Ongewenst gedrag: hoe ga je om met driftbuien of als je kind niet luistert?

In dit artikel beantwoorden verschillende pedagogen veel gestelde vragen over ongewenst gedrag bij kleine kinderen, driftbuien, de peuterpuberteit et cetera. Hieronder vind je directe links naar de gestelde vragen.

In dit artikel

Ongewenst gedrag: dochter 3.5 heeft alleen bij mama driftbuien

Mijn dochtertje is 3,5 jaar. Ze vertoont ongewenst gedrag in de vorm van hele erge driftbuien als ze haar zin niet krijgt. Ze doet dit eigenlijk alleen bij mij, haar mama. Ik heb haar misschien te veel haar zin gegeven toen ze klein was. Hoe kom ik weer van dit ongewenste gedrag af? Ze luistert wel naar haar papa en opa en oma en de juffies.

Antwoord:

Heel vervelend, maar dit probleem is denk ik wel op te lossen. Je zegt dat ze alleen bij jou dit ongewenste gedrag vertoont en niet bij anderen. Het lijkt er op alsof ze jou steeds uitprobeert. Het is niet erg als je haar vroeger steeds haar zin gaf, je moet alleen nu van aanpak veranderen. Je moet er consequent voor zorgen dat als ze ongewenst gedrag vertoont (schreeuwen, schoppen, niet luisteren, etc etc) je dat steeds op dezelfde manier aanpakt.

Stap 1: Je blijft rustig, je gaat op je hurken voor haar zitten, kijkt haar aan en zegt duidelijk dat ze dat niet mag doen. Je waarschuwt dat als ze er mee doorgaat, of het nog eens doet, ze dan naar de gang moet (het mag ook een ander plekje zijn, een hoek van de kamer of iets dergelijks, maar wel altijd dezelfde plek gebruiken – dat wordt het time-out plekje. Een mooie plek is bijvoorbeeld de onderste tree van de trap (als je die hebt).

Stap 2: Als ze doorgaat met het ongewenste gedrag (wat ze in het begin steeds zal doen) dan blijf je nog steeds rustig, je pakt haar op en zet haar op de time-out plek. Ze moet daar het aantal minuten blijven dat ze oud is (drie jaar – drie minuten) – ongeveer. Als ze van de plek afkomt, of doorgaat met schreeuwen of iets dergelijks, moet je haar terugzetten en moet ze blijven zitten tot ze rustig is.

Stap 3: Als de tijd om is en ze is rustig, zeg dan dat ze van de plek afmag. Herhaal even wat ze niet meer mag doen, zodat het duidelijk is waarom ze daar zat (“en wat ga je nu nooit meer doen?” ) en dan is het klaar, jullie zijn weer vrienden en je komt er niet meer op terug.

De eerste paar dagen moet je hier hard aan werken – ze zal keer op keer van de plek afkomen en je moet haar misschien wel 10 keer terugzetten. Je moet ook heel consequent zijn in wat er wel en niet mag. Als jouw regel is dat ze niet met haar schoenen op de bank mag springen, dan moet je het niet de ene dag bestraffen en de andere dag goed vinden. Het belangrijkste is dat je heel rustig blijft, maar wel duidelijk maakt dat JIJ de baas bent, en als jij zegt dat iets niet mag, dan mag het niet. Toch doen? Naar de gang.

Je zult zien dat je al heel snel genoeg hebt aan een waarschuwing alleen bij ongewenst gedrag: “als je daar niet onmiddellijk mee stopt ga je naar de gang”. Ze zal dan stoppen, omdat ze weet dat je het meent en ze anders echt naar de gang moet. Zorg dat je niet schreeuwt, dat je haar niet naar de time-out plek trekt – gewoon rustig oppakken en neerzetten. Rustig blijven, en ALTIJD eerst een keer waarschuwen (want de bedoeling is natuurlijk dat ze uiteindelijk bij ongewenst gedrag reageert op alleen de waarschuwing – ze zal steeds minder vaak echt in de gang belanden).

Nogmaals, het is echt een paar dagen heel hard werken (vooral dat steeds terugzetten op de time-out plek tot ze rustig blijft zitten), maar als je volhoudt zie je het resultaat waarschijnlijk al binnen een week.

Ongewenst gedrag: zoontje 5 is onhandelbaar en brutaal

Mijn zoontje van 5 vertoont sinds een paar weken ongewenst gedrag. Hij is met name erg brutaal. Het zijn buien als hij iets niet mag of hij zijn zin niet krijgt. soms hele kleine dingen. Hij wordt dan ontzettend brutaal, kijkt mij boos in de ogen, komt erg dichtbij en trekt zich van bijna niks meer aan. Ik zette hem voorheen na de 2de keer waarschuwen op de trap als ik dat nu doe gooit hij alles in de buurt weg, trapt en slaat en gilt in het rond. Als ik hem wil troosten wil ik dat hij eerst stil is voor we gaan praten maar ook dat lukt niet meer altijd.

Hij gebruikt zijn opgeslagen ‘lelijke’ woorden en slaat en schop mij ook. Ik heb geprobeerd dat als hij na zijn waarschuwing 1 dag niet meer buiten mag fietsen(achter de garage) gebeurt het weer 2 dagen enz. Deze straf hou ik ook vol. Hij beloofd mij uiteraard het niet meer te doen en zegt sorry voor zijn ongewenste gedrag, maar het gebeurt teveel nu. Ik weet op dit moment niet meer wat ik ermee moet. Ik begin met hem rustig te benaderen maar na een uur stuiter ik ook in een grote boze bui waarin ik niet meer rustig kan blijven.

