Nystagmus is geen alledaagse term Een makkelijkere naam voor deze aandoening is wiebelogen. Het is een oogafwijking die niet heel vaak voorkomt. Toch heeft één op de 500 mensen hier last van. Misschien lees je dit artikel omdat je het vermoeden hebt dat je kind nystagmus heeft en wil je er meer over weten. We leggen daarom in dit artikel alles uit over deze aandoening en geven tips om het leven van je kind zo comfortabel mogelijk te maken.
Nystagmus bij kinderen, wat is dat eigenlijk?
Nystagmus betekent dus wiebelogen of trilogen. Bij deze aandoening gaan de ogen snel heen en weer zonder dat het kind dit bewust aanstuurt. De ogen gaan van links naar rechts, van onder naar boven of bewegen in rondjes. Deze beweging is in één lijn, dus volgt hetzelfde patroon. Lang werd gedacht dat nystagmus puur en alleen een neurologische aandoening is. Pas recent hebben onderzoekers van het Nederlands herseninstituut ontdekt dat het bij een bepaalde vorm van nystagmus gaat om een defect in het netvlies. Er zijn twee soorten te onderscheiden. Bij pendelnystagmus gaat de beweging van de ogen naar beide kanten even snel. Bij ruknystagmus (of zaagtandnystagmus) gaat de beweging snel naar de ene kant en langzaam naar de andere kant.
Wat zijn de symptomen van nystagmus
Als je kind wiebelogen heeft dan gaan de ogen constant heen en weer en stopt dit alleen wanneer je kind slaapt. Dit is ook meteen het meest zichtbare symptoom. Op de site van het oogziekenhuis in Amsterdam kun je verschillende filmpjes vinden over deze aandoening en hoe het eruit ziet. Hiernaast kun je ook aan onderstaande symptomen herkennen of je kind mogelijk nystagmus heeft:
- Bewegend beeld: met name als de aandoening zich later ontwikkeld dan zien kinderen het beeld bewegen. Wanneer de aandoening aangeboren is, kunnen de hersenen het bewegende beeld vaak beter corrigeren en beweegt het beeld minder.
- Minder goed zicht: kinderen met nystagmus zien vaak minder goed. Wel zien ze beter van dichtbij dan veraf.
- Slechte focus: door de wiebelogen is het lastig om op één voorwerp of persoon te focussen. Dit komt voornamelijk omdat het inzicht in diepte een stuk minder is
- Hoofdschudden: schudden met het hoofd is een ander zichtbaar symptoom. De hersenen proberen hierdoor de wiebelogen te corrigeren.
Oorzaken voor nystagmus bij kinderen
De oorzaak kan zowel aangeboren als verworven zijn. Het eenduidig aanduiden van een oorzaak is lastig. Nog steeds wordt er onderzoek gedaan en worden er nieuwe oorzaken gevonden. Het doorbrekende onderzoek van het eerdergenoemde Nederlands herseninstituut laat wel zien dat er grote stappen worden gemaakt op dit gebied. Hierdoor is er beter zicht op behandeling.
Aangeboren
Bij kinderen die in de eerste zes maanden nystagmus ontwikkelen, gaat het om een aangeboren afwijking. Deze vorm wordt congenitale nystagmus genoemd. De oorzaak hiervan kan genetisch zijn of het komt door het gedrag van de moeder tijdens de zwangerschap. Wanneer de moeder alcohol drinkt of drugs gebruikt is er een verhoogde kans. Een infectie tijdens de zwangerschap, zoals het bekende toxoplasmose, kan ook een oorzaak zijn.
Bij een genetische oorzaak gaat er iets mis met de chromosomen. Zo kan een afwijking in een chromosoom zorgen voor een afwijking in de bouw van de oogbol, het netvlies of de oogzenuw. Een andere afwijking in een chromosoom kan zorgen voor een tekort aan melanine. Dit heeft albinisme tot gevolg waarbij het pigment op het netvlies niet genoeg, of helemaal niet ontwikkeld is.
Verworven
Bij verworven nystagmus ontwikkelt de stoornis zich pas op een latere leeftijd. Oorzaken hiervoor zijn bijvoorbeeld een hersenbeschadiging of hersenbloeding door een ongeval. Het kan ook tijdelijk zijn en worden opgewekt door hetzelfde beeld dat steeds voorbijflitst. Een ritje in de draaimolen of trein kan de trigger zijn, maar ook bepaalde medicijnen of alcohol kunnen nystagmus veroorzaken. Wanneer nystagmus zich op een latere leeftijd ontwikkelt, passen de hersenen zich vaak minder goed aan waardoor ook het schudden met het hoofd onderdeel is van de symptomen.
Wat kun je doen als je kind nystagmus heeft?
Nystagmus zelf kan niet behandeld worden, maar de bijkomende oogproblemen vaak wel. Door de bijkomende problemen op te lossen heeft je kind minder last. Staar, een brilafwijking of scheelzien zijn oogproblemen die operatief verholpen kunnen worden. Hiernaast is het mogelijk om operatief een oogspiercorrectie te doen wanneer een kind de neiging heeft zijn hoofd een bepaalde kant op te willen draaien.
Naast operatieve ingrepen kun je je kind zelf ook goed helpen. Enkele adviezen zijn:
- Geef je kind meer tijd: kinderen hebben meer tijd nodig voordat ze iets duidelijk waarnemen. Met name met bewegend beeld is het lastig om situaties meteen helder te krijgen. Houdt hier rekening mee als je je kind iets wilt laten zien.
- Meer licht: omdat het zicht vaak minder is van kinderen met nystagmus kun je een kind helpen door meer licht te creëren bij het televisiekijken, werken op een computer of tablet en in de klas.
- Zorg voor rust: stressfactoren maken nystagmus erger. Wees je hiervan bewust en probeer stressvolle situaties zoveel mogelijk te voorkomen. Je kunt hierbij denken aan het vermijden van drukke plekken zoals stations of winkelcentra.
- Evenwicht: vaak is het evenwicht minder goed. Fietsen kan hierdoor lastiger zijn. Fiets daarom samen met je jonge kind.
- Voorkeurshouding: door het hoofd in een bepaalde positie te houden, optimaliseren kinderen met nystagmus hun zicht. Hierdoor ontstaat een voorkeurshouding. Dit kan verholpen worden door de eerdergenoemde oogspiercorrectie. Ook helpt het om je kind aan tafel, in de klas of voor de televisie zo te positioneren dat hij zijn voorkeurshouding kan blijven houden.
Verhoogde kans op nystagmus bij broertjes en zusjes?
Wanneer de nystagmus een erfelijke oorzaak heeft, is er een verhoogde kans dat broertjes of zusjes deze aandoening ook krijgen. Het hangt er echter heel erg van af welk chromosoom de oorzaak is om te bepalen hoe hoog het verhoogde risico is. De levensverwachting is hetzelfde van kinderen met nystagmus als kinderen zonder deze aandoening.
TIP: Op Facebook is een groep speciaal voor mensen die met nystagmus te maken hebben:
Bronnen: Kinderneurologie, oogfonds, oogziekenhuis Amsterdam, Nederlands Herseninstituut, Oogartsen.nl
