Naast het gebruikelijke onderwijs zijn er in Nederland tal van andere onderwijsconcepten waaruit je kunt kiezen op het moment dat je een schoolkeuze voor je kind moet maken. Onderwijsvormen als Dalton, Jenaplan en Montessori behoren allen tot het traditionele vernieuwingsonderwijs. In dit artikel gaan we in op het Dalton onderwijs. Wat is het precies en hoe verhoudt deze onderwijsvorm zich tot het gewone onderwijs? Na het lezen van dit artikel heb je op deze antwoorden vragen en kun je iets gerichter zoeken naar een school voor je kind.
Wat is Dalton onderwijs?
Het daltononderwijs werd in 1919 in Dalton in Amerika ontwikkeld door Helen Parkhurst. In 1926 kwam het Dalton onderwijs naar Nederland. Het uitgangspunt van het Dalton onderwijs is dat kinderen graag willen leren. Kinderen leren zelfstandig om kennis en ervaring op te doen. Dit doen ze door te werken met dag- of weektaken waarbij ze de keuzevrijheid hebben om zelfstandig taken in te plannen. De kinderen kunnen de taken samen met een klasgenoot doen of alleen. De leraar bepaalt de lesstof en de termijn waarbinnen het af moet zijn.
In tegenstelling tot bijvoorbeeld het montessorionderwijs, is het Dalton Plan geen vaste onderwijsmethode met eigen lesmateriaal. Er wordt gebruik gemaakt van dezelfde lesstof en dezelfde onderwijsmethodes als op gewone basisscholen. Het verschil zit hem in de pedagogische houding ten opzichte van de leerling en de lesstof. Deze houding toont wel veel overeenkomsten met het montessorionderwijs. Dat is ook niet zo gek want Maria Montessori en Helen Parkhurst hebben in de beginjaren samengewerkt in Italië, voordat Parkhurst haar ideeën in Amerika verder ontplooide.
Drie kernwaarden van het Dalton onderwijs
Daltononderwijs kenmerkt zich door de focus op drie kernwaarden.
- Vrijheid in gebondenheid
Deze kernwaarde betekent dat leerlingen veel vrijheid krijgen, maar dat deze vrijheid niet onbegrensd is. Hoewel de leerlingen de vrijheid hebben om zelfstandig te kunnen werken en plannen, moeten ze hier wel verantwoording over afleggen aan de leerkracht. Ook stelt de leerkracht de grenzen waarbinnen leerlingen kennis en ervaring kunnen opdoen.
- Zelfstandigheid
Wanneer een kind begeleiding, instructie of coaching nodig heeft, krijgt hij individueel les. Het behandelen van lesstof op klassikaal niveau gebeurd zelden. Leerlingen werken zelfstandig aan taken die zij zelf ingepland hebben. Deze taken kunnen dag-, week- of maandtaken zijn. Ze hebben de keuze om de taken individueel of in groepsverband te maken.
- Samenwerking
Samenwerking is een belangrijk aspect binnen het daltononderwijs. Leerlingen kunnen in tweetallen of kleine groepjes samenwerken waarbij ervan uit wordt gegaan dat samenwerking ervoor zorgt dat leerlingen van elkaar leren. Hiernaast leren ze vaardigheden als feedback ontvangen en geven, reflectie en respect te hebben voor de ander.
Naast bovenstaande kernwaarden zijn effectiviteit en reflectie ook belangrijke waarden in het daltononderwijs.
Effectiviteit was een belangrijke pijler voor grondlegger Parkhurst. Ze wilde het onderwijs effectiever maken door het stilzitten en luisteren te minimaliseren. Tijd, mensen en middelen worden daarom zo effectief mogelijk ingezet doordat leerlingen zelf hun taken inplannen en uitvoeren.
Het nadenken over je eigen werk en gedrag is een ander belangrijk punt. Leerlingen leren zelf in te schatten hoeveel tijd ze kwijt zijn aan een taak en hoe moeilijk het zal zijn. Door zelf een planning te maken leren leerlingen reflecteren op hun vooraf gestelde doelen. De leerkracht besteed ook veel tijd aan de reflectie hierop. Op zijn beurt reflecteert de leerkracht ook op zijn eigen handelen. Al met al neemt reflectie dus een belangrijke plek in het daltononderwijs in.
Een dag op een daltonschool
Er bestaat geen echte daltonschool, alleen scholen die volgens het Dalton plan werken. Hoe het Dalton Plan wordt ingezet kan dus per school verschillen. Wat wel terugkomt op iedere school die volgens het daltononderwijs werkt is dat het dagprogramma bestaat uit verplichte lesstof gekoppeld aan de wettelijke kerndoelen. Dit gebeurt door instructie van de leerkracht en vervolgens werken de leerlingen zelfstandig of in een groepje aan hun eigen taken. Er wordt rekening gehouden met de behoeften, interesses en competenties van de leerlingen. Hierdoor vindt de instructie ook meestal in kleine groepjes plaats en niet klassikaal.
Naast deze verplichte lesstof is er ruimte voor keuzewerk. De leraar bepaald het aanbod hiervan. De leerlingen kunnen aangeven naar welke opdrachten en activiteiten hun interesse uitgaat. Automatisch leren de kinderen bij het keuzewerk weer andere vaardigheden en kwaliteiten dan bij de verplichte lesstof.
Taakgericht onderwijs
Inmiddels zie je dat het werken met taken, dat voor het daltononderwijs zo kenmerkend is, ook op veel andere scholen terugkomen. Ook op reguliere scholen wordt vaak met een dag- of weektaak gewerkt. Aspecten van het traditionele vernieuwingsonderwijs komen zo steeds meer terug in het reguliere onderwijs waardoor de verschillen soms minder worden.
Welke school kies je?
Voordat je een schoolkeuze voor je kind maakt, is het heel belangrijk dat je gaat kijken op de school. Wat is je gevoel en wat zijn je verwachtingen? Misschien maak je een keuze op basis van een geloofsovertuiging. Het daltononderwijs wordt zowel op openbare, rooms-katholieke, Protestants-christelijke en oecumenische scholen gegeven. In Nederland zijn ruim 350 basisscholen die werken volgens de daltononderwijsmethode. Op de website van de Nederlandse Daltonvereniging kun je kijken of er een daltonschool bij jou in de buurt zit.
Lees ook eens: de verschillende schooltypen in het basisonderwijs
Bronnen: Website dalton stichting, Wij leren
