Hoofdluis – hoe kom je er vanaf?

Hoofdluis verspreidt zich in een hoog tempo – vooral onder kinderen. Controleer dus vaak en grijp meteen in als u hoofdluis ontdekt en voorkom een epidemie door anderen te waarschuwen. Want hoofdluis is niet erg of vies, maar het is wel lastig en het jeukt enorm. Kammen met een fijntandige kam is de beste aanpak. En, goed nieuws voor alle ouders, het RIVM heeft in haar nieuwste richtlijnen het heet wassen van knuffels en beddengoed geschrapt: dit is niet nodig!

Hoofdluis: hoe krijg je ze?

Hoofdluis heeft niets te maken met wel of niet schoon zijn. Het kan iedereen overkomen. Luizen lopen via het haar over van hoofd naar hoofd. De hoofdluis zoekt graag een warm plekje op: achter de oren, in de nek of onder een pony bijvoorbeeld. Kinderen lopen de meeste kans hoofdluis te krijgen, omdat ze bij het spelen vaak letterlijk de hoofden bij elkaar steken.

Hoe herken je hoofdluis?

Hoofdluis veroorzaakt meestal jeuk, maar niet altijd. Het is aan te raden je kind regelmatig op hoofdluis te (laten)  controleren. Kam het haar door met een fijn-tandige kam boven een vel wit papier. Je kunt dan zien of er luizen uit vallen. Luizen zijn een paar millimeter groot en grijsblauwe of roodbruin (als ze bloed op gezogen hebben) van kleur. De neten (eitjes) zijn witte stipjes die op roos lijken. Het verschil met roos is makkelijk te zien: eitjes kleven aan het haar vast en terwijl roos los zit.

Behandeling van hoofdluis: stappenplan

Als je hoofdluis ontdekt, is het belangrijk om meteen te beginnen met een grondige aanpak. Want zolang er luizen of nog niet uitgekomen neten op het hoofd zitten, blijft hoofdluis besmettelijk. De behandeling bestaat uit bestrijden èn herbesmetting voorkomen.

Kam gedurende 14 dagen het haar elke dag met een fijntandige kam. Dit uitkammen is het belangrijkst!

Volg de volgende stappen.

• Maak het haar door en door nat. Verdeel crèmespoeling door het haar.
• Bescherm de ogen met een washandje en kam dan eerst met een gewone kam de klitten weg.
• Pak dan de fijntandige kam en kam al het hoofdhaar, pluk voor pluk, vanaf de haarwortel. Begin bij het ene oor en pak na elke kambeweging een pluk in de richting van het andere oor. Vastgeplakte neten kun je eventueel losweken door te deppen met azijn.
• Veeg tijdens de kambeurt de kam regelmatig af aan een papieren servet of zakdoek.
• Spoel de crèmespoeling uit en maak de kammen schoon. Kammen kun je 5 minuten in kokend water leggen of ontsmetten met alcohol (70%).

Combineer het kammen eventueel met een antihoofdluismiddel en herhaal
de gecombineerde behandeling na 7 dagen. Bij het kammen weer een fijntandige luizenkam gebruiken.

Bij de nieuwste richtlijn van het RIVM ligt de nadruk op kammen. Maatregelen zoals het wassen van beddengoed,  knuffels, jassen, het gebruik van luizencapes en het stofzuigen van de auto zijn niet meer nodig. Dat scheelt heel veel tijd, geld en stress bij ouders van kinderen met hoofdluis!

Antihoofdluismiddelen

Er bestaan vele shampoos, crèmes, lotions en sprays tegen hoofdluis. In geregistreerde antihoofdluismiddelen zit dimeticon, malathion of permetrine als werkzame stof. De hoofdluis is echter steeds vaker resistent voor bepaalde antihoofdluismiddelen. Als er na de behandeling nog steeds hoofdluis gevonden wordt, kies dan voor de tweede behandeling een product met een andere werkzame stof.

Tijdens de behandeling met antihoofdluismiddelen moet er ook altijd nog gedurende twee weken het haar dagelijks worden doorgekamd met een fijntandige (luizen)kam, in combinatie met crèmespoeling.

Let op: Malathion is brandbaar. Vermijd open vuur tijdens de behandeling met een middel waarin malathion zit, en föhn het haar niet. Verder tast chloor de werking van malathion aan, dus zwemmen in chloorhoudend water op de dag van behandeling wordt afgeraden.

