Net bevallen: de vrouw in de de kraamperiode

De kraamweek is eigenlijk een periode van 10 dagen, de eerste 10 dagen na de bevalling. De kraamvrouw lag vroeger 10 dagen in bed en mocht daar onder geen beding uit, ook niet bij hele gewone makkelijke bevallingen! Dat is tegenwoordig niet meer. Je kunt tijdens de kraamperiode, als je lichaam het toelaat, jezelf en de baby verzorgen. Wel is het verstandig om rust te pakken. Neem vooral de tijd om bij te komen, onderschat niet wat voor impact een bevalling heeft op je lichaam en geest. Natuurlijk is de zwaarte van de bevalling en je algehele conditie bepalend voor hoe snel je weer zelf alles doet.

Kwaaltjes en klachten vrouwen na de bevalling

Over kwaaltjes en klachten tijdens de zwangerschap wordt veel gesproken, dat de bevalling wel pijnlijk kan zijn weet iedereen, maar dat je ook direct na de bevalling nog allerlei lichamelijke of geestelijke klachten kan hebben is minder bekend. Om weer helemaal de oude te worden wordt vaak 9 maanden gerekend, maar vooral die eerste week na de bevalling, in de kraamperiode, is je lichaam druk bezig met het herstel. De zwangerschapshormonen verdwijnen nu weer snel uit je lichaam en dat kan, net als in de zwangerschap tot allerlei kwaaltjes leiden.

Het vocht dat je in je zwangerschap hebt vastgehouden komt er nu allemaal uit in de vorm van veel plassen en zweten. Het is vaak echt geen luxe dat je bed elke dag verschoond wordt! Je hebt waarschijnlijk de controle over je bekkenbodem nog niet helemaal de controle terug. Denk eraan om te gaan plassen al voel je geen aandrang.

Veel vrouwen hebben in de kraamperiode last van pijnlijke gezwollen borsten – of je nou borstvoeding geeft of niet. Wat goed helpt is het dag en nacht dragen van een stevige zwangerschapsbeha.

Andere klachten zijn tintelende vingers en handen, concentratieproblemen, vergeetachtigheid en meer.

Let op: vraag bij twijfel aan je verloskundige of je klacht normaal is en wat je er eventueel aan kunt doen en of je pijnstillers mag nemen bijvoorbeeld. Als je binnen 6 uur na de bevalling nog niet kunt plassen of hevige nabloedingen krijgt direct de verloskundige bellen!

Naweeën

Vooral na een snelle bevalling of bij een tweede, derde of volgend kindje kun je ook in de kraamperiode, een aantal dagen na de bevalling nog last hebben van weeën of krampen. Ze gaan vanzelf over.

Tips tegen de pijn:

• zorg dat je blaas goed leeg is, dan kan de baarmoeder goed krimpen
• warmte (kruik, warme douche…, mag helaas nog niet in bad!)
• massage
• in overleg met je verloskundige kun je paracetamol nemen

Vloeien na de bevalling

Bovendien ben je nog een aantal weken aan het “vloeien”. Je verliest de eerste tijd (de kraamperiode) veel bloed (vandaar die enorme kraamverbanden!). De eerste dag is elk uur een vol maandverband normaal. Daarna wordt het langzaam minder maar heb je nog wel een aantal weken last van bloedingen alsof je menstrueert. Meestal is dit na 5 weken voorbij.

Verlies je naar jouw idee teveel bloed, neem dan contact op met je verloskundige!

In bad of seks na de bevalling – tijdens het vloeien

Zolang je nog vloeit betekent dit dat de wond van de placenta in de baarmoeder nog niet helemaal genezen is. Om infecties te voorkomen is het beter om nu niet in bad te gaan of naar het zwembad te gaan. Pas als je een aantal dagen gestopt bent met bloeden kan dit weer. Ook is het verstandig om nog even geen seks (penetratie) te hebben tot de wond helemaal genezen is.

Lichamelijk herstel

Je lichaam heeft vast ook nog wel wat te leiden gehad van de bevalling zelf. Je hebt misschien spierpijn, bent moe, hebt aambeien gekregen van het persen of last van een gehechte scheur of knip bij het plassen of het zitten.

