Syndroom van Asperger

Asperger is een vorm van autisme. Kinderen die Asperger hebben voelen zich vaak verdwaald in de sociale wereld en hebben hierdoor problemen op het gebied van de sociale omgang met anderen. Als gevolg hiervan is het lastig vriendschappen op te bouwen met leeftijdsgenoten. Herken je bovenstaande? Dan is het goed om verder te lezen. In dit artikel lees je alles over Asperger, de kenmerken, maar vooral ook hoe je omgaat met een kind met Asperger. 

Kleine professoren

In de 19e eeuw is het eerste onderzoek gedaan naar autisme door de Oostenrijkse kinderarts Hans Asperger. Daarom ook de naam syndroom van Asperger. In 1944 publiceerde hij de resultaten van zijn onderzoek onder een aantal jongens. Hij noemde deze jongens ´kleine professoren´. Kenmerken waren dat maken van vrienden moeilijk verliep en de jongens vaak het mikpunt van pesterijen waren. Hun algemene ontwikkeling verliep echter prima, zelfs beter dan die van leeftijdsgenoten. Door de volwassen manier van praten en taalgebruik was de aansluiting met leeftijdsgenoten echter minder. De jongens konden zich opvallend goed concentreren op één ding waardoor Hans Asperger concludeerde dat wetenschappers en geniën eigenlijk allemaal een vleugje autisme nodig hebben om tot grote doorbraken te komen. In deze opvatting worden de voor Asperger zo typische kenmerken als positief ervaren. 

Wat is Asperger?

Natuurlijk is een positieve kijk op een autisme stoornis belangrijk, maar het hebben van een autisme stoornis kan zowel voor het kind als de ouders een grote uitdaging zijn in onze huidige maatschappij. ASS is een stoornis in de informatieverwerking van de hersenen. Net als bij andere vormen van autisme zie je bij mensen met Asperger beperkingen die kunnen worden onderverdeeld in drie gebieden:

1. Sociale interactie & verbeelding – kinderen zijn erg in zichzelf gekeerd en maken niet of nauwelijks oogcontact met anderen. Ook kunnen ze zich moeilijk inleven in leeftijdsgenoten.
2. Communicatie & lichaamstaal – kinderen vinden het lastig gezichtsuitdrukkingen te lezen. Ze nemen figuurlijke opmerkingen vaak heel letterlijk en hun taalontwikkeling sluit niet aan bij leeftijdsgenoten. 
3. Stereotiepe interesses & gedrag – Het gedrag van kinderen met een ASS laat vaak herhalende patronen zien. Ook kunnen ze volledig opgaan in een bepaalde activiteit waardoor er voor iets anders geen aandacht meer is. 

Net als bij de diagnose PDD-NOS wordt ook Asperger sinds 2013 niet meer als diagnose gesteld. Sinds die tijd worden alle vormen van autisme een ASS (autisme spectrum stoornis) genoemd. In de praktijk wordt Asperger echter nog wel vaak gebruikt omdat de kenmerken toch net wat anders zijn dan bij andere vormen van autisme. Met name de hoge intelligentie is een kenmerk van Asperger. 

Kenmerken van Asperger

De meeste kenmerken van Asperger komen overeen met de algemene kenmerken van een ASS. Wanneer onderstaande symptomen in combinatie met een hoge intelligentie worden waargenomen, kijkt men vaak naar Asperger. Andere belangrijke verschillen met klassiek autisme zijn dat bij Asperger de spraak- en taalontwikkeling vaak bovengemiddeld is en dat het lukt om een zelfstandig leven te kunnen leiden. 

• Problemen met communicatie en relaties
• Gedrag dat voor de omgeving niet te begrijpen is
• Sterke interesse in een klein aantal onderwerpen
• Vasthouden aan routines en moeilijk met veranderingen om kunnen gaan
• Volwassen taalgebruik op jonge leeftijd
• Overgevoelig of juist ondergevoelig voor prikkels als geluid, licht, geuren of aanraking. 

Bovenstaande kenmerken hebben over het algemeen een negatieve lading en kunnen kinderen belemmeren in hun dagelijks leven. Belangrijk is daarom om ook te kijken naar de positieve kenmerken van Asperger.

• Oog voor detail
• Een goed en soms zelfs uitzonderlijk goed geheugen
• Eerlijk
• Encyclopedische kennis van bepaalde onderwerpen
• Onafhankelijk in denken
• Hoge concentratie

Oorzaak

Ondanks veel onderzoek is er nog geen directe oorzaak gevonden voor stoornissen in het autismespectrum. Toch ziet men in de meeste gevallen dat het om een aangeboren en vaak erfelijke afwijking gaat waarin meerdere genetische veranderingen onder invloed van omgevingsfactoren een rol spelen. Door deze combinatie lijkt de ontwikkeling van de hersenen anders te verlopen. 

