Roddels, getreiter, shame sexting, stalking, bedreiging en intimidatie. Het zijn slechts enkele voorbeelden van dingen waar je kind online mee te maken kan krijgen. Voor ouders één van de grootste angsten, voor kinderen een traumatische ervaring. In dit artikel vertellen we je alles over cyberpesten. Wat is het, wat kun je eraan doen en kun je het voorkomen?
Cyberpesten: pesten 2.0
Pesten heeft altijd bestaan, maar in de afgelopen twintig jaar is het online- of cyberpesten een extra ingewikkelde factor geworden. Niet alleen voor kinderen maar ook voor ouders. Cyberpesten vindt namelijk vaak veel meer verborgen plaats en is daarom nog moeilijker te bestrijden dan old school offline pesten. Zo wordt een scheldpartij op het schoolplein eerder opgemerkt dan een privé berichtje in een chatbox. Als een kind wordt buitengesloten zijn er bijna altijd wel ouders of docenten die dit zien. Terwijl de signalen in het geval van online buitensluiting veel lastiger te zien zijn. Juist omdat het zo moeilijk te herkennen is kan het voor een kind extra eenzaam zijn.
Niemand ziet hoe ze uitgescholden, bedreigd of geïntimideerd worden. Daarnaast kan cyberpesten 24 uur per dag doorgaan; er is geen face to face contact nodig om te pesten. Dit maakt de groep potentiële pesters groter, en de drempel om te gaan pesten kleiner.
Schermen, swipen, liken?
Of je het nu wilt of niet; kinderen van nu groeien op met schermen. Uit Amerikaans onderzoek (Pew Research Center) is gebleken dat 45 % van de – Amerikaanse – tieners bijna constant online is. Vaak kijken ouders van kleine kinderen nog vaak over de schouder van hun swipende kind mee. Maar dit wordt steeds lastiger wanneer ze ouder worden en zich vaker in hun kamer terugtrekken.
Hoe ouder je kind wordt des te zelfstandiger. En dan neemt ook vaak het toezicht van ouders in rap tempo af. Een puber wil zijn eigen leven leiden en dus ook zijn eigen online leven, inclusief online vriendjes, afspraakjes en spelletjes. Als ouder gun je je kind natuurlijk zijn eigen leven. Je wilt ze aanmoedigen in hun weg naar onafhankelijkheid. Dit betekent dat je telefoons met Whatsapp, online spelletjes, Snapchat en Instagram, waarschijnlijk zult toestaan. Het lijkt allemaal zo onschuldig, maar het nieuwe online leven van je kind brengt ook risico’s met zich mee.
Kinderen laten zich juist in de puberteit gemakkelijk beïnvloeden en willen graag onderdeel zijn van een groep. Het uitsluiten van anderen is een welbekende manier om je eigen plek in de groep veilig te stellen. Combineer dit met de anonimiteit van de pester en de onzekerheid en naïviteit die bijna iedere jongere nog volop bezit, en je zit met een ontzettend ingewikkeld probleem. Een probleem dat voor ouders vaak ongrijpbaar lijkt.
Cyberpesten en gepest worden
De cijfers liegen er niet om. In 2020 is 2,5 procent van de jongeren tussen de 15 en 18 jaar slachtoffer geweest van online pesten. Bij de jongere kinderen tussen de 12 en 15 was dat in 2018 nog meer, vijf procent zelfs. In totaal zegt zo’n acht procent van de Nederlandse jongeren in zijn leven wel eens online gepest te zijn (CBS).
Er is geen ouder die wil dat zijn of haar kind gepest wordt. Maar dat is niet het enige probleem dat op de loer ligt. Je wilt ook niet de ouder zijn van het kind dat andere kinderen pest. Want hoe vervelend het ook is als je kind gepest wordt; er is altijd ook een pester, en ook dit kan jouw kind zijn. Uit cijfers van het CBS blijkt dat ruim twee procent van de jongens en bijna één procent van de meisjes minstens twee keer per maand online pesten.
