Dat een scheiding een grote impact op kinderen heeft, is geen verrassing. Het is nooit de keuze van de kinderen dat de ouders gaan scheiden en vaak zijn zij het slachtoffer. Gelukkig is er in het scheidingsproces steeds meer aandacht voor de kinderen. Dit komt ook doordat er steeds meer onderzoeken verschijnen waaruit de grote gevolgen voor een kind na een scheiding zichtbaar worden. Wanneer je duidelijk weet wat de gevolgen zijn voor een kind, kun je jezelf en het kind hier beter op voorbereiden. Het is daarom belangrijk om je in de gevolgen voor je kind te verdiepen zodat de scheiding voor hen zo goed mogelijk verloopt en ze er het minst last van hebben.
De meest voorkomende gevolgen van een scheiding
Scheiden komt veel voor. In Nederland strandt ongeveer één op de drie huwelijken. Veel kinderen met gescheiden ouders kennen dan ook wel iemand anders die ook gescheiden ouders heeft. Ondanks dat het veel meer geaccepteerd wordt om te gaan scheiden, zijn de gevolgen voor de kinderen even groot.
Dit komt met name door het grote aantal ingrijpende veranderingen voor kinderen. Hierdoor zijn ze vaak een periode erg verdrietig en zitten minder lekker in hun vel. De meest voorkomende gevolgen voor een kind zijn:
- Heftige emoties. Vooral de emoties verdriet, angst, boosheid en eenzaamheid zie je vaak bij kinderen met gescheiden ouders. Kinderen kunnen de schuld van de scheiding op zich nemen en hebben vaak het gevoel partij te moeten kiezen. Deze emoties kunnen verzacht worden door de boodschap van de scheiding goed over te brengen en door de relatie met je ex-partner goed te houden.
- Lichamelijke klachten. Zoals; buikpijn, hoofdpijn of misselijkheid zijn veelvoorkomende klachten bij kinderen waarvan de ouders in een scheidingsproces zitten. Ook het niet in slaap kunnen komen is een veelvoorkomend probleem.
- Gemis. Het kind zal vaak de andere ouder missen wanneer hij niet bij deze ouder kan zijn. Dit gevoel zal versterkt worden wanneer de situatie en omgeving bij de ene ouder niet veilig of vertrouwd voelt.
- Het opbouwen van een nieuw leven in een nieuw gezin. Wanneer één van de ouders een nieuwe partner heeft, gaat het kind onderdeel uitmaken van een nieuw gezin.
- De stabiliteit, rust en regelmaat worden verstoord. Meestal is dit van korte duur totdat het kind aan de nieuwe situatie gewend is. Probeer de periode van onrust daarom zo kort mogelijk te houden.
- Verlies van vertrouwde personen zoals vriendjes, juffen en meesters of familie. Door een scheiding kan een verhuizing naar een ander deel van het land nodig zijn waardoor de band met de vertrouwde personen in de oude omgeving verloren gaat. Kinderen kunnen zich hierdoor in de steek gelaten voelen.
- Onzekerheid. Doordat de grootste zekerheid opeens is weggevallen, merk je dat kinderen vaak ook op andere gebieden onzeker kunnen worden. Helemaal wanneer een kind nadenkt over de toekomst, kan het hier een onzeker gevoel van krijgen.
- Het dagelijks besteedbaar inkomen gaat in veel gevallen achteruit. Het kind zal dus aanpassingen moeten doen in zijn leefstijl. Misschien was het eerst normaal om meerdere keren per jaar op vakantie te gaan of regelmatig nieuwe kleren te krijgen. In de nieuwe situatie is dit misschien niet meer mogelijk.
- Parentificatie betekent dat kinderen uit zorg voor hun ouders taken gaan overnemen die normaal door de ouders gedaan worden. Wanneer dit lange tijd het geval is, kan dit schadelijk voor het kind zijn.
- Een ander huis. Bij co-ouderschap gaat een kind op twee adressen wonen. Ook bij andere vormen van een scheiding, met uitzondering van birdnesting, zal het kind regelmatig de andere ouder bezoeken.
- Problemen op school. Vaak hebben kinderen voor een periode moeite met concentreren. Hun hoofd zit zo vol met vragen en onzekerheden over de scheiding dat het lastig is om ook nog op school te concentreren.
- Veel kinderen hebben problemen om zichzelf te hechten in een relatie. Er is een grote deuk in het vertrouwen gekomen dat mensen onvoorwaardelijk bij elkaar kunnen blijven.
Hoe herken je de gevolgen in gedrag van je kind?
Het gedrag van je kind laat vaak zien dat hij last heeft van de gevolgen van de scheiding. Als je hier alert op bent en het gedrag weet te herkennen, kun je veel sneller ingrijpen. Hierdoor blijft gevolgschade beperkt en heeft je kind het minste last van de scheiding. Je kunt gedragsveranderingen categoriseren in internaliserende problemen en externaliserende problemen.
Een kind kan juist in zichzelf keren en teruggetrokken zijn. Dit noem je internaliserende problemen. Dit zie je vaak bij kinderen die bang zijn. Eén van de grootste angsten van kinderen na een scheiding is verlatingsangst. Kinderen zijn bang dat de andere ouder hen ook verlaat. Ook zijn kinderen angstig om hun vertrouwde omgeving met vriendjes en vriendinnetjes te verliezen. Bang zijn merk je vaak doordat een kind meer teruggetrokken is of opeens een nachtlampje aan wil. Ook bedplassen is een vaak voorkomend gevolg van angsten.
In plaats van teruggetrokken te zijn, kan een kind juist ook heel erg zijn emoties laten zien door boos te worden, opstandig te zijn en regels te breken. Bij oudere kinderen kan het leiden tot gebruik van alcohol of drugs.
Werk samen en beperk de gevolgen
Een scheiding waarbij veel conflict is, een zogenaamde vechtscheiding heeft de meest gevolgen voor een kind en kan zelfs traumatisch zijn. Het is logisch dat hoe langer deze periode van spanning en onveiligheid duurt voor een kind, des te groter de gevolgen zijn. Daarom is het ontzettend belangrijk om er echt alles aan te doen om op een goede manier uit elkaar te gaan.
Als je gaat scheiden en er zijn kinderen in het spel, zet je kinderen dan altijd op nummer één. Alle beslissingen die jullie maken moeten in het belang van de kinderen zijn. Ook al kan het soms ontzettend lastig, gevoelig en emotioneel zijn om de band met je ex-partner te behouden.
Het ergste is het voor een kind om het gevoel te hebben te moeten kiezen. Probeer dit gevoel dan ook altijd te vermijden. Dit doe je door altijd positief over je ex-partner te praten. Maar ook door je eigen gedrag en manier van opvoeden niet te veranderen. Een kind wil het liefst dat de situatie blijft zoals deze is. Probeer dit dan ook zoveel mogelijk te benaderen.
Bronnen: Psychogoed, Villa Pinedo, Mind Korrelatie, Nederlands Jeugd Instituut
