Zwangerschapskwalen en klachten

Tijdens de zwangerschap hebben veel vrouwen in meer of mindere mate last bepaalde zwangerschapskwalen, zwangerschapsgerelateerde klachten of aandoeningen. Sommige als gevolg van de veranderende hormoonspiegel, andere door het toegenomen gewicht of de extra druk op het lijf.

24 veel voorkomende zwangerschapskwalen

Zwangerschapsmisselijkheid

Tijdens de eerste maanden van de zwangerschap hebben veel vrouwen in meer of mindere mate last van ochtendmisselijkheid of van misselijkheid en/of braken gedurende de hele dag. Het begint meestal bij 6 weken en is op 8 a 9 weken zwangerschap op het hoogtepunt. Je kunt in die eerste weken soms wat afvallen. Daarna zakt de misselijkheid bij veel vrouwen weer af en is na 13 weken vaak helemaal weg. Helaas zijn er ook vrouwen die de hele zwangerschap last houden van extreme misselijkheid. Wanneer je helemaal niets kunt binnenhouden kan dit tot uitdroging leiden en erg gevaarlijk zijn. Neem dan altijd contact op met je verloskundige of huisarts.

Misselijkheid wordt veroorzaakt door het hormoon HCG. Soms worden bepaalde luchtjes opeens niet meer worden verdragen, zoals de geur van gebakken vlees of koffie. Zwangerschapsmisselijkheid wordt ook wel  ochtendmisselijkheid genoemt, maar het kan ook op andere tijdstippen optreden.

In een later stadium van de zwangerschap kun je ook misselijk zijn. Dit komt meestal omdat je baby tegen je maag en darmen drukt. Hierdoor verandert de mobiliteit van je darmen. Voedsel kan langer in de darmen zitten waardoor ze meer voedingsstoffen opnemen.

Tips tegen misselijkheid in de zwangerschap

• Drink en eet meteen iets bij het wakker worden, dus nog voor het opstaan. Een gesmeerd beschuitje op bed gebracht door je partner is fijn. Maar je kunt ook ‘s avonds alvast wat een cracker of rijstwafel klaarzetten
• Drink voldoende (water of thee, liever geen koffie of cola)
• Vermijd vetrijk of gekruid eten. Kool is meestal ook geen goed idee
• Frisse buitenlucht kan helpen!
• Eet en drink veel kleine maaltijden over de dag verspreid, zo’n 7-8x per dag iets eten is prima
• Als je echt niets kan binnenhouden ga langs je huisarts

Kramp in kuiten

Plotseling optredende kramp in je kuiten, spieren die pijnlijk samentrekken. Meestal ‘s nachts als je net lekker ligt. Waarschijnlijk wordt dit veroorzaakt door een tekort aan vocht, de druk op de benen door de groeiende baarmoeder en/of een verstoorde verhouding tussen zouten en voedingsstoffen.

Tips tegen kramp in de kuiten

• Blijf (overdag) genoeg in beweging
• Schiet de kramp er in dan moet je de kuit strekken: trek je tenen omhoog  als je zit, of zet je been een stap naar achteren als je staat zodat je spieren achterin je onderbeen (je kuit) voelt spannen
• Drink voldoende
• Komt het vaak voor, slik (in overleg) extra magnesium tabletten

Brandend maagzuur

Vooral aan het einde van de zwangerschap, als de maag in de verdrukking komt door de groter wordende baarmoeder, én de maagspier wat weker is geworden, kun je last krijgen van maagzuur. Dit geeft een brandend gevoel in de maag en zure oprispingen.

Tips bij brandend maagzuur

• Gebruik geen koffie of koolzuurhoudende dranken of kauwgum. Door de extra lucht wordt de maag gevuld
• Let op met scherpe kruiden, koffie en sinaasappelsap. Deze kunnen de maag prikkelen
• Eet niet te vet. Vet blijft namelijk lang in de maag
• Rust even voor en na een maaltijd
• Ga goed rechtop zitten zodat de maag niet in de knel raakt
• Buk niet voorover maar zak door de knieën
• Zet eventueel het hoofdeinde van het bed iets hoger of leg een kussen onder het matras
• Eet rustig en kauw goed
• Probeer je maaltijden over de dag te verdelen, liever een paar keer per dag kleine hapjes dan een keer een grote maaltijd
• Vanillevla schijnt te helpen

Als dit allemaal niet helpt helpen medicijnen (bijvoorbeeld Rennies) vaak wel goed. Overleg eerst even met je verloskundige.