Antwoord:

Ongewenst gedrag zoals, driftbuien en brutaal zijn welke jij als voorbeeld aanhaalt hebben vaak een specifieke oorzaak. Hierbij kun je denken aan grote veranderingen die plaats vinden. Soms is het een manier van aandacht trekken. Kijk daarom of je aanwijzingen kunt vinden waardoor hij nu dit ongewenste gedrag vertoond.

Als ouder wil je natuurlijk graag dat zijn ongewenst gedrag ophoudt waardoor je er steeds aandacht aan besteedt. Er ontstaat dan vanzelf een patroon: hij weet dat hij aandacht krijgt met zijn ongewenste gedrag en gaat er daarom mee door. Zijn manier van doen is dan een gewoonte geworden. Zijn ongewenste gedrag is echter onacceptabel. Om hem dit af te leren moet hij weten dat hij totaal geen aandacht meer zal krijgen door het vertonen van ongewenst gedrag. Stel duidelijke regels (niet teveel anders wordt het onduidelijk) en formuleer deze positief. Je geeft dan dus aan wat hij WEL mag doen. Op deze manier voorkom je weerstand en benader je het niet meer negatief.

Negeer zoveel mogelijk zijn ongewenst gedrag: d.w.z. geen reactie en ook geen non-verbale signalen zoals kijken. Is zijn ongewenste gedrag echt onacceptabel en niet meer te negeren waarschuw hem 2 keer. Als hij na 2 keer waarschuwen nog niet luistert kun je hem best op de gang zitten. Als hij echter zo boos is dat hij niet kan blijven zitten kun je hem iets geven waarop hij boos mag zijn. Bijvoorbeeld een kussen. (Mocht je al eerder zien dat hij boos wordt kun je ook altijd het kussen aanbieden). Ga geen discussies met hem aan, zeg niks en zet hem gewoon op de gang.

Het is verder heel belangrijk dat je veel aandacht schenkt aan al zijn positieve gedrag. Begin met complimenten geven over dingen die hij goed doet, zoals iets opruimen of netjes eten. Daarna kun je hem hiervoor belonen door iets voor te lezen of een spelletje te doen. Op deze manier leert hij dat hij daarmee jouw aandacht krijgt en zal hij zijn positieve gedrag steeds vaker herhalen. Ook kun je een momentje inbouwen waarin je hem extra aandacht geeft.

Geef zelf uiteraard het goede voorbeeld. Als je het zelf niet meer trekt loop dan gewoon even weg om af te koelen.

Deze aanpak werkt alleen als je uiterst consequent bent in het negeren van het negatieve gedrag en heel veel aandacht geeft aan het positieve gedrag. Al laat je je een keer kennen dan begint het weer van vooraf aan. Zeker in de eerste week zal zijn ongewenste gedrag erger worden omdat hij je zal gaan testen. Daarom is het belangrijk dat je dan doorzet. Probeer te voorkomen dat je teveel dingen tegelijkertijd doet om zijn ongewenste gedrag te laten stoppen. Hij weet dan niet meer wat hij kan verwachten. Blijf daarom bij 1 aanpak en reken erop dat het zeker een week of drie duurt en stel je hier ook op in. Zorg er ook voor dat je streng en overtuigend overkomt. Veel succes ermee!

Ongewenst gedrag: zoon van 2.5 wil niet aankleden

Onze zoon, nu bijna 2,5 jaar oud, was altijd redelijk makkelijk met alles. Maar sinds kort heb ik moeite om hem aangekleed te krijgen omdat hij zo tegenstribbelt. Tips?

Antwoord:

Dit probleem is denk ik voor veel ouders herkenbaar. Hij vertoont ongewenst gedrag wat hoort bij zijn leeftijd namelijk dwars liggen en zijn grenzen verkennen. Hierdoor ontstaat er vaak strijd. Probeer zelf altijd rustig te blijven en dus niet geïrriteerd te raken.

Enkele tips die je kunt uitproberen om hem te laten meewerken en verzet te verminderen:

Kleed hem niet aan op de commode, maar zet hem op een stoel of op de grond. Je kunt ook zelf op een stoel gaan zitten en hem op schoot nemen.
Als je hem aankleed praat je over van alles en nog wat behalve aankleden en leid hem af met grapjes en/of spelletjes. (Doe zijn kleren verkeerd aan bv sokken aan zijn handen)
Laat hem zelf meehelpen. Of een poging wagen, bijvoorbeeld mamma een sok en hij de andere.
Erken zijn gevoelens en verwoord deze: Je bent zo boos omdat je kleertjes aanmoet. Hierdoor toon je begrip en zal hij eerder geneigd zijn mee te werken.
Ga niet mopperen, verwijten, beschuldigen, dreigen etc. (vb:waarom werk je nou nooit eens mee?, nou komen we weer te laat door jou)Dit werkt juist tegenstand in de hand. In plaats daarvan beschrijf je gewoon het probleem: je kunt zeggen: hey ik zie een bloot jongetje/een jongetje wat aangekleed moet worden/een jongetje zonder kleertjes. Op die manier krijgt hij de kans om zelf te bedenken wat te doen.
Geef hem keuzes: Gaan we eerst de broek of eerst de sokken aandoen? En geef informatie: als kindjes zich niet aankleden kunnen ze ziek worden.