Zwangeren, vrouwen die borstvoeding geven en kinderen jonger dan zes maanden worden afgeraden om antihoofdluismiddelen te gebruiken.

Een antihoofdluismiddel kan besmetting met hoofdluis niet voorkomen. Gebruik geen antihoofdluismiddelen als je geen hoofdluis gevonden hebt.

Besmettelijkheid hoofdluis

Hoofdluis is enorm besmettelijk. Als je kind hoofdluis heeft, meld dat dan op alle plekken waar hij of zij vaak komt of geweest is: van school tot kinderopvang, (sport)clubjes en vriendjes. Zij kunnen dan ook controleren of ze eventueel besmet zijn en verdere besmetting voorkomen. Bovendien moet je alle gezinsleden (inclusief jezelf!) controleren. Vind je geen luizen, herhaal de controle dan eens per week, gedurende veertien dagen.

Bron

Deze informatie is gebaseerd op de richtlijn Hoofdluis van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (www.rivm.nl). Met vragen over het bestrijden van hoofdluis kunt u terecht bij uw regionale GGD, de drogist of de apotheek. Op de website van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen kunt u meer vinden over de geregistreerde antihoofdluismiddelen.

Veel gestelde vragen over hoofdluis

Wat is hoofdluis?

De hoofdluis is een parasiet: het beestje leeft van mensenbloed. Hij zoekt graag behaarde en warme plekjes op zoals achter de oren, in de nek of onder een pony. Een hoofdluis is ongeveer 3 millimeter groot en grijsblauw of, nadat hij bloed opgezogen heeft, roodbruin van kleur. Mensen en alle diersoorten hebben een eigen luizensoort. Hondenluizen kunnen bijvoorbeeld niet op mensen overleven en andersom. De eitjes van de hoofdluis, de neten, zijn grijswit en lijken op roos. Het verschil is dat roos los zit terwijl neten juist aan de haren kleven. Hoofdluis verspreidt zich in een hoog tempo. Een jonge luis is na 7-10 dagen volwassen en klaar om zelf weer eitjes te leggen. Hij leeft dan ongeveer één maand en legt in die tijd zo’n 250 eitjes. Snel ingrijpen is bij hoofdluis dus erg belangrijk.

Hoe krijg je hoofdluis?

Hoofdluis kun je krijgen door direct contact met iemand die hoofdluis heeft. De luizen lopen van het ene hoofd naar het andere. Springen kunnen ze niet. Kinderen tussen de 3 en de 12 jaar krijgen vaker hoofdluis omdat ze tijdens het spelen vaak letterlijk de hoofden bij elkaar steken.

Wat is het verschil tussen luizen en neten?

De volwassen luis is een grijsblauw beestje van ongeveer 3 millimeter groot. Nadat hij bloed opgezogen heeft, is hij roodbruin. De eitjes, neten, zien eruit als grijswitte puntjes en kleven dichtbij de hoofdhuid aan de haren. Ze zijn lastig te verwijderen. Neten die dichtbij de hoofdhuid zitten, bevatten eitjes. Als de neten een paar cm van de hoofdhuid vandaan zitten, dan zijn ze uitgekomen en leeg. Als het haar groeit komen de uitgekomen neten steeds verder van de hoofdhuid af te zitten.

Controle hoofdluizen

Hoe ontdek je hoofdluis bij iemand? Hoofdluis begint vaak met jeuk, maar niet altijd. Als u controleert kijk dan goed tussen de haren, vooral achter de oren en in de nek. U ziet de hoofdluizen dan bewegen. Ook als u geen luizen ziet maar wel grijswitte puntjes, is er waarschijnlijk sprake van hoofdluis. Die puntjes, de eitjes (neten), kunnen zich ontwikkelen tot luizen. Controleer bovendien door het haar met een fijntandige kam boven wit papier of de wasbak te kammen. De luizen zullen op het papier of in de wasbak vallen als kleine grijsblauw of roodbruin gekleurde spikkels. Wanneer u zonder kammen controleert, is de kans groot dat u luizen mist.

Als ik luizen heb ontdekt, wat dan?

Neem dan de volgende stappen:

• Informeer betrokkene dat u hoofdluis heeft geconstateerd
• Controleer alle gezinsleden.
• Behandel betrokkene en alleen die gezinsleden die echt hoofdluis hebben.
• Er zijn twee behandelmogelijkheden:

1. de niet-chemische methode is de uitkammethode: gedurende twee weken het haar dagelijks doorkammen met een fijntandige kam.
2. u kunt het haar tevens behandelen met een speciaal antihoofdluismiddel. Ook dan moet u het haar twee weken dagelijks doorkammen met een fijntandige kam. Na 1 week moet u de behandeling met het antihoofdluismiddel herhalen.