Zwangerschapsisschias

Pijn in de bil die uitstraalt tot in het been? Dit kan zwangerschapsisschias zijn. Er komt extra spanning op de spieren in je rug en je billen nu je meer gewicht aan de voorkant hebt. Die spieren kunnen een zenuw afknellen wat deze pijn veroorzaakt.

Tips bij zwangerschapsisschias

• Probeer je rug niet teveel te belasten en je spieren te ontspannen (let op met tillen en probeer op je zij te liggen bijvoorbeeld). Wissel rust af met bewegen

Zwangerschapsdiabetes

Dit valt niet echt onder “kwaaltjes” maar is een serieuze aandoening die – meestal tussen de 24e en 28e week – tijdens de zwangerschap kan ontstaan. Zwangerschapssuiker is een milde vorm van suikerziekte die voorkomt bij 1 op de 50 vrouwen. Bij suikerziekte(diabetes) zit er te veel suiker in het bloed. Dit kan via de placenta bij de ongeboren baby komen en dat kan schadelijk zijn. Het lijdt tot een hoger geboortegewicht maar ook tot te lage bloedsuikerspiegels
bij de baby na de geboorte.

Ben je moe, moet je vaak plassen, heb je veel dorst, dan kunnen dat symptomen zijn van zwangerschapsdiabetes (maar natuurlijk komt vermoeidheid en vaker plassen ook bij zwangere vrouwen voor die geen  zwangerschapsdiabetes hebben). Ook teveel vruchtwater of een te grote baby kunnen wijzen op deze aandoening.
De verloskundige kan een bloedtest afnemen om te kijken of er sprake is van diabetes.

Behandeling zwangerschapsdiabetes

Zwangerschapsdiabetes is meestal goed te behandelen met een dieet en beweging. Soms moet er insuline worden gespoten. Dit in overleg met de huisarts die je zo nodig doorverwijst.

Harde buiken tijdens de zwangerschap

Een ‘harde buik’ , of ook wel Braxton Hicks-contractie genoemd, wordt veroorzaakt doordat de spieren van de baarmoeder samentrekken. De buik voelt strak en hard aan, dat duurt gemiddeld 30 seconden. Zo bereidt de baarmoeder zich op de weeën voor. Deze “oefenweeën” zijn niet pijnlijk, maar voelen als buikkramp aan.

Later in de zwangerschap neemt de frequentie van de harde buiken toe. De samentrekkingen worden ook heviger en pijnlijker, en kunnen verschillende minuten aanhouden.

De eerste samentrekkingen kunnen al plaatsvinden in de zesde week, maar zijn dan nog niet te voelen. Dat gebeurt meestal pas in het derde trimester. Bij lang niet alle vrouwen is er sprake van harde buiken.

Tips tegen harde buiken

• Neem voldoende rust. Als je er vaak last van hebt of in combinatie met andere klachten, neem dan contact op met je verloskundige

Bekkeninstabiliteit

Bekkenklachten of pijn in de rug zijn typische zwangerschapsklachten. Andere benamingen voor bekkenpijn zijn bekkeninstabiliteit of symfysiolyse.

Dit is een vaak voorkomende en serieuze klacht. Onze fysiotherapeute heeft daarom een uitgebreid artikel geschreven over bekkeninstabiliteit tijdens de zwangerschap. Klik voor meer tips en uitleg!