Tips na inscheuren of knip bij bevalling

• Zolang je hechtingen hebt kun je het beste alleen maar goed spoelen. Liefst met water uit de douchekop direct op de wond. Ook elke keer dat je naar het toilet bent geweest. Zo kun je voorkom je dat de wond gaat ontsteken.
• Verder kun je de wond het beste aan de open lucht laten drogen. Ga tijdens rusten bijvoorbeeld gewoon bloot op een celstof matje liggen, zonder onderbroek of kraamverband.
• Gebruik harde stoelen om op te zitten in plaats van een zacht kussen. Het vlees “trekt” zo minder en op een harde stoel druk je het vocht uit de wond.
• Als het goed is lossen de hechtingen vanzelf op. Heb je er na de 6e dag nog steeds last van vraag dan je verloskundige of huisarts of ze de hechtingen eruit willen halen.
• Onze kraamverzorgende heeft goede ervaringen met de zalf Traumeel S. Dit gebruik je vanaf het moment dat de wond dicht gaat (niet op open wondjes smeren dus). Traumeel S. zorgt ervoor dat de wond soepel geneest met zo min mogelijk hard littekenweefsel.
• Het litteken wordt na verloop van tijd wel vanzelf weer wat soepeler. Mocht je er veel last van hebben kun je ook perineumolie van Weleda gebruiken, verkrijgbaar bij de drogist. (Lees van alle producten eerst de bijsluiters voor gebruik.)

Aambeien na de bevalling

Het is mogelijk dat je van het persen tijdens de bevalling aambeien hebt overgehouden (=uitstulping rond de anus). Tips: houd je ontlasting zo zacht mogelijk door veel drinken en vezelrijk eten. Denk aan pruimen, lijnzaad of bijvoorbeeld Roosvicee laxo. Eventueel kun je aan je huisarts een laxeerdrankje, zetpillen of zalf vragen. Aambeienzalf is ook te koop bij de drogist of online. Meestal worden de aambeien vanzelf kleiner of verdwijnen helemaal.

Stuwing in de borsten eerste week na bevalling

Op de 3e of 4e dag van de kraamperiode begint meestal de melkproductie op gang te komen, ook als je geen borstvoeding wil geven! Je kunt last krijgen van opgezwollen, gespannen, pijnlijke borsten. Draag een stevige strakke bh, ook in bed. Geef je borstvoeding, laat je kind dan vaak drinken of kolf wat af. Geef je geen borstvoeding dan zal de melkproductie vanzelf afnemen.

Kraamtranen, babyblues of postnatale depressie

Naast de lichamelijke klachten is het ook heel normaal dat je in de kraamperiode geestelijk even wat minder stabiel bent dan voorheen: de beruchte “kraamtranen“.

Er zijn een aantal oorzaken voor die kraamtranen aan te wijzen. Je lichaam is in korte tijd aan het ontzwangeren en de zwangerschapshormonen nemen in rap tempo af. Je hebt een bevalling achter de rug, wat op zich al een fysieke topprestatie was. Nu heb je wellicht nog last van naweeën of hechtingen of andere lichamelijke klachten. Maar je hebt er ook een kindje bij. Zeker bij een eerste kindje staat je leven dan toch behoorlijk op zijn kop. Tel daarbij nog wat slaaptekort op en dan lijkt het opeens helemaal niet zo gek meer dat je wat emotioneler bent dan anders.

De meeste vrouwen hebben in de kraamperiode last van kraamtranen. Je ziet dit het meest tussen de 4e en 10e dag na de bevalling. Je bent moe, kan om de kleinste dingen gaan huilen of boos worden en soms zie je het even helemaal niet meer zitten. Dat is niet gek, bijna elke vrouw die een bevalling heeft meegemaakt zal het herkennen. Meestal gaat het om een paar van die buien, of een paar dagen achter elkaar.

Als het langer dan een paar dagen duurt en het ook niet beter lijkt te worden. Als rust niet helpt en je helemaal niet goed in je vel zit na de bevalling, praat er dan eens over met je verloskundige of huisarts.

Verzorging van de vrouw in de kraamperiode

Je zult in de kraamperiode misschien extra verlangen naar een warm bad om te ontspannen en weer helemaal schoon te worden, helaas is dat uit den boze zolang je nog vloeit. Door bloedverlies en verminderde weerstand ben je gevoeliger voor infecties. Op de plek waar de placenta aan je baarmoeder heeft vastgezeten zit nu een wond die zolang je vloeit nog niet dicht is en kan gaan infecteren. Douchen mag wel. Neem regelmatig een douche en verschoon het kraamverband / maandverband vaak.

Ben je ingeknipt of uitgescheurd, spoel de wond schoon met een fles water na elk toiletbezoek of laat de wond even weken in de Biotex of kamillethee. Dit om te voorkomen dat de hechtingen gaan ontsteken.

Let behalve op hygiëne ook op rust. Probeer ‘s middags zo lang mogelijk te slapen om weer op krachten te komen. Niet alleen moet je nog bijkomen van de zware fysieke inspanning van de bevalling, je hebt nu waarschijnlijk ook al een hoop gebroken nachten achter de rug en nog veel meer voor de boeg.

Verwen de kraamvrouw!!