Impulsief en onbeheerst (zoon 4 en een half)

Ik heb een zoon van 4 en een half en naast het feit dat hij erg open is, lief en initiatiefrijk is mijn grootste zorg zijn impulsieve reacties in situaties. Dit gaat gepaard met ongewenst gedrag zoals het uitspreken van scheldwoorden, driftbuien (schreeuwen) en soms slaan.

Om een voorbeeld te geven. We zitten op een verjaardag met eigenlijk alleen maar volwassenen en naast mijn zoon nog 1 ander kind, een meisje (rustig en op zichzelf). Hij komt al koppig binnen. Als iemand wat aan hem vraagt zegt hij ‘zeg ik niet’. Ik geef aan dat hij altijd even moet ontdooien maar het blijft die ochtend zo. Iedereen is aan het praten en opeens uit het niets zegt mijn zoon dingen als ‘sukkels’, hou op of met je kop door de helft. Helemaal uit het niets. Vervolgens wordt het gevoed (de aanwezigen gaan er allemaal op in) en ik zit met zweet op mijn rug en spreek mijn kind aan op zijn ongewenste gedrag.

En als het ongewenst gedrag niet gevoed wordt gaat hij net zolang door dat de aandacht op hem wordt gevestigd (gezien zijn harde stem kun je daar ook niet omheen). Vervolgens is voor mij de sfeer verpest en verlaat ik met zoon en man de verjaardag met een naar gevoel over dit voorval (wat denken mensen wel niet van ons en waarom doet mijn kind dit etc.). Als ik in de auto vraag waarom hij dit ongewenste gedrag vertoont, kan hij hier geen antwoord op geven.

Ook kan hij heel driftig worden als zijn vriendje bijvoorbeeld binnen wil spelen als hij juist naar buiten wil. Dit zijn twee voorbeelden maar het komt er eigenlijk op neer dat hij moeite heeft zich te beheersen en hij driftig wordt of gaat schelden als het niet gaat zoals hij het wil. Welke tips kunnen jullie mij hiervoor geven?

Antwoord:

Ongewenst gedrag zoals slaan, driftbuien welke jij als voorbeeld aanhaalt hebben vaak een specifieke oorzaak. Hierbij kun je denken aan grote veranderingen voor een kind bv een verhuizing of de overstap naar school. Heeft hij altijd dit ongewenste gedrag vertoont of is dit sinds kort? Het eerste halfjaar dat kinderen naar school gaan is voor hen vaak heel zwaar en zie je vaak dat ze zich thuis afreageren.

Als ouder wil je natuurlijk graag dat zijn ongewenste gedrag ophoudt waardoor je er steeds aandacht aan besteedt. Je gaat hem vragen waarom hij dat doet, je spreekt hem erop aan etc. Hij zal geen antwoord op je vraag kunnen geven omdat hij het ook echt niet weet. Er ontstaat dan vanzelf een patroon: hij weet dat hij aandacht krijgt met zijn gedrag en gaat er daarom mee door. Je geeft zelf al aan dat hij doorgaat met zijn gedrag tot de aandacht op hem is gevestigd. Zijn manier van doen is dan een gewoonte geworden. Zijn gedrag is echter onacceptabel.

Om hem dit af te leren moet hij weten dat hij totaal geen aandacht meer zal krijgen met zijn ongewenste gedrag. Stel duidelijke regels (niet teveel anders wordt het onduidelijk)en wees hierin heel consequent. Als hij niet luistert of een regel overtreedt nadat je hem 2 keer hebt gewaarschuwd zet je hem op de gang en zeg je niks tegen hem. De tijdsduur is hierbij niet heel belangrijk, minuut of twee is vaak al voldoende.

Daarnaast is het heel belangrijk dat je veel aandacht schenkt aan al zijn positieve gedrag. Begin met complimenten geven over dingen die hij goed doet, zoals iets opruimen of netjes eten. Daarna kun je hem hiervoor belonen door iets voor te lezen of een spelletje te doen. Op deze manier leert hij dat hij daarmee jouw aandacht krijgt en zal hij zijn positieve gedrag steeds vaker herhalen. Ook kun je een momentje inbouwen waarin je hem extra aandacht geeft.

Deze aanpak werkt alleen als je uiterst consequent bent in het negeren van het ongewenste gedrag en heel veel aandacht geeft aan het positieve gedrag. Al laat je je 1 keer kennen dan begint het weer van vooraf aan. Zeker in de eerste week zal zijn gedrag erger worden omdat hij je zal gaan testen. Daarom is het belangrijk dat je dan doorzet. Reken erop dat het zeker een week of drie duurt en stel je hier ook op in. En zorg ervoor dat je streng en overtuigend overkomt. Veel succes ermee!

Jongen van 4 vindt mama stom en gaat stompen

Ik heb een zoontje van ruim 4 jaar (1 van een tweeling). Hij komt uit bed en begint meteen als hij zijn zin niet krijgt de roepen ik vind je niet lief, ik ga toch niet met je spelen en begint ook vaak te slaan of stompen. Het is begonnen toen hij naar school is gegaan in augustus. Wat kan ik hier aan doen om het weer gezellig te krijgen?

Antwoord:

Vervelend voor je, zo’n boos jongetje! Het heeft waarschijnlijk veel te maken met het feit dat hij nu naar school gaat. Het is een hele overgang voor zo’n jong kind om plotseling vijf dagen per week in een klas met allemaal andere kinderen te zitten, met een juf (of meester) die het de hele dag voor het zeggen heeft. Ga voor de zekerheid een gesprek aan met de leerkracht, zodat je weet hoe het met hem gaat op school – speelt hij veel met andere kinderen, wordt er gepest in de klas? Je schrijft niet of hij in de klas bij zijn tweeling broertje of zusje zit, misschien maakt het ook niks uit, maar als ze in verschillende klassen zitten kan dat ook een reden zijn dat hij zich minder op zijn gemak voelt.