Hoe werkt de uitkammethode?

Kam gedurende 14 dagen elke dag het haar met een fijntandige kam, in combinatie met crèmespoeling. U gaat als volgt te werk:

• Maak het haar door en door nat. Verdeel crèmespoeling door het haar.
• Bescherm de ogen met een washandje en kam dan eerst met een gewone kam de klitten uit het haar.
• Houd het hoofd voorover boven een wasbak of een stuk wit papier. Pak de fijntandige kam en kam het haar van achter naar voren, tegen de hoofdhuid aan; start bij het ene oor en schuif, plukje voor plukje, na elke kambeweging op naar het ander oor. Vastgeplakte neten kunt u eventueel losweken door te deppen met azijn.
• Veeg tijdens de kambeurt de kam regelmatig af aan een witte papieren servet of zakdoek en kijk of u luizen ziet. Spoel gevonden luizen door de wc of wasbak.
• Spoel vervolgens de crèmespoeling uit het haar en maak de kam goed schoon. U kunt de kam 5 minuten uitkoken of ze ontsmetten met alcohol (70%).

De uitkammethode is effectief maar biedt geen 100 % ‘garantie’. Het voordeel is dat u geen chemicaliën gebruikt.

Hoe werkt de behandeling met een antihoofdluismiddel?

In de vorm van shampoos, sprays, crèmes en lotions zijn verschillende producten te verkrijgen. Het verschil tussen de producten heeft vooral te maken met de werkzame stof die erin zit. Op dit moment biedt geen enkel antihoofdluismiddel 100 % ‘garantie’. Informeer naar bijwerkingen en contra-indicaties, want kinderen met hooikoorts, cara of eczeem kunnen gevoelig zijn voor één van de werkzame stoffen. Lees ook de bijsluiter goed door en volg de werkwijze die daarin staat. Na 1 week dient u de behandeling met het antihoofdluismiddel te herhalen.

Bovendien moet de behandeling met antihoofdluismiddelen gecombineerd worden met de uitkammethode: twee weken het haar dagelijks doorkammen met een fijntandige kam, in combinatie met crèmespoeling. Let op: een kind dat behandeld is met een middel waar malathion in zit, mag op de dag van de behandeling niet zwemmen. Dit omdat chloor de werking van malathion tegengaat.

Als ik kies voor een antihoofdluismiddel, welk middel dan?

Wilt u een antihoofdluismiddel gebruiken, kies dan in ieder geval voor een geregistreerd product. Dit wil zeggen dat het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen het middel beoordeeld heeft en werkzaam en voldoende veilig vindt. Bij de beoordeling worden middelen onderzocht op basis van kwaliteit, veiligheid en werkzaamheid. In Nederland zijn meerdere middelen geregistreerd. In willekeurige volgorde zijn dit middelen op basis van

• Dimeticon
• Malathion
• Permetrine

Tegen de antihoofdluismiddelen is de hoofdluis steeds vaker resistent (ongevoelig). Als een middel niet werkt, probeer dan een geregistreerd middel waar een andere werkzame stof in zit. Vraag eventueel advies aan drogist of apotheek.

Hoe gebruik ik een antihoofdluismiddel?

Volg altijd de gebruiksaanwijzing. Verder is het belangrijk om na de behandeling de dode luizen met een fijntandige kam uit het haar te kammen. Zo kunt u zien of er nog levende luizen in het haar zitten. Behandel het haar na een week nog eens met hetzelfde middel. Dat staat niet altijd in de gebruiksaanwijzing, maar op die manier werkt het middel het best. Zoals gezegd, de antihoofdluismiddelen moeten allemaal gecombineerd worden met de uitkammethode: gedurende twee weken het haar dagelijks doorkammen met een fijntandige kam. Bij deze gecombineerde methode kunt u een fijntandige kam gebruiken.

Bestaan er natuurlijke middelen tegen hoofdluis?

Eigenlijk is de uitkammethode het meest natuurlijke middel tegen hoofdluis. Er bestaan producten tegen hoofdluis die zijn gebaseerd op olie, maar daarvan is niet bewezen dat ze werken. In het huis-tuin-en-keuken-circuit wordt beweerd dat teatree-oil helpt, maar voor zover wij weten is dat (nog) niet bewezen. Ook spoelen met azijn of wassen met groene zeep zijn middeltjes uit grootmoeders tijd die het proberen waard zijn. Geregistreerde homeopathische middelen tegen hoofdluis bestaan niet.