Hoe kan je de kans op cyberpesten verkleinen
Afgezien van het verbieden van alle schermen, een regel waarmee je jezelf als ouder niet bepaald populair zult maken, is er geen enkele tactiek die garandeert dat jouw kind nooit online gepest zal worden of nooit online een ander zal pesten. Toch zijn er wel degelijk dingen die je kunt ondernemen om te proberen te voorkomen dat kinderen op welke manier dan ook verstrikt raken in het web van cyberpesten. Deze tips helpen je niet alleen om te voorkomen dat je kind gepest gaat worden maar ook om te voorkomen dat je kind zelf een cyberpester wordt.
- Zorg ervoor dat je je kind al op jonge leeftijd bewust maakt van wat ‘het web’ eigenlijk is, het feit dat cyberpesten bestaat en hoe hij of zij het zelf kan herkennen.
- Benadruk de positieve aspecten van internet, maar ook de gevaren. Probeer een bewustzijn te creëren bij je kind, waarbij hij zich realiseert dat niet alles op het web ‘echt’ is.
- Het is natuurlijk ontzettend belangrijk dat je kind zich veilig genoeg voelt om het eventuele pesten direct bij jou als ouder te melden. Maar kinderen in de puberteit willen nu eenmaal graag zelfstandig worden en daarnaast schamen ze zich sneller. Word dus vooral niet boos als blijkt dat ze jou als ouder (nog) niet in vertrouwen durven nemen. Moedig je kind daarom aan om ook andere vertrouwenspersonen in hun leven toe te laten.
- Toon oprechte interesse in wat je kind allemaal op het internet doet en probeer daarbij niet teveel als politieagent op te treden. Door als politieagent op te treden heb je grote kans dat ze juist meer voor je zullen verbergen.
- Maak duidelijke afspraken over welke apps en programma’s je kind wel en niet mag gebruiken en controleer dit ook.
- Beperk de schermtijd van je kind en moedig hem aan offline relaties aan te gaan. Je hoeft van internetgebruik geen misdaad te maken, maar je kunt ze wel laten inzien dat het niet de enige echte wereld is.
- Geef het goede voorbeeld! Kinderen leren het meeste van afkijken: laat zien dat jij óók niet alles deelt op internet en voorzichtig bent met wachtwoorden. Maar ook dat jouw leven zich vooral offline afspeelt en dat de online wereld leuk kan zijn, maar dat je dit niet te serieus hoeft te nemen.
Wat nu als het toch gebeurt?
De kans is aanwezig dat je kind, ondanks alle goede bedoelingen en verwoede pogingen, vroeg of laat toch in aanraking komt met cyberpesten. Meisjes hebben daar overigens twee keer zoveel kans op als jongens (voor meisjes is dit 7,1 procent, voor jongens 3,6) (onderzoek Digitale Veiligheid en Criminaliteit, CBS 2020).
Is dit het geval, dan is het belangrijk om snel te handelen, om zo de schade te kunnen beperken. Is het iemand van school? Meld dit dan direct aan de school. Helaas gebeurt veel pesten in anonimiteit. Je weet dan niet wie degene is die achter het pesten zit. In dat geval kun je contacten blokkeren of apps verwijderen om verder contact te voorkomen. Is er sprake van bedreiging of intimidatie dan is het van belang dit direct bij de politie te melden.
Verder is het van essentieel belang om telkens bij jouw kind na te gaan wat de positieve impact en de negatieve impact van internet op hun leven is. Als blijkt dat ze teveel verstrikt zijn geraakt in het web kan het gezond voor je kind zijn om een offline periode in te lassen. Op deze manier krijgen eventuele pesters geen kans om hun gedrag op jouw kind te botvieren en kan je kind op zijn of haar beurt even tot rust komen.
Bronnen: Pew research center, NJI, NJI Daders