Hoe dan ook, als je hebt gecheckt dat er verder niets aan de hand is kun je proberen meer zekerheid in het leven van je zoontje te brengen door een heel duidelijk dagschema aan te houden. Schrijf het schema op en plak het aan de muur. Wees niet te globaal, vul het per uur of zelfs half uur in (7 uur opstaan, aankleden. 7.30 ontbijten, 8.00 deur uit, 16.00 thuiskomen, 16.15 snackbordje, 16.30 spelen met mam, 17.00 helpen met koken (of TV kijken, of wat je maar wilt). Zo weet je zoontje na een tijdje precies wat hij kan verwachten, en dat schept duidelijkheid. Las leuke momenten in, bijvoorbeeld een speel-half-uur met jou om half vijf, zodat hij ook iedere dag een portie positieve aandacht krijgt (ik weet hoe moeilijk het is om daar tijd voor te maken, maar probeer het echt, iedere dag).

Verder moet je, als hij ongewenst gedrag vertoont, zorgen dat je daar consequent op reageert. Een goede methode is één keer waarschuwen, en daarna op de gang zetten (of op een andere speciale “plek voor stoute kinderen”, bijvoorbeeld een bepaald stoeltje of een plekje in de hoek). Daar moet hij blijven voor vier minuten (leeftijd = aantal minuten) totdat jij hem komt halen. Gaat hij eerder van het plekje, zet hem terug en begin opnieuw met de vier minuten. Dit moet je in het begin stug volhouden – is heel vermoeiend, maar het loont snel. Blijf in ieder geval rustig. Als je hem haalt, vraag je of hij snapt waarom hij daar zit (“wat ga jij nu nooit meer doen?”) Zodra je zoontje doorheeft hoe het werkt, zal de waarschuwing (“als je niet ophoudt ga je naar de gang”) al genoeg zijn om zijn ongewenste gedrag te stoppen.

Als je de bovenstaande dingen doorvoert, wordt de wereld van je zoontje duidelijker, en voelt hij zich veilig. En een kind dat zich veilig voelt zit lekkerder in zijn vel.

Kleinzoon trekt steeds broek en onderbroek uit

De kleinzoon van mijn partner is net 2 jaar , zodra hij de kans ziet trekt hij zijn broek en onderbroek uit. Thuis op de peuterspeelzaal en ook buiten hij wil absoluut geen broekjes aan en loopt het allerliefst in zijn blote bibs, terug aankleden wil hij niet gilt dan moord en brand. Waarom hij dat doet en hoe wij moeten wij ermee omgaan?

Antwoord:

Vervelend, maar het komt veel voor. Het is een periode die meestal maar kort duurt (paar weken tot soms een paar maanden) waarin kinderen zich voortdurend uitkleden, tot vervelens toe. Er is geen beproefde methode om het af te leren, je moet gewoon een aantal dingen proberen. Sommige kinderen vinden tuinbroeken fijner zitten, die knellen niet om de taille (en sommige zijn moeilijker uit te trekken!). Je kunt samen met hem (“omdat hij nu al zo groot is” – verzin maar een reden waar hij trots van wordt) zo’n tuinbroek gaan kopen, als hij hem kiest (je mag hem wel “helpen kiezen” hoor) dan houdt hij hem misschien wel aan.

Als hij echt niet naar je luistert kun je hem straffen door hem eerst een keer duidelijk te waarschuwen (“nog 1x je broek uit en je gaat twee minuten op de gang”) – als hij het dan nog een keer doet, zet hem twee minuten op de gang (of op een krukje of ander aangewezen plekje). Hij moet daar dan wel blijven zitten tot jij aangeeft dat de twee minuten voorbij zijn – doet hij dit niet, zet hem terug en de twee minuten beginnen opnieuw. Heeft hij zijn twee minuten op de gang volgemaakt dan vraag je hem wat hij nu nooit meer gaat doen (broek uittrekken dus) en dan is het klaar, niet meer over hebben.

De volgende keer, weer 1x waarschuwen, als hij weer niet luistert, hup in de gang. Dit moet je een aantal keer volhouden, en meestal is daarna de waarschuwing genoeg om hem te laten luisteren. Dit kun je trouwens altijd, bij iedere vorm van ongewenst gedrag, toepassen. Werk nagenoeg altijd, als je het tenminste in het begin even consequent volhoudt.

Je reactie op het broek-uittrekken moet ook consequent zijn, als het niet mag, dan mag het nooit. Als je het zo nu en dan wel toelaat is de situatie onduidelijk en zal hij ook op andere momenten zijn kleren weer uittrekken. Je zegt dat hij moord en brand schreeuwt als je zijn kleren weer aan probeert te doen, maar op die momenten moet je even doorzetten: jij bent de baas en hij maakt dus niet de dienst uit. Blijf rustig, warm, maar duidelijk en geef niet toe. Het maakt de wereld van je kind veiliger en rustiger als hij duidelijk weet waar hij aan toe is.