Bandenpijn tijdens de zwangerschap

Je baarmoeder is met banden aan je bekken verbonden. Doordat je baarmoeder groeit rekken deze banden verder uit. Dit veroorzaakt steken aan de zijkant van je buik richting de liezen. Sommige vrouwen schrikken van deze pijn, maar het is volkomen normaal. De pijn verdwijnt weer als je baarmoeder aan de nieuwe situatie gewend is. Je kunt er niet veel aan doen behalve proberen geen rare bewegingen te maken en te ontspannen als je er last van hebt.

Zwanger en heel vaak moeten plassen

Hier kun je in het begin en het einde van je zwangerschap last van hebben. In het begin komt het door de hormonen, aan het einde van de zwangerschap drukt de groter geworden baarmoeder op de blaas. Ook hier is niet veel aan te doen. Let wel op, bij pijn in de onderbuik en branderig gevoel bij het plassen kan het zijn dat je een blaasontsteking hebt. Ga even langs je huisarts om dit te laten controleren.

Urineverlies of zwangerschapsincontinentie

Het komt redelijk vaak voor aan het einde van de zwangerschap of vlak na de bevalling dat vrouwen geen perfecte controle meer over hun bekkenbodemspieren hebben (zwangerschapsincontinentie). Je kunt urine in kleine druppeltjes verliezen de hele dag door, of ineens een grotere hoeveelheid bij plotseling lachen of niezen (stressincontinentie).

Er is tijdens de zwangerschap niet veel aan te doen. Gebruik inlegkruisjes of maandverband en probeer je bekkenbodemspier goed te oefenen. De klachten gaan meestal na de bevalling vanzelf weer over. Het is wel belangrijk is dat je na de bevalling je bekkenbodemspieren goed blijft oefenen.

Vaginale afscheiding is meer of anders

De afscheiding van vaginaal vocht neemt toe tijdens de zwangerschap. Dat komt door de verhoogde doorbloeding in de bekkenregio en de vagina. Zolang het niet vies ruikt, is er geen enkel probleem. Onder invloed van de hormonen is de zuurgraad veranderd. Je bent daardoor wel gevoeliger voor infecties.

Tips bij vaginale afscheiding

Hygiëne! Houd de vagina goed schoon (niet met zeep!) en draag katoenen onderbroeken. Gebruik liever geen inlegkruisjes.

Neem contact op met je verloskundige als:

• De kleur van de afscheiding abnormaal is of het stinkt
• Je last krijgt van jeuk
• De vaginale regio pijnlijk is of gaat branden

Obstipatie (verstopping)

Door de zwangerschap (de invloed van het zwangerschapshormoon progesteron) werken je darmen wat minder goed. Hierdoor kun je harde ontlasting of verstopping krijgen. De steeds groter wordende baarmoeder die je darmen verdrukt helpt natuurlijk ook niet.

Tips bij verstopping:

• Eet vezelrijk voedsel, dus volkoren producten (brood, pasta), veel groente en fruit, pruimen, dadels, vijgen, peulvruchten etc.
• Veel drinken
• Veel bewegen
• Gebruik alleen laxeermiddelen op advies van de arts

Vergeetachtigheid en concentratie

Het concentratievermogen en het geheugen zijn niet meer wat ze waren vóór de zwangerschap. Soms gekscherend “zwangerschapsdementie” genoemd. Je kunt enorm vergeetachtig en verstrooid zijn. Aan de ene kant komt dat wellicht door de nieuwe fase in je leven, waarbij je opeens druk bent met van alles regelen en je je misschien wat minder fit voelt dan anders. Aan de andere kant is het ook wel wederom een gevolg van het zwangerschapshormoon progesteron dat een verslappend effect heeft op je hersenen – net als op de rest van je lijf.

Er is weinig aan te doen. Neem rust, zowel je lichaam als je geest hebben wat meer tijd nodig nu.

Lees ook eens: wat de zwangerschap doet met je brein 

Aambeien

Aambeien zijn spataderen bij de anus. Je kunt kleine uitstulpingen voelen, jeuk en pijn. Er kan tijdens de ontlasting bloed meekomen. Aambeien worden veroorzaakt doordat de bloedvatwanden verslappen onder invloed van progesteron en door te hard persen op de ontlasting wanneer je last hebt van verstopping.

