Kinderen groeien snel. Hun spieren en botten ontwikkelen zich in een razend tempo. Dit gaat soms gepaard met wat onhandigheid, een wat slungelige houding en te korte broeken en jassen. Hoe ontwikkelen de spieren en botten zich? En wanneer heeft een kind last van groeipijn?
Botontwikkeling
Een ongeboren baby heeft botten die grotendeels uit kraakbeen bestaan. Kraakbeen is zachter dan bot, dus ook flexibeler. Voor de geboorte begint het kraakbeen al harder te worden. Er komt dan meer kalk in de botten, waardoor ze steviger worden. Aan het uiteinde van de meeste botten zit bij kinderen nog een stukje kraakbeen; de groeischijf. Hier delen de kraakbeencellen zich, waardoor het bot langer wordt. Uiteindelijk verbenen de kraakbeencellen, waardoor de groeischijf omhoog opschuift.
Eindlengte
Niet alle botten groeien even snel. Neem bijvoorbeeld het hoofd. Die is in verhouding bij een baby veel groter dan bij een volwassene. Tijdens de groei ontstaat ook de kenmerkende vorm van de wervelkolom. Bij meisjes groeien de groeischijven gemiddeld dicht rond hun zestiende levensjaar. Bij jongens is dit gemiddeld rond hun achttiende. Dan is de eindlengte van het kind bereikt. De meeste groei vindt plaats in de groeispurten in de eerste drie levensjaren én in de puberteit.
Spierontwikkeling
Een spier bestaat uit verschillende typen vezels. Zo heb je snel samentrekkende spiervezels en langzaam samentrekkende spiervezels. Voor de geboorte bestaan de spieren van baby’s uit een nog ander type vezels, die zich nog moeten ontwikkelen in deze snelle en langzame spiervezels. Deze ontwikkeling duurt ongeveer tot het derde levensjaar.
In de puberteit ontwikkelen kinderen nog wat extra snel samentrekkende spiervezels. Hierdoor neemt ook de maximale kracht van het kind toe. Die ontwikkeling is ook afhankelijk van de hoeveelheid spiermassa en lichaamsgewicht. Vanaf een jaar of twaalf ontstaan er verschillen in de spieropbouw tussen jongens en meisjes. De uiteindelijke verdeling van snel samentrekkende en langzaam samentrekkende spiervezels is bij volwassenen afhankelijk van welke genen ze hebben en training.
Herstel na inspanning en krachttraining
Kinderen herstellen sneller van een inspanning dan volwassenen. Zeker na een maximale inspanning zijn kinderen een stuk sneller hersteld. Hun hartfrequentie is sneller weer op een normaal niveau en hun spieren zijn sneller hersteld. In principe worden kinderen sterker wanneer zij meer spiermassa ontwikkelen door hun groei. De verschillen in kracht die in korte periodes bij kinderen na oefening (zes weken tot drie maanden) gezien worden, komen door de verbeterde samenwerking van de spieren en de verbeterde aansturing vanuit de hersenen.
Lees meer over de leukste (sport)clubjes voor je kind
Groeipijn
Groeipijn komt meestal voor bij kinderen tussen acht en twaalf jaar. Vaak hebben familieleden ook last gehad van groeipijn. De precieze oorzaak is onbekend. Er bestaan verschillende theorieën, waarvan geen enkele bewezen is. Er is in ieder geval geen direct bewijs dat de pijn gerelateerd is aan de groei van de botten en spieren. De pijn lijkt vaker voor te komen na een dag vol intensieve activiteiten zoals rondrennen, springen en klimmen.
Er zijn in ieder geval drie belangrijke criteria om de diagnose van groeipijn te stellen:
- Een kind heeft al langer dan drie maanden pijn
- Het kind wordt door deze pijn in zijn normale activiteiten (zoals slapen) gehinderd
- De pijn zit niet in de gewrichten.
- Wat is groeipijn precies?
Bij groeipijn heeft je kind last van een diepe pijn in de spieren van de bovenbenen, kuiten, knieholtes, liezen of armen. Deze pijn zit nooit in de gewrichten zelf. Meestal komt de pijn in beide benen of armen voor, soms alleen links of rechts. Bij wat oudere kinderen kunnen ook rusteloze benen, kippenvel of spierkrampen ontstaan.
Meestal begint de groeipijn aan het eind van de dag, ‘s avonds of ‘s nachts. Hierdoor kunnen sommige kinderen niet goed slapen. De klachten verminderen meestal binnen een kwartier en zijn na enkele uren meestal helemaal verdwenen. Soms heeft je kind de volgende dag nog wat last van de onderbroken nachtrust of een vermoeid gevoel in de getroffen spieren. Soms gaat het ook gepaard met hoofd- of buikpijn.
De aanvallen kunnen dagen, weken of zelfs maanden uit elkaar liggen. De periode van aanvallen duurt meestal enkele maanden, soms enkele jaren. Daarna verdwijnen de klachten vanzelf.
Wat kun je doen bij groeipijn?
Hoewel de precieze oorzaak niet bekend is, zijn er wel enkele behandelmogelijkheden om de klachten bij groeipijn te verminderen. Als de klachten voor jouw kind heel vervelend zijn, kun je het beste eerst je huisarts raadplegen om zeker te weten dat jouw kind last heeft van groeipijn.
- Massage en warme baden helpen om de doorbloeding van de spieren aan te zetten, waardoor de spierspanning afneemt.
- Ook het dagelijks rekken van de pijnlijke spieren helpt om de klachten te verminderen. De kinderen doen dan onder begeleiding van hun ouders rekoefeningen, die mogelijk door de huisarts of door een fysiotherapeut zijn geadviseerd.
- Wanneer een kind veel pijn heeft, kan paracetamol eventueel deze pijn verlichten.
- Geef emotionele steun en erken zijn klachten. Dit geeft je kind een rustiger gevoel. Leg je kind ook goed uit dat de klachten uiteindelijk vanzelf weer verdwijnen en dat het niet gevaarlijk is.
