Overgewicht bij kinderen

Het is algemeen bekend dat ook Nederlandse kinderen steeds dikker worden. Hoe komt het dat? En vooral: wat kunnen we er aan doen? Wil je weten hoe dun of dik jouw kind is ten opzichte van andere kinderen, kijk eens naar de groeicurve op onze site. Is je kind ouder dan twee jaar, dan kun je hier het BMI berekenen en opzoeken of de BMI bij die leeftijd duidt op (ernstig) overgewicht.

In dit artikel

Overgewicht bij kinderen – de cijfers

Het Centraal bureau voor statistieken laat enkele cijfers zien over het groeiend aantal kinderen met overgewicht. In twintig jaar is aantal kinderen vanaf 5 jaar tot 11 jaar met overgewicht van 4 tot 10% gegroeid en de verwachting is dat dit nog meer zal stijgen. Schikbarend is dat in 2002-2004 ook 3,8% van de kinderen al overgewicht hadden op vierjarige leeftijd.

Uit onderzoek is gebleken dat dikke kinderen een grote kans hebben om de overtollige kilo’s nooit meer kwijt te raken. Minimaal 30% van de kinderen die te dik zijn hebben de kans om later ook dikke volwassenen te worden.

Waarom worden kinderen steeds dikker?

Voeding/ eten is inname van energie. Energie gebruiken we om te lopen, te fietsen, te sporten enzovoorts maar ook als we zitten, slapen, dagdromen gebruiken we energie. Ook onze hersenen gebruiken energie. Ons lichaam heeft dus constant energie nodig, dit halen we uit onze voeding. Uiteraard heeft ons lichaam meer energie nodig als we lopen of sporten dan als we aan slapen zijn. Als de inname van energie hoger is (door middel van voeding) dan de energie die verbruiken (door beweging) dan komen we aan in gewicht.

Hoe komt het dat we in de loop der jaren steeds meer energie (teveel energie) tot ons nemen:

Meer vette en koolhydraatrijke producten. Denk aan chocolade, chips, patat, frisdrank, snoep, koek. Deze producten zijn betaalbaarder geworden en daarom worden deze volop gebruikt;
Minder beweging. Wie gaat er op de fiets naar het werk, wie loopt ‘s avonds wel eens rondje, wie brengt de kinderen met de fiets naar school/ crèche/ opvang, wie maakt wel een stevige wandeling in het bos of op het strand?

Pas wel op: ga niet minder gezonde vetten gebruiken! Vet is nodig, zeker voor kinderen in de groei.

Overgewicht door ongezond eten

Het is niet zo dat kinderen in de loop van de tijd meer zijn gaan eten, maar wel ongezonder. Honderd jaar geleden was er geen snoep in allerlei soorten en maten, er was geen snackbar met allerlei vette haps en limonade was een traktatie.

Als een kind iedere dag een normale hoeveelheid boterhammen eet met kaas en jam, melk drinkt en een gezonde warme maaltijd eet dan zal er geen overgewicht ontstaan. Maar bij veel kinderen gebeurt dat niet: in plaats van drie vaste eet momenten op een dag, eten kinderen veel vaker. De maaltijden worden minder belangrijk en de tussendoortjes worden belangrijker. Tussendoortjes zijn producten die veel vet en suiker bevatten en dus calorieën. Van te veel tussendoortjes komen kinderen aan. De energie inname is hoog: deze producten zitten stampvol met calorieën maar ze vullen niet of nauwelijks. Deze producten stillen dus niet je honger.

Door het veel gebruiken van tussendoortjes kun je in een vicieuze cirkel terecht komen. Kinderen hebben minder trek in de warme maaltijd, met het gevolg dat je kind een uurtje later toch weer honger heeft en wordt er dus weer gesnoept. Er wordt ook wel gesproken over een graascultuur: we grazen (eten) de hele dag door.

