Een bevalling, en dan met name de weeën tijdens de ontsluitingsfase zijn meestal pijnlijk. De een kan de pijn beter verdragen dan de ander. Dit is afhankelijk van veel verschillende factoren. Het is bijvoorbeeld moeilijker om pijn te verdragen wanneer je vermoeid of angstig bent. Het is verstandig om je van tevoren alvast te verdiepen in de verschillende vormen van pijnstilling die mogelijk zijn om de pijn tijdens de bevalling te bestrijden.
Wanneer je tijdens de bevalling pijnstilling wilt, bespreekt de verloskundige of arts in het ziekenhuis met je welke vorm van pijnstilling of verdoving in jouw situatie het meest geschikt is. En wat kun je zelf doen om de pijn te verlichten? Welke verschillende vormen van pijnbestrijding kan de arts of verloskundige je aanbieden? En wat zijn de bijwerkingen daarvan? Lees verder.
Wat kun je zelf doen om de pijn te stillen?
Vrijwel elke vrouw heeft pijn tijdens de bevalling. De weeën zijn vaak het heftigst. Tijdens zo’n wee trekt je baarmoeder samen om ontsluiting te krijgen. Die ontsluiting heb je nodig, omdat je kindje daar doorheen moet. De meeste vrouwen voelen de weeën in de buik. Je kunt ze ook voelen in je rug en je bovenbenen.
Ademhalingsoefeningen
Tijdens de weeën kun je gecontroleerde ademhalingsoefeningen doen. Dit helpt je om de weeën op te vangen. Je kunt dit ‘wegzuchten’ leren op een zwangerschapscursus. Tijdens de bevalling kan je partner of de verloskundige je helpen met deze ademhalingsoefening. Je lichaam maakt dan zelf pijnstilling aan in de vorm van endorfine, die de pijn vaak draaglijk maakt.
Warmte of massage
Als de ademhalingsoefeningen niet (meer) werken, omdat je te vermoeid of gespannen bent, kan warmte of massage helpen. Een warme douche of een warm bad brengt je lichaam en geest tot rust. Ook een ontspannende massage helpt je om rustig te worden. Een vorm van pijnstilling die je makkelijk kunt toepassen en die ervoor zal zorgen dat je de pijn weer makkelijker kunt verdragen.
Mentale steun
Naast lichamelijke ondersteuning is ook mentale steun een belangrijk hulpmiddel om de pijn te verlichten. Je partner, de verpleegkundige of de verloskundige bieden je mentale ondersteuning. Ze moedigen je aan en steunen je tijdens de bevalling. Als je wilt, kun je ook nog iemand meenemen die daar speciaal voor is opgeleid: een doula.
Welke pijnstilling is er beschikbaar?
Als het je niet meer lukt om tijdens de weeën te ontspannen of de weeën te pijnlijk zijn, kun je de verloskundige of de arts vragen om een pijnstillend middel. De hieronder beschreven pijnstillende middelen kun je alleen krijgen als je in het ziekenhuis bevalt.
- Een injectie met pethidine of morfine
- Een pijnpompje met remifentanil
- Een ruggenprik of epidurale injectie
Elke vorm van pijnstilling heeft voor- en nadelen. Met je verloskundige of arts overleg je welke vorm van pijnstilling in jouw geval het beste is.
De injectie: pethidine of morfine
Een injectie met een pijnstiller verlicht de pijn tijdelijk. De gebruikte pijnstiller verschilt per ziekenhuis. Meestal is het pethidine of een andere morfine-achtige stof. Het werkt pijnstillend, maar de pijn verdwijnt niet helemaal.
Werkt binnen: 15 minuten tot een half uur
Werkingsduur: 2-4 uur
Toedieningsmoment: meestal voor 5 cm ontsluiting
Voor de toediening van de pijnstilling moet er een eerst een CTG (een cardiotocogram) van je baby worden gemaakt. Hierbij kijken ze of het hartje van je baby gezond is. Dit duurt ongeveer een half uur. Pas daarna wordt de injectie toegediend.
Bijwerkingen
- Je kunt misselijk worden van de pijnstilling.
- Een morfine-achtige stof heeft vaak een versuffende werking. Dit kan prettig zijn als je even wilt ontspannen, maar het kan ook zijn dat je niet de gehele bevalling meer bewust meemaakt. Je mag ook niet meer rondlopen na de injectie vanwege dit versuffende effect. Via de placenta kan de pijnstiller ook een versuffend effect hebben op de baby.
- De pijnstiller kan in enkele gevallen leiden tot ademhalingsproblemen, bijvoorbeeld als je astma hebt.
Het pijnpompje: remifentanil
Een relatief nieuwe vorm van pijnstilling tijdens de bevalling is het pijnpompje. Via een infuus kun je jezelf een morfine-achtige pijnstiller toedienen. Je krijgt steeds een kleine dosis toegediend als je op de knop drukt. Dit remt de pijn van de weeën. Omdat het gebruik van remifentanil tijdens de bevalling relatief nieuw is, moet je wel van tevoren toestemming geven voor het gebruik van deze pijnstiller.