Driftbui, adem inhouden em blauw aanlopen

Vraag van een oppasoma: mijn kleindochter 15 oktober wordt zij 2 jaar is ontzettend driftig zij wordt soms zo boos dat zij heel lang haar adem inhoudt dat zij helemaal blauw aanloopt als zij begint te huilen omdat zij iets niet mag probeer ik haar meteen af te leiden uit angst dat zij blauw aanloopt en ik in paniek raak wat is de beste manier om hiermee om te gaan.

Antwoord:

Het lijkt erop dat uw kleindochter een manier heeft gevonden waarop ze zeker weet dat ze haar zin krijgt. Het is haar waarschijnlijk een keer gelukt om op deze manier voor elkaar te krijgen wat ze wilde en nu blijft ze dit elke keer op dezelfde manier proberen. Daarom is het belangrijk om dit ongewenste gedrag af te leren. Het is begrijpelijk dat u niet wilt dat ze blauw aanloopt, maar het is wel belangrijk dat dit patroon doorbreekt wordt. Op dit moment heeft uw kleindochter namelijk de ‘macht’, terwijl deze bij de volwassene hoort te liggen.

Een volgende keer als uw kleindochter weer haar adem in gaat houden, kunt u het beste benoemen dat ze niet haar zin krijgt door haar adem in te houden. Het is misschien moeilijk, maar wel belangrijk dat u haar ook echt niet haar zin geeft. Ze zal uit zichzelf stoppen met haar adem inhouden, als ze echt adem nodig heeft. Dit zal voor u niet makkelijk zijn, daarom kunt u bijvoorbeeld even weg lopen. Dan krijgt uw kleindochter meteen even geen aandacht van u (die ze op een negatieve manier opeist). Probeer elke keer op dezelfde manier te reageren als uw kleindochter haar adem weer lang gaat inhouden. Wees hier consequent in. Alleen op die manier komt ze er achter dat het echt niet meer helpt om dat te doen.

Wat verder ook goed helpt is om complimentjes te geven als uw kleindochter op een positieve manier contact met uw zoekt of als ze lief is. Als ze op een negatieve manier uw aandacht trekt, dus bijvoorbeeld door het lang inhouden van haar adem, kunt u het het beste proberen te negeren.

Lees ook: 10 tips bij driftbuiten en emoties

Drukke peuter

Hallo, Wij hebben een peuter van 2 jaar. Alle problemen die bij jullie op de site komen hebben wij allemaal met onze peuter. Hij is druk, snel boos, niet concentreren, slaapproblemen. Al met al hebben wij een kind dat niet luistert en zich nergens wat van aantrekt. We hebben alles al geprobeerd van strafstoel tot ‘s nachts laten huilen. Hij breekt het hele huis af. Op het consultatiebureau gaven ze toen hij nog kleiner was aan dat hij te vlot is voor zijn leeftijd en daardoor zo is. De R-R-R (rust, reinheid, regelmaat) werd geadviseerd en ook dat doen wij. Ook dat heeft geen zin. Wij zijn nu weer begonnen met homeopathische tabletten bij onrust en slapeloosheid. Het helpt niet, maar willen toch alles geprobeerd hebben. Hoe kan ik het beste met mijn peuter omgaan? We hebben het rustig, lief en boos geprobeerd.

Antwoord:

Ongewenst gedrag van een peuter kan heel veel oorzaken hebben. Ik ga er hier van uit dat er niets medisch met hem aan de hand is, ik weet niet of je bij je huisarts bent geweest. Als zijn ongewenste gedrag heel extreem is is dat misschien aan te raden. Maar als je zelf het gevoel hebt dat hij gewoon heel lastig is dan is er een aantal dingen die je kunt doen.

Ten eerste, vraag je af hoe zijn dag er uit ziet. Je schrijft niet of hij naar een kinderdagverblijf gaat, of dat hij thuis is. Is het een druk leven, dat zich op verschillende plaatsen afspeelt, of gebeurt er niet veel op een dag? Het één is niet slechter of beter dan het ander, je moet kijken of er iets is waar hij misschien last van heeft. Het kan zijn dat hij teveel van hier naar daar wordt meegenomen, het kan ook zijn dat hij zich juist verveelt als hij de hele dag thuis is. Zijn er spanningen thuis (scheiding, ziek broertje of zusje, ruzies) – ook die kunnen ongemerkt een heleboel invloed op een kind uitoefenen.

Ongewenst gedrag is vaak een vraag naar aandacht. Dat betekent niet dat je de hele dag op je knieën door het huis moet schuiven om het ene Legokasteel na het andere met hem te bouwen, maar je moet wel aandacht momenten inbouwen. Wees warm naar hem toe en zorg dat hij weet dat je van hem houdt. Prijs hem als hij eens lief zit te spelen. Laat hem helpen het eten maken (aardappels aangeven, of geschilde aardappels in de pan leggen, dat soort dingen) en prijs hem dan. Laat iedereen aan tafel weten dat hij geholpen heeft met koken.

Ongewenst gedrag is vaak een vraag naar duidelijkheid. Duidelijke regels, en duidelijke consequenties bij overtreden. Je kind drie van de vier keer op de gang zetten bij slecht gedrag werkt niet, het werkt alleen als je hem alle vier van de vier keer op de gang zet. Je hoeft geen zware straffen te bedenken, gewoon één keer waarschuwen (als je nu niet ophoudt ga je op de gang) en als hij niet ophoudt vervolgens twee minuten op de gang zetten (of een halletje, of een andere plek waar het saai is en waar hij voor straf moet zitten (niet zijn slaapkamer).

