Ieder kind heeft er recht op om op een veilige manier op te groeien. Pesten kan dit in gevaar brengen. Als je kind wordt gepest kun je je als ouder machteloos voelen. In dit artikel bespreken we hoe je je kind kunt helpen maar ook vertellen we je meer over wat pesten inhoudt, hoe vaak het voorkomt en wat scholen doen om pestgedrag aan te pakken? Lees je mee?
Wat is pesten?
Pesten is een wereldwijd complex probleem en wordt veroorzaakt door meerdere factoren> pesten komt vaak voor op basisscholen. De definitie van pesten is:
Het bewust en herhaaldelijk beschadigen van een persoon, waarbij macht ongelijk verdeeld is tussen de dader en het slachtoffer
Olweus, 1994
Pesten kan fysiek, verbaal of psychologisch pijn veroorzaken en komt zowel offline maar tegenwoordig ook vaak online voor. Pesters gaan vaak strategisch te werk. Vaak is het voor een buitenstaander lastig te zien wanneer er gepest wordt. Daarnaast schamen slachtoffers van pesten zich vaak of zijn bang en houden het probleem voor zichzelf.
Als een kind wordt gepest dan zal het vaak voorkomen dat meerdere personen daar een rol in spelen. De meeste kinderen gaan pesten om een hogere sociale status te krijgen. Hoe de kinderen in de klas en/ of omgeving hierop reageren is bepalend voor het succes van de dader. Pesten moet om deze reden dan ook beschouwd en aangepakt worden als groepsprobleem. Het stimuleren van de omstanders om pestgedrag af te keuren is daarom het meest effectief.
Pestgedrag kan ernstige en langdurige gevolgen hebben. Uit onderzoek is gebleken dat kinderen die worden gepest een negatief zelfbeeld hebben en zich vaak eenzaam, angstig en neerslachtig voelen. Kinderen die vroeger zijn gepest hebben als ze volwassen zijn vaker last van depressies dan kinderen die nooit gepest zijn.
Waarom wordt een kind gepest?
Risicofactoren die worden aangewezen als het gaat om de daders of de slachtoffers, kunnen worden ingedeeld op:
- Individueel niveau bijvoorbeeld overgewicht.
- Klas niveau bijvoorbeeld de hiërarchie binnen een klas.
- Schoolniveau. Uit onderzoek blijkt dat de gezamenlijke normen en waarden op een school invloed hebben op pesten. Een school kan hierdoor een omgeving creëren waar er weinig of juist veel ruimte is voor pestgedrag.
- Het thuismilieu. Dit speelt met name een rol in het voorkomen van pestgedrag bij een kind. Kinderen groeien bij voorkeur op in een begripvolle en kindgerichte omgeving met positieve maar duidelijke gedragsregels
Hoe vaak komt pesten voor?
In 2018 werd van alle kinderen in het basisonderwijs en speciaal basisonderwijs 10% ten minste één keer per maand gepest. Hiervan gaf in 6.9% van de basisschoolleerlingen aan maandelijks, en 3.1% dagelijks gepest te worden (Ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap, 2018). Van alle gepeste kinderen geeft ruim 66% aan dat ze offline worden gepest, dus bijvoorbeeld op school. Ongeveer 8% wordt juist online gepest.
Hoe wordt pesten op school aangepakt?
In de afgelopen jaren is er meer aandacht gekomen voor pesten. Scholen zijn sinds de invoering van de Wet Veiligheid op School (2015) verplicht om een anti-pestprotocol te hebben. Hierin moet worden beschreven wat de school onderneemt om pesten tegen te gaan. Het plan hiervoor mag een school zelf bepalen, wel moet een school kunnen aantonen dat hun plan van aanpak werkt. Welk protocol een school heeft, kun je als ouder terug vinden in de schoolgids.
In het anti-pestprotocol spelen leerkrachten vaak een belangrijke rol. Logisch want zij brengen de meeste tijd door met de leerlingen. Maar uit onderzoek is gebleken dat veel leerkrachten niet de juiste kennis of vaardigheden hebben om pestgedrag te signaleren of aan te pakken. Uit een rapport van Stichting School en Veiligheid en het Ministerie van OCW blijkt dat er tijdens een lerarenopleiding maar weinig aandacht wordt besteedt aan sociale veiligheid in het algemeen en pesten in het bijzonder. Er is dus nog een slag te slaan in het beter opleiden van leerkrachten en hen handvatten te geven om pestgedrag aan te pakken.
Wordt jouw kind gepest?
Zoals al eerder genoemd schamen kinderen die worden gepest zich vaak. Het is daarom soms lastig om erachter te komen of je kind wordt gepest. Er zijn een aantal signalen waaruit je zou kunnen opmerken dat er iets aan de hand is:
- Het zelfvertrouwen van je kind neemt af, hij gedraagt zich ineens erg onzeker en kijkt heel negatief naar zichzelf.
- Naar school gaan of erover praten wordt een probleem. Je kind gaat liever niet of met veel tegenzin naar school.
- Er kunnen fysieke klachten opspelen zoals buikpijn en hoofdpijn. Ook kan je kind ineens vaak onder de blauwe plekken of schrammen zitten.
- Het gedrag van je kind veranderd. Was je kind eerst vrolijk en spontaan maar gedraagt hij zich steeds vaker angstig, afwezig of gestrest dan is er misschien meer aan de hand.
- Slaapproblemen zoals nachtmerries of bedplassen.
- Beschadigde spullen of kleding. Komt je kind vaak thuis met kapotte spullen of kleding maar heeft hij hiervoor geen goede verklaring.
Wat kun je doen als ouder?
Herken je je kind in bovenstaande signalen dan is er wellicht meer aan de hand en wordt je kind waarschijnlijk gepest. Dit zal niet vanzelf stoppen en is het van belang om dit aan te pakken.
Blijf rustig
Hoewel je waarschijnlijk schrikt en boos bent, moet je proberen rustig te blijven. Niemand heeft er wat aan als jij met andere ouders of de school ruzie gaat maken. Geef je kind de handvatten en mogelijkheid om het probleem zelf op te lossen met jouw steun.
Luister naar je kind
Laat je kind zijn verhaal vertellen. Vraag hoe vaak het pestgedrag voorkomt. Hoe hij hierop reageert en hoe hij zich voelt. Maar vraag ook waarom hij, volgens hem, wordt gepest. Misschien kan je kind zelfs aangeven wat hij van jou verwacht of hoe hij zou willen dat jij hem helpt.
Praat met je kind
Probeer aan je kind de oorzaak van pestgedrag uit te leggen (aandacht, een hoge sociale status, op zoek naar meelopers). Geef je kind zelf regelmatig complimenten. Kinderen met meer zelfvertrouwen trekken zich minder aan van anderen en durven meer voor zichzelf op te komen.
Oplossingen bedenken en uitvoeren
Probeer je kind als eerste met oplossingen te laten komen. Wat zou voor hem werken. Draag zelf ook wat ideeën aan. Oefen de aanpak samen en vraag hoe het gegaan is na afloop.
Een cursus of coach
Heeft je kind behoefte aan meer ondersteuning dan kun je hulp inroepen van een coach of laat je kind bijvoorbeeld een cursus doen om zijn weerbaarheid te vergroten.
Neem contact op met school (als het pesten hier plaatsvindt)
Bespreek ook daar welke oplossingen jullie samen hebben bedacht en wat de verantwoordelijke personen op school hierin kunnen betekenen.
Bronnen: de rijksoverheid, het nederlands jeugdinstituut, stop pesten nu, Beau Oldenburg, Opvoeden.nl