Tips bij aambeien

• Zorg voor soepele ontlasting (zie onder kopje verstopping) en pers niet te hard mee
• Er zijn aambeienzalven verkrijgbaar bij drogist en apotheek.

Striae of zwangerschapsstrepen op de huid

Doordat je buik en borsten snel uitzetten, kunnen de elastische vezels in je huid scheuren. Hierdoor ontstaan paarsrode strepen, de striae. Na verloop van tijd worden deze strepen lichter van kleur en vervagen. Maar ze zullen nooit helemaal verdwijnen. Je kunt eventueel de strepen insmeren om te zorgen dat ze sneller wegtrekken.

Striae komt voor op billen, borsten, buik, benen: op plekken waar de huid wordt opgerekt.

Zwangerschapsjeuk

Door hormonale veranderingen krijgt zo’n 20% van de zwangere vrouwen last van zwangerschapsjeuk. Dit begint vaak op de buik en breidt zich dan uit over het hele lichaam. Bij deze jeuk komt zelden huiduitslag voor. Heb je dat wel? Laat het dan aan je verloskundige zien. Wil je de jeuk wat verlichten?

Tips bij jeuk

• Probeer niet te krabben!
• Draag katoenen kleding
• Neem een wisselbad of koel met ijskompressen op je huid
• Drink minimaal 2 liter water per dag om afvalstoffen af te voeren.
• Masseer de huid zachtjes met een menthol poeder of lotion

Vocht vasthouden

Dikke, gezwollen handen en voeten of gezicht zijn tekenen dat je lichaam te veel vocht vasthoudt. Tijdens de zwangerschap is het wel normaal om meer vocht dan anders vast te houden, soms wel 2 tot 3 liter meer! In principe kan dit geen kwaad maar het kan lastig zijn. Let wel op dat de bloeddruk normaal blijft.

Vocht vasthouden heeft niets te maken met eten en drinken. Minder drinken helpt dan ook zeker niet, integendeel. Door veel te drinken kan je lichaam het vocht beter afvoeren.

Tips bij vocht vasthouden

• Regelmatig beweegt
• Voldoende drinkt
• Je benen wat hoger legt als je zit of ligt

Zwangerschapsvlekken of pigmentvlekken

Als je tijdens de zwangerschap in de zon komt of onder de zonnebank ligt, kun je last krijgen van bruine vlekken in je gezicht. Dit heet een ‘zwangerschapsmasker’. Na de zwangerschap verdwijnen de vlekken meestal vanzelf weer. Deze pigmentvlekken voorkom je door:

• Een hoed te dragen
• Jezelf goed in te smeren met zonnebrand
• In de schaduw te blijven

Bloedend tandvlees

In je zwangerschap moet je extra goed voor je tanden zorgen. Je speeksel bevat nu meer zuren en tast het  tandglazuur aan. Bovendien kun je door de verslapping en verhoogde doorbloeding van het weefsel eerder last van bloedend tandvlees en ontstekingen hebben. Wees zorgvuldig met poetsen en flossen.

Zwangerschapshormonen zorgen dat je eerder last van tandvleesontsteking krijgt, maar wanneer je een flinke parodontitis hebt (een tandvleesontsteking waarbij ook het bot is aangetast) kan dit zelfs zorgen voor een prematuur of te vroeg geboren baby omdat zo’n ontsteking het hormoon verhoogt dat de weeën opwekt. 

Spataderen

Sommige vrouwen krijgen tijdens de zwangerschap last van spataderen. Spataderen, zie ook het hoofdstukje aambeien, worden veroorzaakt doordat de bloedvatwanden verslappen onder invloed van hormonen. Spataderen komen op de benen voor, soms ook op de schaamlippen. Meestal nemen deze snel af in grootte na de bevalling. Als ze langere tijd na de bevalling nog zichtbaar blijven, bestaan er verschillende mogelijkheden om ze te laten verwijderen.