Komt hij, voor dat de tijd om is en jij hem komt halen, toch van zijn plek, dan zet je hem er gewoon weer terug. Steeds weer, tot hij twee minuten heeft volgemaakt zonder er af te komen. Dan haal je hem op, vraagt of hij begrepen heeft wat hij fout heeft gedaan (“wat ga jij nu nooit meer doen?”) en hij mag terug in de kamer. Verder niet meer over hebben – dit is belangrijk.

Hij heeft zijn straf uitgezeten, en hij heeft het begrepen, dus nu is alles weer gewoon gezellig. Bij het volgende vergrijp – zelfde verhaal, 1x waarschuwen, 2e keer op de gang, enz. De eerste paar keer is het zwaar en duurt het lang, maar na een paar keer werkt het echt. Zorg dat je zelf rustig blijft, verlies je geduld niet, zet hem gewoon steeds rustig op de strafplek. Het is moeilijk maar het is de moeite dubbel en dwars waard.

Het zal zeker helpen om een dagschema te maken, zodat hij weet waar hij aan toe is en wat er vervolgens gaat gebeuren. Maak een schema, schrijf het op een groot vel papier en plak het op de ijskast (of ergens anders waar je het goed kunt zien). Daar schrijf je op dat je om 8 uur gaat ontbijten, om half negen broertje naar school brengt, om tien uur met hem speelt voor een half uur, om 11 uur teletubbies kijkt, om 12 een boterham eet, enz enz. totdat je hem om 7 uur naar bed brengt (de tijden zijn voorbeelden, maak een schema dat bij jullie past). Zorg dat je iedere dag met hem naar buiten gaat (minstens een half uur) zodat hij veel beweging krijgt (speeltuintje, blokje om op zijn driewieler). Zet dit op het schema.

Over het slechte slapen, je schrijft niet of hij slecht in slaap komt of juist ‘s nachts gaat spoken. Slaapt hij in zijn eigen bed in een eigen kamer of ligt hij regelmatig tussen jullie in? Is hij bang? Is de deur dicht voor de rust of laat je hem open zodat hij de geruststellende geluiden van beneden kan horen? Hier geldt weer: er is geen goede of slechte manier, je moet alleen de manier vinden die bij hem past. Veel kinderen slapen pas goed als ze tussen hun ouders in liggen (maar daar worden de ouders niet altijd even blij van), andere kinderen hebben juist de rust van een eigen bedje nodig. Laten huilen werkt vaak averechts. Zorg voor een bedritueel, eerst in bad, dan pyama aan, voorlezen in bed, en slapen. Misschien moet je er bij blijven, misschien niet.

En als laatste: lastig is een relatief begrip. Misschien moet je je zoontje voor een stukje ook nemen zoals hij is: een zeer levendig ventje dat graag alles uitprobeert!

Zoon 21 maanden wil niet meer in wandelwagen

Onze zoon Thomas is 21 maanden uit en wil sinds kort zijn wandelwagen niet meer in. Hij houdt zich enorm stijf en huilt voluit. Soms gaat hij er ook heel makkelijk in maar dit wordt uitzindering. Afleiden ed helpt niet meer en als hij los loopt loopt hij alle kanten uit.

Antwoord:

Vervelend, maar het overkomt iedereen, op een gegeven moment wil je kind de wagen niet meer in, hij wil de wereld verkennen en alles zelf doen (gelukkig maar, anders moest je hem de komende 20 jaar rondduwen). Het ene kind is hier veel sneller in dan het andere. Ik snap dat je hem niet los kan laten lopen, ik heb een tweeling die het op die leeftijd ook inderdaad op een lopen zette, liefst alletwee een andere kant uit.

Je kunt een tuigje proberen (lukte bij mij niet, ze gingen alletwee op de grond liggen midden op straat). Een ander idee is een rugdrager, als je een goede hebt die ook om de heupen bevestigd wordt dan heb je er weinig last van en je kind vindt het waarschijnlijk prachtig. Als je echt wil dat hij in de wagen gaat kun je nog proberen hem een beloning te beloven (OK, omkopen). Ik vertelde mijn tweeling altijd dat we wel met de wagen MOESTEN omdat de boodschappen onderin moesten, en daar zaten dan dingen bij waar ze zelf blij van werden, zoals koekjes of pannenkoekenmeel of verzin maar iets. En als we dan weer thuis kwamen dan zouden ze zo’n net gekocht koekje krijgen, of iets dergelijks. Dat was meestal genoeg om ze er in te krijgen.

Probeer in ieder geval ook vaker zonder wagen weg te gaan. Als je niet ver hoeft kun je ook zo’n drie-wielertje met een duwstang proberen, dan duw jij hem in principe (vanuit een makkelijke houding), hij zit op zijn fietsje dus kan nergens heen, iedereen gelukkig. (tip: de fietsjes en rugdragers worden veel aangeboden op Marktplaats).

Tenslotte: het lijkt in dit soort gevallen of het kind het probleem is, maar eigenlijk is het meer het probleem van ons als moeder, want uit de wagen zijn onze schatten buitenshuis veel bewerkelijker dan lekker veilig in de wagen. Zo moeten wij ons steeds aanpassen aan de ontwikkelingen van ons kind. En een troost, het “alle-kanten-uitlopen” duurt meestal maar een paar maanden – plotseling luisteren ze als je roept: kom hier!

