Er zijn veel verschillende schooltypen. De denominatie zegt iets over de religieuze overtuiging of levensbeschouwing waarop het onderwijs binnen die school is gebaseerd. Er zijn openbare scholen (toegankelijk voor leerlingen van alle geloofsovertuigingen) en bijvoorbeeld protestant-christelijke, islamitische of hindoescholen. Daarnaast kan een school werken vanuit een bepaalde pedagogische visie zoals Montessori- of Jenaplanscholen. In dit artikel lees je welke schooltypen er zijn en leggen we de verschillende onderwijsmethoden uit.
Schooltype: montessori scholen
Montessori onderwijs gaat uit van de natuurlijk nieuwsgierigheid van kinderen. Als je een kind op het juiste moment de juiste middelen aanreikt, kunnen ze veel leren. De taak van het onderwijs is om de kinderen te helpen “het zelf te doen”. Een goede montessoridocent moet herkennen bij kinderen waar ze in een bepaalde periode belangstelling voor hebben. Daarbij moeten ze dan het juiste materiaal aan bieden. Montessorischolen maken gebruik van aantrekkelijke, degelijke en natuurlijke lesmaterialen.
Ook is het belangrijk in dit type onderwijs dat kinderen van verschillende leeftijdsgroepen (meestal twee of drie groepen) bij elkaar in een klas zitten. De reden hiervoor is dat een kind dan soms de oudste is en soms de jongste. Dit draagt bij aan de ontwikkeling.
Schooltype: jenaplan
Jenaplanonderwijs is gebaseerd op vier pijlers: spreken, spelen, werken en vieren. Het onderwijs is niet alleen gericht op het aanleren van schoolse vaardigheden maar ook op opvoeding. De leerstof wordt gebaseerd op de belevingswereld van kinderen. Maar ook op belangrijke cultuurgoederen uit de maatschappij. Zelfstandig spelen en leren speelt een belangrijke rol.
Kinderen zitten in zogenaamde stamgroepen bij elkaar. Kinderen van verschillende leeftijden (van 4 tot en met 12 jaar) blijven zoveel mogelijk gedurende hun schooltijd bij elkaar. Het idee erachter is dat kinderen van elkaar kunnen leren en voor elkaar leren zorgen. Deze groepssamenstelling benadert de gezinssituatie.
Dalton onderwijs
Het daltononderwijs wil kinderen vormen tot zelfstandig denkende en handelende volwassenen, die respect hebben voor hun medemens. De onderwijsvorm werd ontwikkeld door Helen Parkhurst (1887-1973).
Dalton kent drie pedagogische ankerpunten: vrijheid in gebondenheid, zelfstandigheid en samenwerking. Het kind kan zelf keuzes maken om zelfstandig te kunnen leren, binnen de grenzen die de docent bepaalt. Kinderen krijgen steeds meer verantwoordelijkheid voor hun eigen leren. Er worden afspraken gemaakt en samen met de docent maakt een kind zijn eigen planning.
De Vrije School
De vrijeschool is een school gebaseerd op de antroposofische opvattingen van Rudolf Steiner. Bij dit schooltype staat de persoonlijke ontwikkeling van het kind centraal. Muziek, toneelspelen, beweging en handvaardigheden zijn daarbij net zo belangrijk als lezen, schrijven en rekenen.
De vrijeschoolleerkracht beschouwt het kind als een mens met een eigen talent en een eigen voorgeschiedenis. De docent zal moeten herkennen wat de interesses en drijfveren van het kind zijn. Aan de hand daarvan moet de docent een klimaat scheppen waarin het kind zich kan ontplooien.
Het leerplan is zo opgebouwd, dat alle vakken in onderlinge samenhang de ontwikkeling ondersteunen. Intellectueel, creatief, ambachtelijk en sociaal wordt het kind uitgedaagd om zijn persoonlijkheid te ontplooien. De door de overheid vastgestelde kerndoelen voor de basisschool zijn daarom geen einddoelen, maar tussendoelen.
Freinet onderwijs
In het freinetonderwijs staat de ervaring en beleving van de leerling centraal. De leerling toont initiatief en maakt een eigen plan. De docent begeleidt. Leerlingen leren door zelf te experimenteren en te ontdekken. De docent brengt structuur aan.
Kenmerkend voor dit schooltype is het respect dat er is voor de mening en eigenheid van leerlingen, ouders en collega’s. De school is een coöperatieve leef- en werkgemeenschap. De opvoedkundige relatie tussen leerkracht en leerlingen berust op wederkerigheid en gedeelde verantwoordelijkheid. Als leerkrachten een kind complimenteren, begeleiden, beoordelen of straffen, vragen ze zich regelmatig af: Hoe zou ik in zijn of haar plaats reageren?
EGO: ervaringsgericht onderwijs
Het schooltype E.G.O staat voor ervaringsgericht onderwijs. Deze onderwijsmethode richt zich op wat er in kinderen omgaat, wat de kinderen raakt en motiveert. Het welbevinden en de betrokkenheid van de leerlingen staat bovenaan. Dit is een voorwaarde om te kunnen leren.
De oprichter/inspirator is de Leuvense hoogleraar Laevers. Hij heeft kritiek op de gedachtengang dat de leerling stapsgewijs naar de vooropgestelde doelen wordt begeleid (“oppervlakkig leren”). Als het kind niet betrokken en geboeid is zal het niet leren.
De drie pijlers van E.G.O. zijn:
- Eigen initiatief verhoogt de betrokkenheid.
- Creëren van een omgeving met interessante en uitdagende materialen en activiteiten.
- De ervaringsgerichte dialoog helpt de leerkracht om een goede relatie met de kinderen op te bouwen en hen zo goed mogelijk te begrijpen en te begeleiden.
Er wordt altijd met onderstaande factoren gewerkt:
- Sfeer en relatie. Het is van belang dat het kind zich veilig en geaccepteerd voelt.
- Aanpassing aan het niveau. Kinderen moeten uitdaging voor activiteiten voelen.
- Activiteiten zoveel mogelijk laten aansluiten bij de leef- en beleefwereld van het kind
- Rust en activiteit hoeven elkaar niet in de weg te staan!
- Vrij initiatief. Het gaat erom dat kinderen hun ontwikkelingspotentieel aanspreken. Daarvoor moeten ze eigen keuzemogelijkheden krijgen.
OGO: ontwikkelingsgericht onderwijs
Het schooltype ontwikkelingsgericht onderwijs neemt de ontwikkeling van het kind als startpunt. Door deelname aan betekenisvolle, gezamenlijke activiteiten kunnen kinderen zichzelf steeds verder ontwikkelen. De leerkracht is daarbij altijd op zoek naar het volgende stapje in de ontwikkeling van kinderen. Op het moment dat een kind iets leert wat in zijn “zone van naaste ontwikkeling” zit, ervaren de kinderen leren als zinvol.
Bronnen:
- www.ervaringsgerichtonderwijs.nl
- www.vrijescholen.nl
- www.dalton.nl
- www.montessori.nl
- www.freinet.nl
- www.scholenkeuze.nl
- www.jenaplan.nl