Overgewicht door te weinig bewegen

Hoe meer een kind beweegt, hoe meer energie hij/ zij nodig heeft in de vorm van aardappels, boterhammen etc. Ook is beweging belangrijk voor de opbouw van de spieren en de ontwikkeling en motoriek. Hoeveel een kind beweegt hangt af van het kind, er zijn nu eenmaal doeners en denkers, en het hangt af van het gezin. Ouders die dol zijn op fietsen en wandelen hebben vaak actieve kinderen. Als de ouders luier zijn, zijn de kinderen ook vaak luier.

Maar feit is dat de mens in het algemeen in de loop der jaren minder is gaan bewegen. Met de auto naar school, het zwembad en in een keer door boodschappen doen. Lekker televisie kijken, we hoeven niet meer op te staan om van zender te veranderen want er is een afstandsbediening. In Nederland wordt gemiddeld twee uur per dag televisie gekeken door kinderen. En in bijna ieder huishouden staat minimaal een computer waar spelletjes op gespeeld kunnen worden.

Drie redenen waarom bewegen voor kinderen zo gezond is:

Het maakt je fitter;
Vet heeft minder kans om zich op te slaan;
Ontwikkeling van spieren en lichamelijk een betere conditie.

Waarom te dik zijn ongezond is

Aan een te hoog gewicht hangen diverse risico’s. Kinderen die te zwaar zijn kunnen klachten krijgen aan voeten, knieën, benen en rug. Hoe komt dat? Het lichaam is te zwaar voor de beentjes.

De beentjes kunnen het lichaam niet tillen. Ze moeten iedere dag immers die overtollige kilo’s meenemen. Hiernaast kunnen er klachten zijn als kortademigheid, snurken, hoofdpijn, huidinfecties en een te hoog cholesterol. Op langere termijn is er een verhoogde sterftekans op jonge leeftijd door bijvoorbeeld aandoeningen als hoge bloeddruk, suikerziekte of hart en vaatziekten.

Naast deze lichamelijke klachten heeft overgewicht ook behoorlijke invloed op het sociale leven van de kinderen. Dikke kinderen worden vaker gepest dan dunne kinderen. Ze voelen zich vaker buitengesloten, schamen zich voor hun omvang en hebben een negatief zelf beeld. Kinderen met overgewicht hebben vaker gedragsproblemen, zijn vaker somberder en hebben meer emotionele problemen.

Wat kun je aan overgewicht doen?

Is je kind aan de dikke kant volgens de groeicurves? Zet je kind NOOIT zomaar op dieet maar overleg ALTIJD met een huisarts, diëtist of schoolarts. Beter is het om te voorkomen dat je kind zwaarder wordt, door zijn lengte groei wordt het vanzelf een slanke tiener.

Geef gevarieerd eten en zorg voor voldoende beweging. Ga terug naar de basis:

Drie hoofdmaaltijden per dag en twee a drie tussendoortjes;
Kies voor gezonde voeding: iedere dag brood, verse groenten en fruit, aardappelen en stukje vlees of vis;
Stop met het geven van veel snoep en koek. Beperk dit tot een keer per dag. Wees zuinig met producten waar veel koolhydraten en vet in zitten. Dit zijn producten als gevulde koeken, candybars (mars, snickers, twix, kinderen surprise, kinder max) chips, frites;
Beperk de hoeveelheid frisdrank, drink meer water;
Schakel bij de leeftijd van 4-5 jaar over van volle producten naar halfvolle producten als het kind neigt naar overgewicht;
Gebruik liever geen light producten i.v.m. ongezonde zoetstoffen;
Ontbijten moet!!
Neem vaste tijdstippen voor de tussendoortjes;
Na schooltijd moet er nog minimaal 1 uur per dag iets actiefs gedaan worden. Dit kan in de vorm van spelen zijn;
Beweging kan ook heel goed in het dagelijks leven worden ingevuld. Neem de trap in plaats van de lift, loop of fiets eens naar de supermarkt op de hoek van de straat.

En houd er rekening mee dat kinderen gedrag van ouders en andere grotere kinderen kopiëren!