Brutaal en driftbuien sinds dochter op school zit

Mijn dochter van net 4 heeft sinds kort echt vreselijke buien. Het zijn niet de driftbuien van een jaar of wat geleden, ze is nu gewoon brutaal en luistert slecht. Als ik zeg “nu je schoenen uit” is het “Nee” en dan loopt ze gewoon weg. Dan word ik boos en geef straf (op de gang) dan doet nog niet wat ik zeg en kijkt ze me uitdagend aan. Als ik haar uiteindelijk met fysiek geweld op de gang zet gaat ze heel hard en echt verdrietig huilen en dan vind ik het ook weer zielig maar hou toch vol, heel even op de gang ik troost haar achteraf wel en dan wil ik erover praten maar dan doet ze haar ogen dicht als ik zeg kijk me aan

Meer voorbeelden, ze doet opeens andere (kleinere) kinderen pijn, misschien ook om mij uit te dagen , wil de baas spelen en heeft steeds machtsstrijden met andere kinderen. Roept ook steeds, ik ben beter dan jij, jouw tekening is stom, de mijne is mooi etc etc. Is dit normaal op deze leeftijd? En wat moet ik eraan doen? Er is niets bijzonders gebeurt (behalve nieuwe vriendjes op school).

Antwoord:

Waarschijnlijk heeft haar ongewenst gedrag te maken met het naar school gaan, ze zal dan mogelijk meer kinderen en anderen gaan imiteren en dat kan zich soms uiten in het ongewenste gedrag wat jij beschrijft. Wat heel belangrijk is; blijf consequent! Geef niet toe aan haar buien! Ook wanneer ze op de gang heeft gestaan en ze wil vervolgens je niet aankijken o.i.d. dan zou ik adviseren haar opnieuw een ‘time-out’ (weer op de gang) te geven. Wanneer je dat niet doet, heeft zij uiteindelijk de regie en dat lijkt me niet wenselijk. Blijf dus consequent en hou vol, dan zal het ongewenste gedrag waarschijnlijk weer afnemen. En probeer daarnaast als ze wel lief speelt of zich lief gedraagt dit te benoemen en complimentjes te geven. Even volhouden dus! Veel succes!

Gillende dreumes

Onze dochtertje van 16 maanden gaat sinds kort gillen, als iets niet lukt en gewoon spontaan in een winkel of thuis. Wat kunnen we het beste doen als ze zo keihard gilt want dit willen we toch wel afleren. Moeten we dit juist negeren of wel wat van zeggen. Ook als ze d’r zin niet krijft of iets niet lukt dan wordt ze driftig of ze knijpt. Ik weet wel dat dit bij deze leeftijd hoort maar hoe kunnen we hiermee omgaan

Antwoord:

Het gillen kan een manier zijn om aandacht te trekken, of haar frustratie te uiten wanneer iets niet lukt. Het beste is het om ongewenst gedrag als knijpen en gillen te negeren. Geef zodra ze begint kort de grens aan: bijvoorbeeld ik wil niet dat hier gegild wordt. Vervolgens negeer je haar ongewenste gedrag. Als ze merkt dat er geen reactie volgt op haar gedrag, zal dit eerst erger worden. Reageer niet, want zodra ze merkt dat het geen zin heeft om ermee door te gaan neemt het ongewenste gedrag af.

Ze zal het nog een aantal keer proberen, dus reageer steeds op dezelfde manier. Ze zal dan andere manieren zoeken om de aandacht te krijgen. Zorg dat ze op andere momenten, dat ze zich op een positieve manier gedraagt, hiervoor beloond wordt. Wanneer iets niet lukt, stimuleer haar dan om te blijven proberen. Doe het bijvoorbeeld eerst samen, en laat het haar daarna zelf proberen. Leer haar dat ze ook gewoon uw hulp kan vragen en niet zo hoeft te gillen.

Baby 11 mdn kan zich moeilijk zelf vermaken en krijst snel: straffen of negeren?

Vraag: Thijs, bijna 11 maanden oud. Een kind met pit/eigen willetje al vanaf de geboorte zichtbaar. Thijs kan zich moeilijk zelf vermaken. Een echt handenbindertje. Onze vraag is hoe reageren we op een ongewenst gedrag als hij geen aandacht krijgt of zijn zin niet krijgt. Dit vooral ook tijdens het autorijden: na een half uur is hij het beu in zijn auto stoel en blijft dan gillen/krijsen. Hij is een kind wat graag vooruit wil en sinds hij zijn loopkarretje heeft gaat het wel wat beter maar wil hij snel al weer meer. Zit geen minuut stil. Absoluut geen schoot kindje. Slaapt en eet prima.

Mogen we hem tikken op zijn wang nadat we 2x hebben gezegt ‘u’ en met de vinger omhoog wijzen, of moet je dit negeren omdat het toch een reactie is wat je geeft? Straffen of negeren? Hoe leren we hem steeds meer alleen te spelen? Wat zegt dit gedrag naar ons toe?

Antwoord:

Jullie bieden duidelijkheid en structuur en dat is heel belangrijk voor hem. Hij is zijn grenzen aan het verkennen. Het is aan jullie deze grenzen ook duidelijk aan te geven en hierin consequent te zijn. Ook al is hij nog klein, het is belangrijk hier nu al mee te beginnen. Ongewenst gedrag van hem kun je negeren. Geef je hem wel aandacht op zulke momenten dan bekrachtig je zijn gedrag juist.

Het kan voor hem frustrerend zijn als hij dingen wil doen waar hij nog niet toe in staat is. Dit kan soms ook tot bijvoorbeeld een driftbui/krijsend gedrag leiden. Dit gaat meestal over, maar kan voor ouders natuurlijk heel vervelend zijn.

