Tweelingen komen niet zo heel vaak voor (1 tot 2 procent van de zwangerschappen), drielingen of meerlingen nog minder. Wel is het zo dat tegenwoordig meer meerlingen voorkomen dan vroeger, dat komt door het medische ingrijpen bij gebrek aan vruchtbaarheid: bij bijvoorbeeld ivf of reageerbuisbevruchting worden er meerdere eitjes tegelijk bevrucht.
Hoe weet je dat je een tweeling of meerling verwacht
Soms hebben vrouwen een vermoeden dat ze zwanger zijn van een tweeling of meerling, bijvoorbeeld omdat ze zich anders voelen of meer last hebben van zwangerschapskwaaltjes dan bij een vorige eenlingzwangerschap. Denk aan extreme vermoeidheid of misselijkheid of een heftigere innestelingsbloeding. Echt duidelijk wordt het pas na een zwangerschapsecho hoeveel baby’s er in de buik van de moeder zitten. Vaak wordt er aan het begin van de zwangerschap, tussen de 7 en 12 weken, een vitaliteits- of termijnecho gedaan. Dan is soms ook al duidelijk te zien of het om een één of twee-eiige zwangerschap gaat. Zie hieronder.
Een-eiige of twee-eiige tweeling of meerling
Normaal gesproken komt er maar één eicel per ovulatie vrij. Dit ene eitje wordt bevrucht door een spermacel en begint te delen en groeit uit tot een (1) kindje.
Soms komen er bij een eisprong echter meerdere eicellen vrij die ook allebei (alledrie, allemaal…) bevrucht worden. Op deze manier ontstaan twee-eiige tweelingen. De kindjes hebben ieder hun eigen unieke combinatie van genen, gekregen uit een eigen eicel en eigen zaadcel en hebben dus net zoveel gemeenschappelijk DNA als “gewone” broers en zussen. Een twee-eiige tweeling, of niet-identieke tweeling, hoeft dus niet perse sterk op elkaar te lijken. Haarkleur, kleur ogen, karakter; dit kan allemaal verschillen. Omdat ook het geslacht van het kindje wordt bepaald door de spermatozoide die het eitje bevrucht heeft kan een twee-eiige tweeling heel goed uit een jongen en een meisje bestaan.
Wanneer er wel gewoon één eicel is bevrucht door één spermacel, maar de bevruchte eicel zich toevallig in een vroeg stadium heeft gesplitst in twee cellen kunnen beide cellen uitgroeien tot een kindje. Twee derde van alle een-eiige tweelingen ontstaat door splitsing van de bevruchte cel tussen dag 5 en dag 9, sommige ook eerder. Na 9 dagen neemt de kans toe op siameese tweelingen.
Op deze manier ontstaan één-eiige tweelingen. Een beetje afhankelijk van wanneer deze celdeling heeft plaatsgevonden delen beide kinderen de placenta of vruchtvliezen. In ieder geval hebben beide kinderen hetzelfde DNA (want afkomstig van dezelfde eicel en zaadcel). Ze lijken dus sterk op elkaar en zijn altijd van hetzelfde geslacht: allebei jongens of allebei meisjes. Deze tweelingen worden ook wel identieke tweelingen genoemd.
Sommige mensen hebben meer kans een tweeling of meerling te krijgen dan anderen. Lees hieronder waardoor die kans beïnvloed wordt.
Is de kans op een tweeling erfelijk bepaald?
Eeneiige tweelingen komen in alle families evenveel voor, het krijgen van een een-eiige tweeling lijkt niet erfelijk bepaald te zijn. En vrouw die zelf een van een eeneige tweeling is heeft dezelfde kans om een tweeling te krijgen als elke andere vrouw.
Bij het krijgen van een twee-eiige tweeling spelen er een aantal factoren mee. Een van de factoren is erfelijkheid. Het vrijkomen van meerdere eitjes is iets wat in sommige families meer voorkomt dan in andere. Deze genetische aanleg wordt niet alleen van moeder op dochter doorgeven maar kan ook van vader op dochter worden overgegeven. Dus ook als er in je vaders familie veel (twee-eiige) tweelingen voorkomen zou je best eens een grotere kans kunnen hebben zelf ook een tweeling te krijgen!
Andere factoren die van invloed zijn op een verhoogde kans op het krijgen van een twee-eiige tweeling zijn ras, leeftijd, vruchtbaarheidsbehandelingen en lengte/bmi.
Leeftijd moeder
De kans op een meerling neemt toe met de leeftijd van de vrouw. Naarmate je ouder wordt produceer je meer ovalutie-stimulerende hormonen en dat kan er voor zorgen dat er meer dan een eitje tegelijk losgelaten wordt per ovulatie. De kans dat er bij een vrouw van 25 jaar twee eitjes tegelijk worden losgelaten is ongeveer 1 op 90, terwijl die kans 1 op 60 is bij vrouwen van 40 jaar.
Het is een fabeltje dat tweelingen altijd een generatie over zouden slaan. Hier is geen enkel bewijs voor. Wel is het zo dat het lijkt alsof het een generatie overslaat als de vrouw de verhoogde kans op een dubbele eisprong van haar vader heeft geërfd. Haar vader heeft wel het genetisch materiaal doorgegeven maar heeft zelf natuurlijk nooit een eisprong gehad…
Ras en tweelingen
In Nigeria komt het hoogste percentage tweelingen voor. Mensen van het Negroïde ras hebben 2-4 maal vaker een tweeling dan mensen van het blanke ras. In Nigeria is de hoogste meerlingfrequentie te vinden, namelijk 40 op de 1000. In Nederland ligt die frequentie rond 16 op de 1000. De minste kans op een tweeling hebben mensen uit Latijns Amerika en Azië. Zo ligt in Japan de frequentie rond 6 op de 1000.
Vanishing twin
Soms komt het voor dat men zwanger is van een of meer kinderen, maar een van beide vruchtjes al ver voor de geboorte sterft. Er kan dan een miskraam optreden, waarbij het dode vruchtje wordt afgevoerd, maar de vrucht kan ook door het lichaam opgenomen worden. In dat laatste geval verdwijnt de vrucht dus schijnbaar in het niets. Het andere kind wordt wel geboren, wat voor de moeder emotioneel heel verwarrend kan zijn.
Dit verschijnsel komt veel vaker voor dan men denkt. Vroeger had men uberhaupt pas door hoeveel kinderen er in de buik zaten tegen het einde van de zwangerschap of rond de bevalling(!). Tegenwoordig, nu er steeds vroeger en vaker echo’s worden gemaakt worden steeds meer ouders hiermee geconfronteerd.
Een geweldig boek als je meer wilt weten over tweelingen is: Het Tweelingenboek, het standaardwerk van L. Duyvelaar.
Bron: onder meer www.nvom.nl