Vergeet als kersverse vader (partner, familie of vriend) niet om de moeder van je kind nog een beetje extra te verwennen in de kraamperiode met persoonlijke aandacht en zorg, bloemen en een mooi cadeau. Neem als vader (partner) zelf ook als het lukt af en toe rust. Het wordt een drukke tijd en jouw hulp zal zeker nodig zijn!

Kraamhulp en controles

Zo’n bevalling is toch niet niks, ook al was het een “makkelijke”. De bekkenbodemspieren zijn bijvoorbeeld nogal opgerekt en daar moet je rustig aan mee doen. Let op dat je niet gaat forceren, daar krijg je later spijt van. Gelukkig wordt je niet helemaal aan je lot overgelaten. Waarschijnlijk heb je hulp van je partner, familie of vrienden. Maar er is ook professionele hulp. Als je in het ziekenhuis ligt is er vanzelfsprekend de hele dag controle. Ben je thuis dan komt de verloskundige meestal om de dag even kijken hoe het gaat. En dan is er natuurlijk de kraamhulp.

Het is een beetje afhankelijk van je ziektekostenverzekering en de omstandigheden, maar meestal heb je een kraamhulp voor 4 tot 8 uur per dag. Zij is er vooral om de baby in de gaten te houden en te verzorgen, de kraamvrouw te controleren (onder meer temperatuur opnemen, nagaan of er geen problemen zijn met vloeien, plassen, ontlasting, genezing van eventuele hechtingen in de gaten houden) en bij problemen de verloskundige inlichten.

Daarnaast zal ze de baby verzorgen en waar nodig de jonge ouders tips en adviezen geven. Als er daarnaast nog tijd is voor andere dingen zal ze licht huishoudelijke taken op zich nemen. Denk dan vooral aan zaken met betrekking tot de verzorging en hygiëne van de baby en kraamvrouw zoals bed opmaken, een wasje draaien, de wc en badkamer schoonhouden en eten klaarmaken. Als er kraambezoek komt zal de kraamhulp beschuiten smeren en koffie zetten, en opletten dat ze niet te lang blijven hangen. Alles in overleg met jou en je partner natuurlijk.

Kraambezoek

Maak duidelijke afspraken over kraambezoek. Spreek van te voren samen af wanneer en hoelang er mensen mogen komen. Aarzel ook niet om bezoek dat te lang blijft hangen erop te wijzen dat kraambezoek niet langer dan een uurtje of hooguit twee mag duren. Niemand zal het je kwalijk nemen dat je voor jezelf opkomt. Het is het handigst om een of twee vaste tijdstippen op een dag aan te wijzen waarin mensen kunnen komen, zodat je dagindeling niet steeds overhoop gegooid wordt. Probeer vooral zelf genoeg te rusten, tussen de middag en ‘s avonds niet te laat naar bed. Je zult er ongetwijfeld toch een paar keer per nacht uit worden gebruld door een hongerige baby.

Je kunt ook een kraamfeest geven. Een paar weken of maanden na de geboorte van je kindje, als je zelf weer een beetje bijgekomen bent, geef je een feest waar je de mensen uitnodigt om de baby te komen bekijken. Dat kan thuis, maar je kunt er ook een gelegenheid voor afhuren. Dan heb je zelf niet elke dag bezoek, geen rommel en hoef je ook niet zelf al die beschuiten te smeren. Kondig het feest aan op de geboortekaartjes, eventueel op een speciaal inlegvel dat je er alleen bij genodigden bij doet.

Starten met borstvoeding of flesvoeding

Wat sommige borstvoedingsdeskundigen ook beweren, het is niet altijd makkelijk om borstvoeding te geven. Bij sommige vrouwen en kinderen is er geen enkel probleem, bij anderen leveren die eerste weken een hoop ellende op met stuwing, teveel of te weinig melk, slecht aanleggen, niet goed drinkende baby’s, borstontsteking, tepelkloven en vooral veel twijfels.

Bedenk goed wat je wilt, borstvoeding geeft de baby een hoop antistoffen mee en het lijkt ook goed voor de moeder te zijn. Vrouwen die lange tijd borstvoeding geven hebben minder kans op borstkanker op latere leeftijd. Flesvoeding daarentegen is een prima alternatief waar een heleboel baby’s gezond groot op geworden zijn.

Maak voor jezelf de keuze: je bent een even goede moeder of je nu borst- of flesvoeding geeft. Laat geen druk op je uitoefenen door anderen. Er wordt vaak en veel gesproken over de voordelen van borstvoeding, maar wat minder vaak wordt gezegd is dat er ook nadelen zijn en dat flesvoeding een werkelijk prima alternatief is.

De borstvoeding lukt niet?

Als je besloten hebt om wel borstvoeding te willen geven maar er zijn problemen, roep dan zo snel mogelijk de hulp in van een lactatiekundige. Het is van belang dat de borstvoeding zo snel mogelijk goed op gang komt.

Lees ook: alles over borstvoeding