Wanneer geen antihoofdluismiddel gebruiken?

Bij zwangerschap en het geven van borstvoeding worden antihoofdluismiddelen in het algemeen afgeraden. Als kammen niet helpt kan in de zwangerschap of tijdens borstvoeding permetrine worden gebruikt (raadplaag eventueel hiervoor uw huisarts).Ook baby’s onder de zes maanden kunt u beter niet met deze middelen behandelen. Pas in deze gevallen alleen de uitkammethode toe.

Wat als de hoofdluis na twee weken behandelen niet weg is?

Als u geen middel gebruikt heeft, dan is het verstandig om de behandeling te herhalen in combinatie met een antihoofdluismiddel. Heeft u wel een antihoofdluismiddel gebruikt en de schoonmaakmaatregelen goed opgevolgd (zie hieronder),dan is de hoofdluis waarschijnlijk resistent tegen het gebruikte middel. Behandel dan opnieuw met een middel van een ander type. Ga door met het dagelijks doorkammen en de andere maatregelen.

Hoe zorg ik ervoor dat de hoofdluis niet terugkomt?

Het is belangrijk om alle kinderen uit een groep tegelijk te controleren. Bovendien moet de behandeling van kinderen met hoofdluis op één dag starten. Dit voorkomt dat de luizen zich toch nog verspreiden. Daarnaast is het advies om de hele schoolklas 14 dagen later opnieuw te controleren.

Welke andere maatregelen moet ik nemen?

Luizen verspreiden zich snel, dus controleer meteen alle huisgenoten door hun natte haar te kammen met een fijntandige kam. Als u geen luis vindt, herhaal dit kammen dan bij iedereen eens per week, gedurende twee weken. Een kind dat behandeld is met een middel waar malathion in zit, mag op de dag van de behandeling niet zwemmen. Dit omdat chloor de werking van malathion tegengaat.

Kun je hoofdluis voorkomen?

Dat kan nooit helemaal, maar regelmatig controleren voorkomt een hoop rompslomp.

Kun je met hoofdluis naar school, sportclub of kinderopvang?

Ja, er is geen reden om thuis te blijven nadat de besmette persoon behandeld is. Wel is het belangrijk om het te melden op school, sportclub of kinderopvangcentrum.

Wat kan een school of kinderopvangcentrum doen?

Instellingen kunnen ondersteuning vragen aan de GGD en daarnaast ouders inschakelen bij de bestrijding van hoofdluis. Zo kan een school bijvoorbeeld een ouderwerkgroep instellen die kinderen regelmatig controleert op hoofdluis. Of een werkgroep die helpt bij het geven van voorlichting en advies. Een school kan bovendien zorgen voor een standaardprocedure over hoe om te gaan met hoofdluis. De procedure moet bekend gemaakt worden bij ouders en leerkrachten en jaarlijks geëvalueerd worden. Niet alle ouders willen dat hun kind gecontroleerd wordt door een andere ouder. De school kan dit ondervangen door de luizencontrole in het schoolreglement op te nemen. Daarnaast kunnen ouders èn kinderen gestimuleerd worden om regelmatig te controleren op hoofdluis, en hoofdluis te melden aan de school. Als een kind hoofdluis heeft, is het verstandig om alle kinderen uit die groep een informatiebrief over hoofdluis mee naar huis te geven.

Wat zijn de belangrijkste punten in de standaardprocedure op scholen?

• Zorg dat de procedure bij iedereen bekend is.
• Maak één ouder uit de werkgroep het aanspreekpunt voor contacten met de GGD.
• Zorg dat de school een vaste aanspreekpersoon heeft bij de GGD (afdeling Jeugdgezondheidszorg of Infectieziektebestrijding).
• Spreek af wanneer de GGD wordt ingeschakeld.
• Spreek af hoe de nacontrole wordt geregeld.

Hoe groot is het probleem in Nederland?

Dat is niet exact te zeggen. In Nederland is er geen instantie die zich met de registratie van hoofdluis bezighoudt. Bij de nationale campagne van Landelijk Steunpunt Hoofdluis in 2010 werden bij 30 van de 140 (21,4 %) deelnemende scholen, luizen of neten gevonden. In totaal werd slechts bij 0,2% van het totaal aantal onderzochte leerlingen luis gevonden (98 van 37.518 leerlingen).