Je baby ziet geel. Hoe lang mag dit duren? Is het gevaarlijk? Moet ik naar de dokter? Meerdere vragen waar je als ouder tegen aan kunt lopen wanneer je baby geel gaat zien. In dit artikel lees je alles over geelzucht, wat je er als ouder aan kunt doen en wat de behandeling fototherapie inhoudt.
Wat is geelzucht?
De medische term voor geelzucht/geel zien is hyperbilirubinemie of icterus. Hyper staat voor hoog. Bij hyperbilirubinemie is er een te hoge waarde van de stof bilirubine in het bloed van de baby wat zorgt voor een gele verkleuring van het lichaam.
Geel zien komt vaak voor bij pasgeboren baby’s, vooral bij kinderen die borstvoeding krijgen. Een beetje geelzucht is niet erg, maar een te hoog bilirubine gehalte in het bloed kan schadelijk zijn voor de hersenontwikkeling van de baby.
Bij de afbraak van rode bloedcellen komt de stof bilirubine vrij. De baby heeft vóór de geboorte relatief veel rode bloedcellen. Na de geboorte zijn deze bloedcellen niet meer in grote hoeveelheden nodig en breken de extra rode bloedcellen af. De lever zorgt er voor dat de bilirubine het lichaam weer verlaat. Dit proces kan na de geboorte gemakkelijk uit balans raken. Redenen hiervoor kunnen zijn;
- De lever is nog niet rijp
- Prematuur geboren baby (waarbij de lever dus ook nog niet rijp is)
- Borstvoeding (de verwerking van bilirubine wordt vertraagt door moedermelk)
- Matig drinken en veel afvallen van de baby
- Een infectie
- Een bloeduitstorting bij de geboorte en/of een te hoog hemoglobinegehalte, waardoor teveel afbraak van rode bloedcellen plaatsvindt
- Ongelijke bloedgroepen van moeder en kind
De belangrijkste verschijnselen van geelzucht zijn: geel of bleek zien, gele verkleuring van het oogwit, donkere urine, spugen, sloom/suf zijn en daardoor minder drinken en gewichtsverlies. Soms is het kind juist onrustig en prikkelbaar.
Onderzoek naar geelzucht
Om de waarde van het bilirubinegehalte vast te stellen is er bloedonderzoek nodig. Meestal gebeurt dit via een hielprikje. Wanneer het bilirubinegehalte te hoog is, kijkt de arts ook naar de hoeveelheid rode bloedcellen, de bloedgroep van de baby en de moeder, en naar de aanwezigheid van eventuele antistoffen.
Antistoffen kunnen mogelijk vanuit het bloed van de moeder bij de baby terecht zijn gekomen en hierna de rode bloedlichaampjes van de baby afbreken. Dit gebeurt bijvoorbeeld als de bloedgroepen van de moeder en de baby niet overeenkomen. Daarom is het belangrijk om zowel naar de bloedgroep van de baby, als naar die van de moeder te kijken.
Fototherapie tegen geelzucht
Als het bilirubinegehalte in het bloed van de baby te hoog is, is behandeling nodig om te voorkomen dat de waarde verder stijgt. Hersenbeschadiging bij baby’s als gevolg van geelzucht, komt gelukkig maar zelden voor. Dit komt omdat de grenswaarden die bepalen of de baby behandeling nodig heeft, voor de zekerheid aan de lage en dus veilige kant liggen.
Bij fototherapie gebruik men lampen met een speciaal licht, wat er voor zorgt dat de bilirubine een verandering van structuur ondergaat. Op deze manier kan de bilirubine uit geplast en gepoept worden.
De behandeling
Je baby wordt bloot (meestal alleen in een luier) verpleegd onder de lamp met speciaal licht. Als het gehalte erg hoog is, maakt men gebruik van een speciale inlegluier/celstofmatje waar de baby op kan plassen/poepen. Zo kan het hele lichaam beschenen worden. Soms maakt men (ook) gebruik van een bili blanket (een matrasje met licht) zodat ook de rug kan worden beschenen. Je baby krijgt een speciaal brilletje voor zijn ogen, zodat de ogen bescherming krijgen tegen het licht.
Tijdens de behandeling prikt de verpleegkundige regelmatig bloed bij je baby, om vast te stellen hoe hoog de waarde van het bilirubinegehalte is. Afhankelijk hiervan bepaalt de kinderarts of er verandering plaats moet vinden aan de behandeling of dat er iets kan worden gestopt. Soms gaat men bijvoorbeeld voor een dag verder met alleen de bili blanket. Het kan ook voorkomen dat de baby een dag geen fototherapie nodig heeft, maar de volgende dag toch weer onder de lamp moet.
Wanneer het bilirubinegehalte ondanks de fototherapie blijft stijgen, is het soms noodzakelijk om een wisseltransfusie uit te voeren. Dit betekent wisseling van een deel van het bloed van je baby met transfusiebloed. Dit is de meeste effectieve manier om het bilirubinegehalte te laten dalen. Gelukkig is dit zelden nodig.
Het is belangrijk dat je baby voldoende vocht binnen krijgt. Wanneer de baby zelf onvoldoende kan drinken, is het soms nodig om een sonde of infuus in te brengen. Voor een vervelende handeling geeft de verpleegkundige eerst wat moedermelk via een speentje of een beetje sucrose om teveel pijn en stress te vermijden.
Naar huis
Je baby mag naar huis na een aantal dagen als het bilirubinegehalte voldoende gedaald is. Soms ziet de baby nog een beetje geel, maar is het gehalte voldoende gedaald, zodat het niet meer schadelijk kan zijn. Kinderen die borstvoeding of afgekolfde moedermelk krijgen, kunnen nog iets langer geel blijven. Dit duurt ongeveer drie weken. Wanneer de gele verkleuring dan nog niet is weggetrokken, moet het gehalte opnieuw bepaald worden.
Bronnen: Isala ziekenhuis, Antonius ziekenhuis