Tips bij spataderen (klachten als gevolg van spataderen verminder je door):

• Voldoende te bewegen. Loop, of, wanneer je zit, draai rondjes met je voeten.
• Vermijd lang achtereen staan of zitten
• Leg je benen niet over elkaar! Dan knel je de aderen af
• Leg je benen zoveel mogelijk omhoog. Dat is ook fijn tegen het vasthouden van vocht
• Heb je veel last dan kun je elastische steunkousen dragen

Duizeligheid en zwangerschap

Er zijn diverse mogelijke oorzaken van duizeligheid in de zwangerschap.

• Lage bloeddruk. Als je zwanger bent kun je plotselinge bloeddrukdalingen hebben. Dit is verder niet erg
• Door de druk van de baarmoeder op je organen en je benen, kan het bloed moeilijker terugstromen
• Lage bloedsuikers. Eet regelmatig kleien hapjes gedurende de dag. Let op dat het niet om zwangerschapsdiabetes gaat
• Bloedarmoede. Je wordt hierop regelmatig gecontroleerd door
• je verloskundige
• Het vena-cava (holle ader) syndroom

Als je op je rug ligt kan de baarmoeder (die op het einde van de zwangerschap best zwaar geworden is) een ader afklemmen die zuurstofarmbloed vanuit je lichaam naar je hart pompt. Doordat zo te weinig zuurstofrijk bloed in de bloedsomloop komt kun je je duizelig gaan voelen. Probeer dus zoveel mogelijk op je zij te gaan liggen als je hier last van hebt.

Vermoeidheid

Naast misselijkheid is een enorme vermoeidheid de meest voorkomende klacht in de eerste paar maanden van de zwangerschap. Je lichaam moet hard werken, het is niet gek dat je daar uitgeput van raakt. Helaas hoort vermoeidheid in het begin er een beetje bij, het enige advies dat helpt is rustig aan doen. Meestal gaat het in de het tweede trimester beter met de vermoeidheid.

Maar ook de laatste periode van de zwangerschap, als je veel kilo’s bent aangekomen en je je de hele dag met een dikke buik moet voortbewegen kunnen erg vermoeiend zijn.

Tips bij vermoeidheid

• Doe vooral rustig aan, slaap wanneer dat kan en geef aan je vermoeidheid toe
• Probeer wat meer taken, als bijvoorbeeld boodschappen doen of koken, aan je partner over te dragen
• Wel moet je af en toe laten controleren of er geen sprake is van bloedarmoede

Bloedarmoede

De verschijnselen van anemie of bloedarmoede kunnen variëren:

• hoofdpijn
• bleek zien
• duizeligheid
• vermoeidheid
• een slap, zwak gevoel
• snel kortademig
• hartkloppingen
• transpireren
• hoofdpijn
• oorsuizen

Omdat bloedarmoede vaak voorkomt tijdens de zwangerschap wordt je regelmatig door de verloskundige hierop gecontroleerd door middel van een vingerprik.

Bloedarmoede is vervelend voor de zwangere vrouw. Het lichaam van de zwangere vrouw zorgt er voor  dat eerst het ongeboren kindje voldoende ijzer krijgt, daarna krijgt het lichaam van de vrouw zelf haar aandeel van ijzer.

Er is indien nodig medicatie tegen bloedarmoede beschikbaar. Je huisarts, verloskundige of gynaecoloog kan dat voorschrijven.

Wat te doen bij bloedarmoede

Gezonde en afwisselende voeding is belangrijk. Eet vooral ijzerrijke producten zoals (volkoren) graanproducten, vlees en vette vis (kabeljauw, haring en sardientjes), eieren, aardappelen en peulvruchten, groenten (spinazie, andijvie, broccoli, courgette) en bijvoorbeeld appelstroop of gedroogd fruit (abrikozen en vijgen) en noten. IJzer wordt beter opgenomen als je het combineert met vitamine C (grapefruitsap of sinaasappelsap).

Helaas is niet altijd met voeding alleen bloedarmoede te voorkomen of verhelpen. Indien nodig is er ook medicatie die de huisarts of verloskundige kan voorschrijven (ijzertabletten/staalpillen).