Oorpijn is één van de meest gemene pijnen die een kind kan hebben. Als een kind heel jong is, kan hij vaak lastig aan geven wat er aan de hand is. Het is heel goed mogelijk dat je kind bij oorpijn last heeft van een zwemmersoor. Dit komt redelijk vaak voor en is één van de meest gestelde diagnoses bij een KNO-arts. Het is dan ook fijn als je weet wat een zwemmersoor is en hoe je het kunt behandelen. Een zwemmersoor is onschuldig, maar goede behandeling is wel belangrijk zodat er geen blijvende schade ontstaat.
Wat is een zwemmersoor?
Een zwemmersoor heeft niet direct iets met zwemmen te maken, maar komt wel vaak door water. Dit is dan ook de reden dat het een zwemmersoor genoemd wordt. De medische term voor een zwemmersoor is otitis externa. Het is een ontsteking van de huid van de gehoorgang. Doordat er water achtergebleven is in het oor, kan de zuurgraad in de gehoorgang veranderen waardoor bacteriën een kans krijgen. Deze bacteriën kunnen vervolgens een ontsteking veroorzaken. Meestal wordt de ontsteking door meerdere bacteriën tegelijk veroorzaak. De meest voorkomende bacterie is de Pseudomonas aeruginosa.
Naast een bacterie kan ook een schimmel de oorzaak zijn van een zwemmersoor. Een schimmel ontwikkelt zich makkelijk in een warm en vochtig klimaat. Daarom komt een schimmelinfectie in de gehoorgang in de zomer ook vaker voor in Nederland.
Oorsmeer
Een oor bestaat uit drie onderdelen; het buitenoor, het middenoor en het binnenoor. Je oorschelp beschermd eigenlijk je midden- en binnenoor. De uitwendige gehoorgang, waar de bacterie of schimmel die een zwemmersoor veroorzaakt zich nestelt, loopt van de oorschelp tot aan het trommelvlies. Bij volwassenen is de gehoorgang ongeveer twee en halve centimeter lang en één centimeter breed. De klieren in de gehoorgang maken oorsmeer aan. Dit oorsmeer zorgt voor de juiste zuurgraad in de gehoorgang waardoor bacteriën en schimmels zich minder goed kunnen nestelen. Oorsmeer is dus heel belangrijk. Het houdt ook vuil en stof tegen en transporteert huidschilfers naar buiten. Geen goede balans in de oorschelp kan dus de oorzaak zijn van een zwemmersoor.
Wat zijn de oorzaken?
Zoals hierboven beschreven, is oorsmeer één van de belangrijkste beschermers van de gehoorgang. Door verschillende oorzaken kan deze bescherming wegvallen en een ontsteking tot gevolg hebben. De meest voorkomende oorzaken van een zwemmersoor zijn:
- Zwemmen en baden – Doordat de vochtigheidsgraad in de gehoorgang verhoogd wordt, word de zuurgraad minder. Als gevolg hebben bacteriën vrij spel.
- Wattenstokjes – Als je met een wattenstokje of ander voorwerp in je oor peutert, is de kans aanwezig dat je kleine wondjes veroorzaakt. Ook wordt het oorsmeer vaak juist dieper in de gehoorgang gedrukt. Als er dan een prop oorsmeer ontstaat, is de kans groot dat hierachter een ontsteking ontwikkelt. Een gezonde gehoorgang reinigt zichzelf. Het gebruik van wattenstokjes wordt dan ook afgeraden.
- Oordopjes of koptelefoon – Als je oor langere tijd afgesloten is van lucht door bijvoorbeeld oordopjes of een koptelefoon, is de kans op een ontsteking groter
- Oorhaar – Dit geldt meestal nog niet bij kinderen, maar naarmate je ouder wordt, krijgen met name mannen last van meer haar aan het begin van hun gehoorgang. Hierdoor wordt het transport van oorsmeer gehinderd en krijg je sneller een infectie.
- Haarverzorgingsproducten – Shampoo, zeep en haarlak kunnen wanneer ze in contact komen met de gehoorgang zorgen voor irritatie. Een geïrriteerde huid is kwetsbaar en gevoeliger voor ontstekingen.
- Allergie – Soms kun je zonder het direct door te hebben, een allergie hebben voor bijvoorbeeld koptelefoons of oordruppels. Vaak krijg je als allergische reactie jeuk. Het krabben in de oren zorgt weer voor wondjes waar de kans op een ontsteking groter is.
Wat zijn de klachten bij een zwemmersoor?
De klachten van een zwemmersoor kunnen zowel acuut als chronisch zijn. Bij acute klachten hebben kinderen in het begin meestal last van jeuk en pijn in hun oor. Deze pijn kan toenemen en vaak merk je dat je gehoorgang dicht zit. Kinderen omschrijven dit ook wel als een ‘vol oor’. Zonder behandeling kan een zwemmersoor leiden tot hevige pijn, etterafscheiding en koorts. Op dit moment is het logisch dat je kind ook minder goed hoort. Een arts ziet vaak een rode gezwollen huid bij de gehoorgang. Dit onderzoek kan erg pijnlijk zijn.
Als je kind last heeft van een chronische ontsteking is er minder pijn maar wel een constante jeuk. Vaak herken je dit doordat je kind veel aan zijn oor zit en je ziet dat de huid droog en schilferig is. Ook een loopoor is een signaal van een gehoorontsteking. Waarschijnlijk zal je kind eerst een antibioticakuur krijgen en zal er een kweek afgenomen worden voor verder onderzoek.
Hoe kun je een zwemmersoor behandelen?
Een zwemmersoor is goed te behandelen als je er op tijd bij bent. De ontsteking zit alleen op de huid en hierdoor is plaatselijke behandeling mogelijk. Het is altijd belangrijk om naar je huisarts of KNO-arts te gaan. Bij een acute ontsteking zal deze eerst het oor reinigen. Hierna krijg je zure oordruppels mee. Deze druppels stabiliseren de zuurgraad in de gehoorgang weer. Meestal bevatten deze oordruppels ook een ontstekingsremmend middel en antibiotica.
Bij een chronische ontsteking zijn zure druppels alleen soms al voldoende.
5 Tips om een zwemmersoor te voorkomen
Het handigste is het natuurlijk om helemaal geen zwemmersoor te krijgen omdat het erg pijnlijk en vervelend is voor een kind. Daarom hier wat tips om een zwemmersoor te voorkomen.
- Oor droogmaken – Zorg dat het oor van je kind na het zwemmen goed drooggemaakt is. Je kunt het hoofd eventueel wat schuin houden zodat het water er goed uit kan lopen. Ook kun je een haardroger heel zachtjes op de laagste stand bij het oor houden.
- Vermijd vervuild water – Vies water zoals een sloot bevat meer bacteriën. Dit water kan sneller voor een ontsteking zorgen.
- Gebruik geen wattenstaafjes – Het gebruik van wattenstaafjes zorgt er meestal voor dat het oorsmeer juist dieper de gehoorgang in geduwd wordt. Dit zorgt eerder voor irritatie en infectie.
- Watjes met vaseline – Als je kind erg gevoelig is voor een zwemmersoor kun je watjes met vaseline in de oren stoppen waardoor water minder makkelijk in de gehoorgang komt
- Oorsmeer – Haal bij je kind alleen zichtbaar oorsmeer weg. Al het andere oorsmeer heeft een belangrijke functie zoals eerder in dit artikel omschreven.
Ten slotte is het meest belangrijke advies om snel te handelen als je kind aangeeft last te hebben van zijn oor. Een beginnende ontsteking is vaak al met een enkele behandeling te verhelpen.
