Waarschijnlijk had je voordat je zwanger werd of kinderen kreeg nog nooit gehoord van meconium, en dat is niet zo gek. Je komt er alleen mee in aanraking tijdens de eerste dagen van het leven van een baby. Meconium is de naam van de allereerste ontlasting van baby´s, en ze poepen deze vreemde brij maar één keer. Het is een plakkerige, geurloze poep die vaak heel donkergroen of zelfs zwart is. Je ziet meconium trouwens niet alleen bij mensenbaby´s, maar ook bij de meeste zoogdieren. Ook bij paarden, alpaca´s en schapen is de eerste poep zo’n plakkerige zwarte bende! De vorming van meconium op zichzelf is heel normaal, onmisbaar zelfs. Het kan echter in sommige gevallen tijdens en na de geboorte voor problemen zorgen bij de baby. In dit artikel vertellen we je alles over deze bijzonder (kleverige) ontlasting.
De vorming van meconium
Al wanneer de baby nog maar kort in de baarmoeder zit, begint hij met het oefenen met drinken. Dit doet hij door kleine beetjes vruchtwater in te slikken. Daarmee slikt hij ook afvalstoffen door, waaronder dode cellen, slijm, gal en darmsappen. Deze worden door het kleine lijfje gefilterd en komen terecht in het spijsverteringskanaal. Hier vormt zich meconium. Dit komt in hele kleine hoeveelheden weer terecht in het vruchtwater. Dit gebeurt al vanaf 10 weken zwangerschap. Gevaarlijk is dat niet; de baby drinkt het vruchtwater weer op, waarna het lichaam het water weer filtert en reinigt. Bovendien ontwikkelt de anusspier van de baby zich gedurende de zwangerschap zodanig dat hij steeds minder meconium uit zal poepen. Zo blijft het vruchtwater gedurende de hele zwangerschap gezond en veilig!
Aan het einde van de zwangerschap is de baby volledig ontwikkeld en (bijna) klaar om geboren te worden. Tegen die tijd groeit de kans weer dat de baby in het vruchtwater poept. Als dit kort voor de bevalling gebeurt kan dit tot vervelende complicaties leiden.
Poep in het vruchtwater
Het is helemaal niet ongebruikelijk dat baby´s voor de geboorte of tijdens de bevalling in het vruchtwater poepen. Dit is bij zeker één op de tien geboortes het geval. In de meeste gevallen heeft dit echter geen gevolgen. De baby krijgt in de buik nog zuurstof via de navelstreng. Op deze manier komt er geen meconium terecht in de longen.
Er zijn verschillende redenen waarom baby´s in het vruchtwater poepen. Zo kan er stress bij de baby optreden door bijvoorbeeld de navelstreng die om het nekje van de baby gewikkeld zit. Meestal is de verklaring echter simpelweg dat de baby ´klaar´ is om geboren te worden. Zijn darmen zijn al zodanig actief en het lijfje klaar voor de echte wereld, dat ze zich al iets te vroeg van hun meconium ontdoen.
Meconium in het vruchtwater zorgt pas voor problemen wanneer een baby voor of tijdens de bevalling last krijgt van zuurstoftekort, waardoor hij vruchtwater inslikt. Als de vliezen niet breken voor de bevalling begint is de kans groot dat je pas achteraf ziet dat er meconium in het vruchtwater zat.
Breken de vliezen wél bij aanvang van de bevalling, zal de verloskundige vragen de kleur van het vruchtwater te controleren. Als deze niet helder is, maar een beetje groenig of bruinig, betekent dit dat de baby in het vruchtwater heeft gepoept. Omdat dit verhoogde risico´s met zich meebrengt is het voor artsen wel reden voor een ziekenhuisbevalling.
Door middel van een CTG houden de artsen in het ziekenhuis de hartslag van de baby in de gaten. Zo kunnen ze eventueel zuurstoftekort eerder signaleren. Mocht de baby wél meconiumhoudend vruchtwater hebben gedronken dan kan hij na de bevalling direct aan de beademing.
In sommige gevallen kan de arts besluiten een amnio-infusie te doen. Hierbij wordt er door middel van een katheter een steriele vloeistof toegevoegd aan het vruchtwater. Dit verdunt de meconium en verkleint de kans op complicaties in het geval dat de baby vruchtwater in zou slikken.
Meconium Aspiratie Syndroom
Het grootste risico bij meconium in het vruchtwater is een syndroom genaamd Meconium Aspiratie Syndroom (MAS). Het komt bijna nooit voor, slechts bij vijf procent van alle baby´s die in het vruchtwater poepen. Dit syndroom treedt op als het kindje meconiumhoudend vruchtwater in de longen krijgt. Omdat meconium zo dik en plakkerig is kan het de luchtwegen blokkeren. Hierdoor kunnen de longen uitzetten, scheuren of in elkaar klappen. Er bestaat ook een risico op ontstekingen.
MAS is slechts in heel weinig gevallen levensbedreigend. Het komt op verschillende manieren tot uiting, afhankelijk van hoeveel vruchtwater er in de longen terecht is gekomen. Niet elke vorm van MAS is even ernstig. Soms hoesten of kreunen baby´s slechts een beetje. Ook kunnen ze een blauwe kleur krijgen of een opgezwollen borst. In het ergste geval kan door zuurstoftekort hersenbeschadiging optreden.
De behandeling van MAS hangt heel erg af van de situatie. Soms is het geven van zuurstof voldoende, terwijl in andere gevallen de longen van de baby uitgezogen moeten worden of zelfs aan de beademing moet. Meestal is de behandeling van MAS succesvol en herstellen baby´s weer volledig.
