademhaling en stem om zich uit te drukken. Een baby luistert niet naar woorden, maar reageert wel op de manier waarop die worden uitgesproken. Zo praten ouder en baby voortdurend met elkaar, zonder woorden.
De glimlach en mimiek zijn aangeboren, zelfs blinde kinderen die hun moeder nooit hebben zien glimlachen gaan na een week of 4 vanzelf lachen. En boosheid, angst, verdriet en andere gezichtsuitdrukkingen zijn ook over de hele wereld gelijk. Maar er bestaat ook lichaamstaal die wordt aangeleerd, soms al op heel jonge leeftijd. Zo leert je baby bijvoorbeeld wat het effect is van zijn gehuil of gelach en zal dit daardoor meer of juist minder gaan doen. Een mooi voorbeeld van dat leereffect is de pruillip: het geluid is niet eens nodig, ouders snappen direct dat een kind niet blij is.
Een heel kleine baby imiteert de ouders nog niet, maar is hij wat ouder dan zal hij al beginnen met het nabrabbelen van de geluiden die ze maken en hun bewegingen gaan nadoen. Aan de andere kant zullen ouders onbewust gedrag vertonen waarvan het zinvol is dat de baby het na doet. Je kunt bijvoorbeeld een volwassene die een kind voedt zelf (volslagen onbewust) hapbewegingen zien maken als deze een fles of een lepeltje naar het mondje van het kind brengt.
Kijk naar je kind: universele signalen lichaamstaal baby
In alle culturen, los van de moedertaal die een kind later leert spreken, spreken alle baby’s dezelfde lichaamstaal. Wat betekenen de volgende signalen?
- Gapen, roze wangen (of juist een hele bleke kleur): je kind is vermoeid.
- Het handje bij het oor en in de ogen wrijven zijn ook hele bekende signalen, deze baby wil slapen!
- Een gespannen handje met duim er in betekent dat de baby gespannen bezig is, zich afsluit. Als de nageltjes in de handpalm drukken is hij boos of te geprikkeld.
- Ontspannen gespreide vingers: nadat je kind zijn handen ontdekt heeft gaat hij proberen iets te grijpen met die vingers!
- Handje met gestrekte en gespreide vingers, gespreide armen: hij is ergens van geschrokken. Dit is onderdeel van de Moro-reflex die kleine baby’s hebben.
- Een beetje tegenstrijdig misschien, maar ook druk doen is een teken dat het kind slaap heeft. Vooral bij wat grotere kinderen kun je dat soms heel goed zien.
- Aankijken: zolang je kind je aankijkt wil hij contact en spelen, kijkt je kind weg dan is het een teken dat het genoeg is geweest. Hij moet slapen.
- Het handje in het mondje, kleine smakgeluidjes? Tijd om te eten!
- Kleine baby’s die draaien met het hoofd (op zoek naar de borst) laten zo ook merken dat ze honger hebben.
Waarom huilt je kind? Verschillende huiltjes herkennen
Het herkennen van de verschillende manieren waarop je baby huilt is ook iets wat je in de loop van de tijd vanzelf leert. Huilen van de honger klinkt anders dan slaap of schrik. Een baby die moe is begint bijvoorbeeld zachtjes wat zeurderig te huilen (“te jengelen”). Heeft de baby (plotseling) pijn, bijvoorbeeld vanwege darmkrampjes, dan geeft het veel scherpere, hardere kreten. Als het kind langer huilt is het steeds lastiger de (oorspronkelijke) oorzaak voor het huilen te achterhalen. Begint het huilen bijvoorbeeld vanwege de honger en wordt daar niet op gereageerd, dan kan er ook vermoeidheid of frustratie opgetreden. Probeer je kind nooit te lang te laten huilen, troost het voordat het echt overstuur raakt.
Luister naar de geluiden die je baby maakt
Priscilla Dunstan beweert dat lang voordat baby’s kunnen praten, ze toch al kunnen communiceren. Er zijn vijf “woorden” die baby’s van 0 tot 3 maanden oud zeggen. De geluidjes die de baby tijdens het huilen maakt betekenen ongeveer zoiets als:
Neh = Ik heb honger! Je baby maakt dit geluid door bij de ‘n’ zijn tong tegen zijn gehemelte te drukken. Dit komt voort uit de zuigreflex.
Heh = Ik heb het warm (of) ik heb het koud (of) ik heb een vieze luier Het huiltje klinkt zoals je zelf de ‘h’ wat hijgerig uitspreekt.
Eairh = Ik heb pijn in mijn onderbuik (krampjes) Dit komt vanuit de onderbuik. Het klinkt alsof je baby heel hard moet poepen.
Ohw = Ik ben moe Je baby heeft zijn mondje helemaal ovaal getrokken, als bij een gaapje.
Eh = Ik moet een boertje laten Je baby spant zijn borstspieren omdat daar iets dwars zit.
Of het allemaal zo eenvoudig is als Dunstan beweert is niet gezegd. Wel zal elke vader en moeder je kunnen vertellen dat je inderdaad (na verloop van tijd) aan je baby kan horen wat er aan de hand is. Zo klinkt huilen van pijn heel anders dan huilen van de honger of van de slaap. Luister en kijk ook vooral goed naar je baby en reageer op wat je ziet. Zo krijg je gelukkige baby’s!
Babygebaren
Voordat kinderen, meestal na het eerste jaar, beginnen met praten en woorden kunnen uitspreken zijn ze in staat om een taal van gebaren te leren. Zo kunnen ze nog duidelijker dan met lichaamstaal en geluiden alleen tegen hun omgeving “vertellen” wat er in ze omgaat. Ergens tussen de zes en negen maanden zou je kunnen proberen te communiceren met babygebaren. Denk aan zwaaien als je weggaat, bijvoorbeeld. Maar je kunt ook eenvoudig een gebaar aanleren dat “drinken” betekent. Lees hier verder over in het artikel op deze site.
Bronnen: Frank van Marwijk, Priscilla Dunstan, babygebaren
