Elke ouder is anders. En elk kind natuurlijk ook. Waar de ene ouder het kind streng de regels hanteert, is de ander wat losser. De ene ouder leidt het kind af als het verdrietig of boos is, de ander gaat met het kind in gesprek over de oorzaak van het verdriet. Diana Baumrind, een Amerikaanse psychologe, heeft veel onderzoek gedaan naar de invloed van verschillende opvoedstijlen op de ontwikkeling van kinderen. Ze kwam hierbij drie verschillende opvoedstijlen (democratisch, autoritair en toegeeflijk) tegen. Daar heeft ze nog een vierde (de verwaarlozende stijl) aan toegevoegd, omdat die de theorie compleet maakte. Hieronder lees je over de voor- en nadelen van de vier verschillende opvoedstijlen.
Geen goed of fout bij opvoedstijlen
Als ouder heb je een eigen manier om je kind op te voeden. Je gebruikt niet één specifieke stijl, maar maakt gebruik van de verschillende stijlen. Dit is o.a. afhankelijk van de situatie, de cultuur waarin je leeft en van je partner. Ben je moe, dan reageer je heel anders op je kind dan wanneer je relaxed bent. Iedere ouder heeft wel zijn favoriete opvoedstijl. Herken jij welke stijl je het meest gebruikt?
De autoritaire opvoedstijl
Houd je van duidelijke en strenge regels? Geef je je kind weinig of geen ruimte voor discussie? Dan gebruik je de strenge, autoritaire opvoedstijl. Je verwacht van je kind dat het gehoorzaamd. Anders volgt er straf. Een ouder met een autoritaire opvoedstijl gebruikt vaak de volgende zinnen:
“Omdat ik het zeg”
“Ik ben hier de baas”
“Omdat het zo is”
Voordelen
- Het geeft een kind duidelijkheid en structuur. Het kind weet precies wat de ouders verwachten, dit kan rust geven.
- De ouder blijft de baas en houdt de controle.
Nadelen
- Door de harde grenzen die bij deze opvoedstijl horen, kan een kind die dit zat is over de grenzen heen schieten en losbreken. Het gevolg is losbandig gedrag of altijd in opstand komen tegen de ouder.
- Een kind die vooral autoritair is opgevoed, kan problemen krijgen met zelfvertrouwen. Als je kind nooit zelf een beslissing hoeft te nemen, kan het ook niet leren waarom een keuze goed of fout is. Dit maakt het maken van keuzes eng of lastig.
- Bij deze opvoedstijl krijgt het kind weinig ruimte om gevoelens als verdriet of boosheid te ervaren. De regels zijn zo belangrijk, dat een kind het idee kan krijgen dat gevoelens verkeerd zijn of niet getoond mogen worden.
De democratische opvoedstijl
Stel je grenzen, maar leg je wel uit waarom die grenzen nodig zijn? Luister je naar je kind bij het maken van een keuze of laat je je kind zelf kiezen? Dan heb je waarschijnlijk een democratische (of autoritatieve) opvoedstijl. Hierbij zijn er regels, die ook worden nageleefd. Ook kunnen er straffen volgens als het kind niet luistert. Het grote verschil met de autoritaire stijl, is dat je aan je kind uitlegt waarom iets wel of niet mag. Ouders met deze opvoedstijl bespreken emoties en keuzes en geven ruimte voor discussie.
Voordelen
- Uit onderzoek blijkt dat kinderen die worden opgevoed met deze opvoedstijl minder vaak gedragsproblemen vertonen.
- Je kind leert zelfstandig keuzes te maken, waardoor het ook zelfvertrouwen krijgt.
Nadelen
- Je kind kan van je eisen dat voor elke regel een goed argument moet zijn. Begrenzen is hierbij een uitdaging.
- Leren dat de mening van papa of mama niet altijd dezelfde is als die van het kind kan lastig zijn. Uitleg geven kost vaak veel tijd en geduld van de opvoeder.
Lees ook: positief opvoeden, 11+2 praktische tips
Toegeeflijke opvoedstijl
Heb je veel aandacht voor de gevoelens, wensen en behoeften van je kind? Stel je het welzijn van je kind boven al het andere? Als je je kind bijna altijd zijn zin geeft, heb je waarschijnlijk een soepele, toegeeflijke opvoedstijl (ook wel permissieve opvoedstijl genoemd). Waar je eerst nee zei, zeg je nadat je kind eventjes doorzeurt toch ja. Je bent als ouder meer een vriend voor je kind dan een opvoeder.
Voordelen
- De relatie tussen ouder en kind is gelijkwaardig. Daardoor zal er niet snel ruzie ontstaan.
- Thuis heerst een ontspannen, relaxte sfeer. Bijna elke ruzie wordt gemeden.
Nadelen
- Je kind wordt verwend. Hij krijgt (bijna) altijd zijn zin en houdt zich niet snel aan de regels.
- Kinderen die met deze opvoedstijl opgroeien, krijgen op volwassen leeftijd vaker drankproblemen.
Je kind leert niet om zich netjes te gedragen als het zijn zin niet krijgt. Hierdoor kunnen problemen in de omgang met andere mensen ontstaan.
De verwaarlozende opvoedstijl
Vind je dat je kind zijn eigen weg in het leven moet zoeken? Stel je weinig tot geen eisen en heb je weinig oog voor de emoties en gevoelens van je kind? Bied je alleen de basisbehoeften, zoals eten, drinken en een dak boven het hoofd? Dan spreekt Diana Baumrind van de verwaarlozende opvoedstijl. De ouder biedt weinig steun en geborgenheid. Als ouder ben je nauwelijks bij je kind betrokken.
Voordelen
- Je kind leert zichzelf hoe hij moet overleven en wordt hier heel zelfstandig van.
- Als ouder heb je weinig omkijken naar een kind dat goed voor zichzelf kan zorgen.
Nadelen
- Vaak heeft een kind bij deze opvoedstijl het gevoel dat zijn ouders weinig om hem geven.
- Kinderen die grotendeels met deze stijl zijn opgevoed, kunnen later last krijgen van hechtingsproblemen.
Gebruik van verschillende opvoedstijlen
Zoals je hierboven kunt lezen, is niet één opvoedstijl helemaal perfect. Het hangt af van je kind en hoe je zelf bent als ouder. Deze beschrijvingen helpen je om je bewust te worden van de verschillende stijlen. Iedere volwassene maakt in de omgang met kinderen gebruik van deze opvoedstijlen. Zo zal een leraar misschien eerder een autoritaire opvoedstijl nodig hebben en een tante die niet van kinderen houdt de verwaarlozende stijl gebruiken.
Wil je weten welke stijl je zelf gebruikt? Doe dan deze test.