Werkt binnen: 2 minuten
Werkingsduur: kortdurend, verliest de werking na langdurig toedienen
Toedieningsmoment: als de bevalling al gevorderd is, 1-2 minuten voor (elke) wee
Omdat remifentanil zijn werking verliest na langdurig toedienen, is dit middel alleen geschikt als de bevalling al ver gevorderd is. Voordeel is dat je geen overdosis kunt krijgen, omdat er een limiet zit aan wat je jezelf via de knop kunt toedienen.
Bijwerkingen
- Je kunt jeuk krijgen, maar dit verdwijnt vaak snel na de toediening.
- Je kunt misselijk worden van de pijnstilling.
- Sommige vrouwen ervaren een tijdelijk versuffend effect na de toediening.
- Deze pijnstilling leidt in zeldzame gevallen tot ademhalingsproblemen. Dit komt door de vertraging van de ademhaling, wat een dalend zuurstofgehalte in het bloed veroorzaakt. Hierdoor worden moeder en kind constant gemonitord. Bloeddruk, ademhaling, zuurstofgehalte en hartslag worden constant gemeten tijdens de toediening van dit medicijn.
De ruggenprik of epidurale injectie als pijnstilling
Er bestaan twee verschillende vormen van de ruggenprik. Bij een vaginale bevalling gebruiken ze in het ziekenhuis de epidurale ruggenprik. Daardoor verminderd wel de pijn, maar houd je de controle over je spieren. Als je een keizersnede moet ondergaan, krijg je een spinale injectie. Daarbij voel je helemaal niets meer in je onderlichaam, maar kun je deze ook niet meer bewegen. Bij een keizersnede is dat noodzakelijk, omdat ze je buik gaan opensnijden. Tijdens een vaginale bevalling moet je wel de controle over je spieren behouden. Anders kun je tenslotte niet persen.
Spinaal:
Werkt binnen: enkele minuten
Werkingsduur: twee tot vier uur tot na de keizersnede
Toedieningsmoment: vlak voor de keizersnede begint
Epiduraal:
Werkt binnen: 5-15 minuten
Werkingsduur: er wordt via een infuus constant pijnstillers toegediend
Toedieningsmoment: wanneer je erom vraagt, maar meestal vóór je 7-8 cm ontsluiting hebt
Bijwerkingen
- Als de pijnstillende stof zich door je lichaam naar boven verspreidt, kun je last krijgen van een dalende bloeddruk. Dit kan ook leiden tot ademhalingsproblemen. Je eigen bloeddruk, hartslag en de bloeddruk van je baby worden om deze reden constant gecontroleerd.
- Vaak krijg je minder controle over je blaas. Daarom wordt er vaak een blaaskatheter aangelegd.
- Hoofdpijn als gevolg van het aanprikken van de spinale ruimte. Dit is een onschuldige bijwerking.
- Als gevolg van de pijnstilling of mogelijke infectie bij het aanprikken kun je koorts krijgen. De ruggenprik wordt gelijk gestopt als een infectie optreedt. Zowel jij als je kindje krijgen daarna antibiotica. Jullie moeten dan allebei 24 uur in het ziekenhuis blijven om te kijken of de infectie afzwakt.
- Als de anesthesist per ongeluk verkeerd prikt, kun je een bloeding of zenuwbeschadiging oplopen. Dit gebeurt gelukkig zelden. Het uit zich in een gevoel van krachtsverlies nadat de ruggenprik is beëindigd. Als dit het geval is, moet je direct het verplegend personeel waarschuwen.
Verdoving bij knip en andere medische ingrepen
Voor de goede orde: dit artikel gaat voornamelijk over pijnstilling bij het opvangen van de weeën, waar in Nederland vaker niet dan wel voor wordt gekozen. Een ander verhaal is het wanneer de verloskundige of arts bijvoorbeeld een knip moet zetten of achteraf moet hechten, of een andere medische handeling doet waarbij het eenvoudig is om een plaatselijke verdoving te zetten. Dat is logisch. Het behoeft natuurlijk helemaal geen extra uitleg dat er bij een keizersnede een lokale of algehele verdoving wordt gebruikt.
Conclusie
Zoals je hierboven gelezen hebt, is pijnstillende medicatie tijdens het opvangen van de weeën bij de bevalling niet zonder risico’s. De medicatie kan zowel jou als je kindje beïnvloeden. Gelukkig gaat het bij bijna alle bevallingen goed. Maar het is wel verstandig om je goed te laten voorlichten door je verloskundige over de verschillende vormen van pijnstilling. Als je de bevalling doorkomt zonder pijnstillende medicatie, is dat voor je eigen lichaam en voor je kindje wel een stukje gezonder.
Bron: De Gynaecoloog