Behandeling

Een behandeling, zoals bij een ziekte, is bij een ASS niet mogelijk. Daarom is het goed om in eerste instantie te herkennen of je kind mogelijk een vorm van autisme heeft en meest belangrijk natuurlijk hoe je hiermee om kunt gaan voor het kind en voor jezelf. Daarom hieronder een aantal tips voor ouders maar eerst een algemene omschrijving van kinderen met Asperger per leeftijdsgroep.

Kleuters

Bij kleuters zie je dat ze niet of nauwelijks geïnteresseerd zijn in het spelen met andere kinderen. Ze hebben grote moeite met het opvolgen van instructies. Je herkent kinderen met een ASS vaak aan een aparte gezichtsuitdrukking, stemgeluid of de manier van lopen. Hiernaast zijn kleuters met een ASS snel geprikkeld door geluid, of lichamelijke prikkels en hebben ze een sterke voorkeur voor bepaald voedsel. Omdat kleuters gezichtsuitdrukkingen en andere emotionele uitingen moeilijker oppikken, kan het voor ouders voelen alsof hun liefde voor hun kind niet overkomt. 

Basisschoolleerlingen

Bij basisschoolleerlingen zie je dat ze wel graag contact willen met leeftijdsgenoten, maar dat ze vaak niet weten hoe ze dit moeten aanpakken. In een spelvorm kunnen kinderen met een ASS overtuigd zijn van hun eigen regels en hiermee het spel verstoren. Het is belangrijk dat een kind in de basisschoolleeftijd een goede docent heeft die weet hoe om te gaan met een kind met een ASS. Doorgaans zullen er dan weinig leerproblemen optreden. Omdat kinderen met Asperger vaak een hoge intelligentie hebben, kan het opvallen dat er bij sommige leervakken juist slechter gepresteerd wordt. De kinderen presteren het best als ze alleen zijn en bezig zijn met favoriete bezigheden. 

Puberteit en adolescentie

Kinderen in de middelbare school leeftijd hebben het meest baat bij goede begeleiding. De omgeving en sociale structuren veranderen snel en voor kinderen met ASS is het lastig dit te begrijpen. Hierdoor kunnen ze aansluiting met leeftijdgenoten missen en zich erg eenzaam voelen. Het tempo kan te laag liggen waardoor verveling een rol kan spelen wat weer kan leiden tot slechtere schoolresultaten. 

Tips voor ouders

Wanneer je kind een ASS heeft, is het belangrijk om te kijken naar de juiste begeleiding. Er zijn veel professionals die je hiermee kunnen helpen. Onderaan dit artikel vind je bovendien een lijst met fijne boeken die je kunnen helpen om je kind beter te begrijpen. Hiernaast vind je hier een lijstje met algemene tips:

• Structuur – structuur is voor een kind met een ASS ontzettend belangrijk. Zorg voor een dagelijkse routine door een herkenbare en overzichtelijke leefomgeving. 
• Duidelijke taal – gebruik concrete en duidelijke taal en spreek in korte zinnen. 
• Één vraag tegelijk – vraag je kind niet om meerdere dingen tegelijk te doen. Benader dingen stap voor stap. 
• Help je kind – als je ziet dat je kind moeite heeft met nieuwe situaties of zich lastig kan verplaatsen in iemand anders, help je kind dan. 
• Geduld – kinderen met autisme leren stap voor stap. Hierbij is invoelingsvermogen, aanpassingsvermogen en geduld ontzettend belangrijk. Als je accepteert dat dit gewoon zo is zal dit de relatie met je kind op een positieve manier beïnvloeden. 

Leuk weetje: één van de jongens uit het onderzoek van Hans Asperger was Frits V. Hij werd professor in de astronomie en corrigeerde een fout in het werk van Isaac Newton. 

Tip: download de Mind Connect app en kom in contact met mensen die ook Asperger hebben. 

Handige boeken:

1. Maar je ziet er helemaal niet autistisch uit – Bianca Toeps
2. Hoera! Ik ben een Asperger – Ruud Bol
3. Simon en zijn Asperger superkrachten! – Melanie Walsh
4. Het ongelukproject – youngadultroman over jongen met Asperger
5. Meisjes en vrouwen met Asperger – T. Attwood, T. Grandin

Bronnen: Wij zijn Mind, Autisme.nl, Carehouse, Balans Digitaal