Je kind gaat bijna naar de basisschool, er breekt dus een nieuwe fase in zijn leven aan maar ook in dat van jou. Daarom is het belangrijk dat zowel je kind als jij je thuis voelt op deze school. In Nederland zijn er verschillende soorten basisonderwijs. Afhankelijk van het aanbod in jullie regio kun je waarschijnlijk kiezen uit een aantal basisscholen. In dit artikel gaan we in op het Jenaplan onderwijs. In Nederland zijn er ongeveer 220 jenaplanscholen.
Wat is Jenaplan onderwijs?
In 1924 is het Jenaplan onderwijs ontwikkelt in Duitsland door Peter Petersen. In 1955 is Jenaplan als een nieuwe vorm van onderwijs in Nederland geïntroduceerd. Het was nieuw omdat voor het eerst kinderen van verschillende leeftijden bij elkaar in één groep kwamen. Inmiddels zie je dat ook op andere scholen soms kinderen van meerdere leerjaren in één groep zitten. Een jenaplanschool is een gemeenschap van kinderen, leraren en ouders. Op een jenaplanschool spreek je dan ook niet over klassen en over leerkrachten maar over stamgroepen en stamgroepleiders.
Basisprincipes van het Jenaplan onderwijs
Het Jenaplan onderwijs kent een aantal basisprincipes, die omschrijven welke doelen een kind moet bereiken:
- Individuele kind – door uit te gaan van het kind zelf, creëert dit onderwijs de mogelijkheid voor het kind om het beste in zichzelf naar boven te halen.
- Persoonsvorming – deze manier van leren geeft het kind de mogelijkheid om zijn eigen kwaliteiten te herkennen. Het is belangrijk dat kinderen medeverantwoordelijk zijn voor hun eigen leren. Dit doen ze bijvoorbeeld door het maken van een rapport over zichzelf en het maken van een portfolio. Bij persoonsvorming leren kinderen omgaan met hun lijf, emoties, hun eigen denken en zingeving. Vanuit deze zelfbewuste houding leren kinderen plannen, creëren en presenteren.
- Omgang met anderen – door de rol in de stamgroep leert een kind een zelfbewuste houding aan te nemen waardoor het ook anderen leert respecteren. Een kind leert voor anderen te zorgen en het eigen gedrag te verantwoorden. Hieruit worden vaardigheden als communiceren en samenwerken geleerd.
- Omgang met de wereld – De omgeving is heel belangrijk bij een jenaplanschool. Er wordt met de kinderen gekeken naar hun rol in het creëren van een duurzame wereld. Hieruit worden vaardigheden als ondernemen, onderzoeken en verantwoorden geleerd.
In de praktijk
- Leef-werkgemeenschap – de school is geen school maar een leef-werkgemeenschap waarin ieder zijn eigen rol heeft.
- Stamgroep – kinderen leven in een stamgroep met kinderen van verschillende leeftijden, culturen en onderwijsniveaus.
- Weekplanning – er is een weekplan waarin samen werken, samen spelen, samen spreken en samen vieren elkaar afwisselen.
- Verantwoordelijkheid – kinderen leren verantwoordelijk te zijn voor hun eigen leren en hun rol in de stamgroep.
- Leer- en ontwikkelingsdoelen – Door te werken met leer- en ontwikkelingsdoelen en taken, hebben kinderen de ruimte om te kiezen.
- Kwaliteiten en talenten – De ontwikkelingsdoelen worden afgestemd op de verschillende en unieke kwaliteiten en talenten van kinderen.
Groepssamenstelling in het Jenaplan onderwijs
Jenaplanscholen werken zoals eerder genoemd met stamgroepen. In deze stamgroepen zitten kinderen van twee of drie verschillende leerjaren. De reden hiervoor is dat kinderen uit verschillende groepen van elkaar kunnen leren. Ook kunnen ze zelf kiezen of ze juist met jongere of oudere kinderen om willen gaan. Het grote voordeel van werken met stamgroepen is dat de rol van een kind ieder jaar veranderd. Waar je begint als jongste, wordt je vervolgens middelste en dan oudste. Dit helpt kinderen bij het ontwikkelen van hun sociale vaardigheden.
Iedere school kan in principe een jenaplanschool worden. Zo zijn er openbare, rooms-katholieke, oecumenische en Protestants-christelijke scholen die volgens het jenaplanonderwijs werken. Iedere school kan zijn eigen invulling geven aan het jenaplanonderwijs. Natuurlijk zijn de basisprincipes, kernkwaliteiten en kwaliteitscriteria wel hetzelfde. Hiernaast moet iedere school in Nederland voldoen aan de door de overheid opgestelde kerndoelen.
De stamgroepleider (leerkracht)
Van een leerkracht op een jenaplanschool worden andere kwaliteiten verwacht dan van een leerkracht op een reguliere basisschool. Een leerkracht is op een jenaplanschool ook stamgroepleider. Hiervoor is aanvullende scholing nodig waarin een leerkracht onder andere leert hoe hij moet omgaan met verschillende leerjaren in één groep. De rol van de stamgroepleider is:
- Contact maken met het kind door zich in te leven in het kind en af te stemmen op de ontwikkelingsbehoefte van het kind.
- Zorgen voor een veilige en ondernemende stamgroep waar kinderen van elkaar kunnen leren.
- Het activeren en zorgen voor de verantwoordelijkheid voor het eigen leren van het kind.
- Het begeleiden van de kinderen in het behalen van de leer- en ontwikkelingsdoelen.
- Het naar binnen halen van de wereld en met de kinderen de wereld ingaan.
- Actief lid zijn van het schoolteam waarin ook als stamgroep met elkaar wordt geleerd en gewerkt.
De rol van de ouders
De rol van de ouders bij een jenaplanschool is groot. Het is belangrijk om van tevoren te weten wat er van je verwacht wordt.
- Ouders werken samen met stamgroepleiders om kinderen te leren omgaan met zichzelf. Ze delen hun ervaringen. Hiernaast onderzoeken ouders samen met de stamgroepleider hoe een kind het beste begeleid kan worden vanuit de waarden van jenaplan.
- De ontwikkelingen binnen de stamgroep worden besproken met alle ouders. Samen kijken ze hoe de groep zich het best kan ontwikkelen en wat hiervoor nodig is
- De ouders brengen hun expertise naar binnen en ondersteunen bij activiteiten.
Zit er een jenaplanschool bij jou in de buurt?
Ben je enthousiast geraakt en wil je wel eens een kijkje nemen op een jenaplanschool? Op de website van de Nederlandse Jenaplanvereniging kun je checken of er een school bij jou in de buurt is.
Extra informatie:
Op de site www.jenaplan.nl staan filmpjes die goed uitleggen wat jenaplan onderwijs is en hoe ouders deze vorm van onderwijs zien. Hiernaast is er een eigen tijdschrift genaamd Mensenkinderen voor iedereen die interesse heeft in het jenaplanonderwijs.
Bronnen: Onderwijsconsument, Jenaplan, Wij leren
