Er zullen tegenwoordig nog maar weinig mannen zijn die zich niet of nauwelijks met het leven en de opvoeding van hun kinderen bemoeien. De meeste vaders willen hierbij betrokken zijn, en hebben de wens om te genieten van en met hun kinderen. Als we naar de geschiedenis kijken is deze ontwikkeling relatief recent. Nog niet heel lang geleden waren vaders vooral kostwinners. De moeders waren degenen die de taak van opvoeders op zich namen. Deze antieke manier van kijken naar ouderschap is allang niet meer gewoon. Toch zie je deze vaak diepgewortelde gewoontes en structuren nog steeds terug in de huidige maatschappij. Dit maakt het voor de vaders van nu soms lastig. Hoe belangrijk is het om een sterke band met je kinderen te hebben? Waar is het goed voor? En hoe doe je dat eigenlijk, als vader een goede band opbouwen met je kind? Op deze vragen en meer geven we je in dit artikel antwoord.
De rol van de vader begint tijdens de zwangerschap
De rol van de vader in het leven van zijn kind begint bij het begin van de zwangerschap. Gelukkig neemt de betrokkenheid van vaders tijdens de zwangerschap steeds meer toe. Volgens Hedwig van Bakel, hoogleraar Infant Mental Health, speelt de vader al vanaf de conceptie een heel belangrijke rol. Uit een onderzoek van Charlotte Vreeswijk, From Pregnancy to Parenthood, is gebleken dat een vader die tijdens de zwangerschap onverschillig is, ook na de geboorte vaak een vergelijkbare houding heeft. Vele onderzoeken hebben al uitgewezen hoe belangrijk een vroege connectie met de baby is voor zijn verdere leven.
Vaders kunnen hetzelfde als moeders
Het is dus van groot belang dat een vader al tijdens de zwangerschap een emotionele band met de baby opbouwt. Een vader die tijdens de zwangerschap al praat tegen de baby, liedjes zingt et cetera, zal deze band na de geboorte makkelijker verstevigen. Mariel Habay, verloskundige in het Centre Hospitalier Universitaire Tivoli in La Louvière (Belgie), is ervan overtuigd dat vaders en moeders dezelfde rol kunnen spelen. “Ik zeg altijd hetzelfde tegen vaders: behalve bevallen en borstvoeding geven, kunnen jullie alles doen!”
De eerste periode na de geboorte
De band tussen een pasgeboren baby en de moeder is bijzonder, vooral als de moeder borstvoeding geeft. Omdat voeden in die eerste periode zo’n grote rol speelt bij de baby, zorgt dit voor een bijzonder sterke band. Maar dit betekent niet dat de vader gedurende deze periode niet ook aan de band met zijn baby kan werken. Er zijn meer dan genoeg momenten waarop de moeder niet hoeft te voeden. Juist in deze periode is er ruimte voor het fysieke contact.
Vaders kunnen zich vlak na de geboorte erg buitengesloten voelen, en moeite hebben om de afstand te overbruggen. Maar juist vlak na de geboorte kan de vader al de fundering leggen voor een band die zich zal blijven ontwikkelen en verdiepen. Moeders zijn altijd ontzettend moe na een bevalling en hebben tijd nodig om bij te komen. Al deze tijd kan de vader gebruiken om luiers te verschonen, de baby in bad te doen en huid-op-huid contact te hebben. De belangrijke rol van de vader kan nu voor het eerst echt in de praktijk worden gebracht.
Ook vaders produceren hormonen
Vaders produceren na de geboorte van hun kind ook oxytocine, het knuffelhormoon dat bij moeders de aanmaak van melk stimuleert. Hoe meer tijd vaders dus doorbrengen met hun pasgeboren baby, hoe meer deze oxytocine wordt aangemaakt. Deze bijzondere werking van het lichaam geeft maar aan dat contact tussen vaders en hun kind ook heel natuurlijk is.
Om dit te kunnen bewerkstelligen is het natuurlijk wel van essentieel belang dat de vader aanwezig is. Vaders die kort na de bevalling weer aan het werk gaan, hebben veel minder mogelijkheden om direct vanaf het begin de band te verstevigen. Het is dus belangrijk dat vaders zich het belang van deze vroege hechting realiseren, zodat ze er de nodige aanpassingen voor kunnen doen.
Het belang van fysiek contact
Onderzoek uit 2020 van de Universiteit van Liverpool laat zien dat contact van vaders en hun baby’s hetzelfde positieve effect heeft op pasgeborenen als dat van de moeders. Dit klinkt natuurlijk heel logisch, maar werd tot voor kort niet echt geaccepteerd als feit. Uit andere onderzoeken blijkt dat kinderen die voldoende geknuffeld en vastgehouden worden beter bestand zijn tegen stress. Nu blijkt dus dat de rol van de vader hierbij net zo belangrijk is als de rol van de moeder.
Het fysieke contact is niet alleen belangrijk voor de ontwikkeling van de band tussen vader en kind; fysiek contact zorgt ervoor dat het hartritme vertraagt en de ademhaling rustiger wordt.
Het belang van contact na de babytijd
Het fysieke contact tussen vader en kind blijft overigens in elke leeftijdsfase belangrijk. Veel vaders beginnen zich na enkele jaren ongemakkelijk te voelen bij het knuffelen van hun kinderen. Dit is onterecht! Aanrakingen zijn essentieel voor mensen, en vooral voor kinderen. Je hoeft je kind niet elke dag plat te knuffelen; fysiek contact kan op veel verschillende manieren. Een klopje op de schouder, een high five, stoeien en ravotten. Het lijkt soms maar klein en niet significant maar voor kinderen is dit niet zo. Het is hierbij natuurlijk ontzettend belangrijk dat kinderen zelf ook comfortabel zijn met de manier van fysiek contact en dat ze leren hun grenzen aan te geven. Sommige kinderen houden meer van knuffelen, anderen van stoeien.
Het emotionele contact
Naast het fysieke contact is er natuurlijk het emotionele contact. In de beginfase kan dit lastig lijken omdat een baby nu eenmaal nog niet terug kan praten. Maar laat dit geen drempel zijn om met taal te communiceren! Juist in de beginfase is het praten tegen baby’s uitermate belangrijk. Dit is niet alleen omdat het goed is voor de taalontwikkeling, maar ook voor het versterken van de band. Praten met je kind, of hij je nu begrijpt of niet, betekent contact en aandacht. En aandacht voor je kind hebben is emotioneel contact. Dit contact kan dus altijd al vanaf de zwangerschap.
Stel prioriteiten
Tijdsmanagement is hierin erg belangrijk en het blijven stellen van prioriteiten is essentieel. Maak tijd voor je kind, in elke leeftijdsfase. Als kinderen groter worden brengen ze steeds meer tijd door met en bij vrienden, of op hun kamer. Ook in die fase is en blijft het emotionele contact, het praten en de aandacht, bijzonder belangrijk. Zorg ervoor dat je er voor je kind bent. En dat niet alleen, maar ook dat je emotioneel beschikbaar bent. Een vader die wel thuis is, maar dan aan de televisie of zijn telefoon geplakt zit, is niet beschikbaar. Dit verstoort de band. Het contact en de beschikbaarheid zorgt ervoor dat een kind zich belangrijk en serieus genomen voelt.
Bronnen; Daily Science; CJG
