Iedereen heeft wel eens gehoord van de amandelen van het menselijk lichaam. Maar als je zelf je amandelen nog gewoon hebt, kan het zomaar zijn dat je geen idee hebt wat deze dingen zijn en wat ze precies voor functie hebben. Je kent misschien iemand die ´geknipte amandelen´ heeft. Maar wat houdt dat eigenlijk precies in? In dit artikel vertellen we je alles over deze bijzondere lymfklieren, waarom je ze hebt en waarom ze bij kinderen soms worden verwijderd. Ook vertellen we je wat je als ouders moet weten voor je overgaat tot het laten knippen van de amandelen van je kind.
Wat zijn amandelen en waarom zijn ze soms een probleem?
Amandelen zijn in feite verdikte lymfklierweefsels. Lymfklierweefsels zitten door het hele lichaam, maar op een paar plaatsen zijn deze weefsels verdikt. Zo ook in de overgang van de neus en mond naar de keel en achterin de mond. Dit noemt men de amandelen en dit zijn dus de weefsels die vooral bij jonge kinderen problemen veroorzaken.
Lymfklierweefsels zijn de infectiebestrijders van het lichaam. Ze moeten ervoor zorgen dat er zo min mogelijk ziekteverwekkers het lichaam binnendringen. Dit doen ze door deze op te vangen en onschadelijk te maken. Bij kleine kinderen zijn de amandelen nog erg groot, omdat kinderen nog geen sterk afweersysteem hebben ontwikkeld. Vanaf een jaar of zeven, met het toenemen van het immuunsysteem, worden de amandelen steeds kleiner.
Omdat de amandelen vooral bij jonge kinderen veel te verduren krijgen, kan het zijn dat ze ontstoken raken. Dit gebeurt wanneer de amandelen te hard moeten werken om de ziekteverwekkers te bestrijden. Meestal raken ze door de ontsteking opgezwollen. Deze zwellingen hebben hele vervelende gevolgen voor kleine kinderen. Als de neusamandelen ontstoken zijn kan dit leiden tot terugkerende verkoudheid, kwijlen en oorontstekingen. Als de keelamandelen ontstoken zijn, heeft het kind vaak last van keelpijn en een lichte koorts. De keelamandelen kunnen ook constant ontstoken zijn. Klachten zijn dan moeheid, minder eetlust en zelfs moeilijk kunnen ademen.
Er zijn verschillende manieren om ontstoken amandelen te bestrijden. Eén daarvan is het slikken van antibiotica. Daarnaast is er de mogelijkheid om je amandelen door middel van een kleine operatieve ingreep te laten verwijderen. Het verwijderen van de amandelen zorgt ervoor dat de amandelen niet meer ontstoken kunnen raken. De keel zelf kan echter nog wél ontsteken.
We knippen minder dan vroeger
Vroeger werden de amandelen van kinderen vaker en sneller geknipt dan tegenwoordig. Veel meer ouders kiezen ervoor om te wachten tot het probleem vanzelf minder wordt. Vanaf de leeftijd van zeven jaar nemen de klachten immers bijna altijd af of verdwijnen helemaal. In Nederland vinden er zo´n 30.000 operaties per jaar plaats. In 1970 was dit aantal nog vier keer zo groot. Toch knippen doktoren in Nederland nog steeds meer amandelen dan in omliggende landen. Uit onderzoek in 2013 van onderzoeksbureau SiRM bleek dat de operatie in Nederland 72% vaker wordt uitgevoerd dan in andere Europese landen. Een mogelijke verklaring hiervoor kan volgens experts zijn dat Nederlandse dokters minder snel antibiotica voorschrijven. Waar dokters in het buitenland eerder een antibioticakuur geven, kiezen Nederlandse dokters eerder voor een relatief kleine operatie.
Veel dokters vragen zich af of het knippen van de amandelen geen negatieve effect kan hebben op het immuunsysteem. Amandelen hebben ten slotte een functie: het tegenhouden van ziekteverwekkers. Tegenstanders van deze theorie beweren dat het lichaam ook na het verwijderen van de amandelen nog meer dan genoeg lymfklierweefsels overhoudt.
Ondanks dat er veel onderzoek is gedaan naar de effectiviteit van het verwijderen van de amandelen, zijn dokters het vaak oneens over de uitkomsten. Dit komt waarschijnlijk omdat onomstotelijk bewijs ontbreekt. Bij milde keelklachten is het knippen van de amandelen weinig effectief, zo bleek uit een Utrechts onderzoek onder 300 kinderen. Het leidt niet per sé tot minder keelontstekingen. Uit hetzelfde onderzoek bleek ook dat het verwijderen van de amandelen wél zinvol is bij kinderen die ernstige klachten hebben. Als een kind vaak en lang ziek is en medicatie slecht werkt, kiest men dus nog steeds regelmatig voor een operatie. Het Nederlands Huisartsen Genootschap (de wetenschappelijke vereniging van huisartsen) geeft als advies dat een keelamandel-operatie alleen nut heeft als een kind meer dan drie keer per jaar een ernstige keelinfectie heeft. Ze raden een operatie af bij kinderen met milde klachten.
De operatie
Een operatie lijkt dus niet altijd te voorkomen. Gelukkig is het verwijderen van de amandelen geen ingewikkelde operatie. Daarnaast is het snel gepiept: na maximaal een half uurtje is de klus geklaard. Feit blijft wel dat het kind onder narcose gebracht moet worden, wat altijd enkele risico´s met zich meebrengt.
De KNO arts is degene die de operatie uitvoert en de keelamandelen van het kind via de mond verwijdert. De neusamandelen kunnen niet helemaal weggehaald worden. Meestal blijft de dokter daar dan ook vanaf, maar soms nemen ze het meest verdikte deel van de neusamandel weg.
De meeste kinderen kunnen na de operatie dezelfde dag weer naar huis. Toch is deze ingreep voor kinderen best heftig en ingrijpend. Ze worden opgenomen in het ziekenhuis en moeten onder narcose. Ook na de operatie duurt het nog even voor kinderen er weer helemaal bovenop zijn. De eerste paar dagen is het pijnlijk om te slikken, waardoor eten en drinken lastig is. Ook kan praten ongemakkelijk zijn. Moeheid en hangerigheid horen er in de eerste week na de operatie ook bij. Meestal zijn kinderen na een week voldoende hersteld om weer naar school te kunnen en lekker buiten te spelen.
Ook bij deze onschuldige ingreep kunnen complicaties optreden. Dit is dan meestal in de vorm van een nabloeding. Dit is vervelend, maar niet levensbedreigend. Het is bij deze operatie wel belangrijk dat patiënten zowel voor als de eerste dagen na de ingreep geen medicijnen nemen die het bloed verdunnen.
Misschien twijfel je na het lezen van dit artikel of het verstandig kan zijn om de amandelen van je kind te laten verwijderen. Het is altijd aan te raden hier met verschillende professionals over te praten voordat je een beslissing neemt.