Geef hem niet te veel keus aan speelgoed, hij is nog te klein om keuzes te kunnen maken. Als hij zich niet overweldigend voelt door het aanbod zal hij zijn concentratievermogen beter kunnen ontwikkelen. Wees ook realistisch en verwacht niet al te veel van hem. Het ene kind kan zich beter vermaken dan het andere kind.

Extreem boos

Onze dochter (25 maanden) heeft sinds een paar maanden de gewoonte als ze haar zin niet krijgt om aan haar haar te gaan trekken en in haar gezicht te krabben en wordt ze extreem boos (bv bij de luier verschoning). Raar genoeg doet ze dit alleen op school en bij mij. Ik vermoed omdat de school en ik strikte regels opleggen en discipline proberen bij te brengen. Ik vermoed zelf dat het komt doordat dat opa en oma nu al een jaar bij ons inwonen en zich natuurlijk met de opvoeding bemoeien en mijn vrouw zich daardoor erg onzeker voelt als ze met de opvoeding bezig is. De vraag: Hoe krijgen wij onze dochter weer tot de rustige persoon, die ze was? (opa en oma vertrekken binnenkort, maar ik vermoed dat daarmee het ongewenste gedrag niet meteen weg is).

Antwoord:

Vertoont je dochter dit ongewenste gedrag alleen bij jou en op school omdat ze van jullie haar zin niet krijgt en van de anderen misschien wel? Kinderen in deze leeftijdsfase kunnen dit ongewenste gedrag (slaan, bijten, krabben, boos etc.) nogal eens vertonen wanneer zij hun zin niet krijgen. Dit doen zij namelijk omdat zij zich nog niet goed in woorden kunnen uitdrukken. Zij ervaren echter wel de gevoelens van boosheid en verdriet, maar kunnen dit nog niet onder woorden brengen.

Stel als ouders wel duidelijke regels en grenzen en betrek hier opa en oma ook bij. Als je dochter weer zo’n bij krijgt, kun je het volgende doen: Pak je kind op en zeg: “Zo, nu bepaal ik dat jij een schone luier aankrijgt.” Je kunt je dochter ook even laten gaan en zeggen: “Nou, ben jij maar even flink boos”. Probeer de strijd te vermijden door een grapje te maken, afleiding te zoeken, het woord “nee” te vermijden.

Druk tijdens verschonen

Onze zoon is net 1 jr oud en wij hebben al vanaf het begin problemen met het ver. Wat we ook proberen hij laat zich niet afleiden en verzet zich de hele tijd. Ook op schoot zitten wil hij niet en dan gooit hij zich de hele tijd in de rug. Hoe kunnen we hem rustig kunnen houden met verschonen en aankleden?

Antwoord:

Tips om je kind rustig te houden met aankleden en verschonen:

Blijf zelf rustig en vertel tegen je kind wat je aan het doen bent of zing een liedje.
Geef je kind iets in zijn handen zoals bijvoorbeeld zijn favoriete speeltje, klein boekje.
Boven de aankleedtafel een spiraal hangen met een klein poppetje eraan. Wanneer het kind aan de spiraal trekt gaat deze bewegen.
Een poster tekening aan muur of plafond hangen zodat je kind hier naar kan kijken.
Kijk eens naar de momenten waarop je kind rustig is. Is dat bijvoorbeeld wanneer hij naar bepaalde muziek luistert of met een autootje speelt? Dit materiaal kan je dan gebruiken wanneer je je kind verschoont.

8 maanden oud en driftbuien

Mijn kleine meid is echt een schatje. Natuurlijk zegt iedere moeder dat. Gelukkig maar want anders zou niemand toch die driftige buien van de kleine kunnen doorstaan. Ik weet momenteel echt niet wat ik met haar aan moet. Ze blijft schreeuwen. Geen aandacht geven helpt niet. Wel aandacht geven helpt maar even. Speentje met een druppeltje hoestsiroop tegen het hoesten helpt wel maar ik heb het gevoel dat ze net zo lang blijft schreeuwen tot dat ze dat krijgt. Ze is nu 8 maanden en een maand te vroeg geboren. In ontwikkeling dus 7 maanden.

Antwoord:

Alle kinderen van 1,5 tot 4 jaar hebben wel eens een driftbui. Een driftbui is een heftige manier van reageren en gevoelens uiten. Het overkomt je kind gewoon. Dit kan zich uiten door op de grond te gaan liggen, schreeuwen, krijsen, huilen. Een kind kan ook verstijven. Dit kan enkele minuten duren. Dit ‘ongewenste’ gedrag is volkomen normaal in de ontwikkeling van je kind.

Voor een kind van 8 maanden is er nog niet echt sprake van een echte driftbui. Of je te soepel bent voor je dochter kan ik zo niet zeggen. Het is wel belangrijk dat je duidelijk bent naar je dochter en vooral ook consequent. Stel duidelijke regels en grenzen.

Als je dochter echt helemaal overstuur is, dan is het wel belangrijk haar te troosten. Dit zal je dochter alleen maar prettig vinden. Terwijl je je kind troost kun je een liedje zingen, een verhaaltje vertellen, iets doen waar je kind rustig van wordt. Blijf zelf kalm en rustig. Je kind voelt namelijk heel goed aan wanneer je zelf moeite hebt met de situatie en onrustig bent.

Dwarse peuter, moeilijk contact mee te krijgen

Mijn zoontje van bijna 3 heeft de afgelopen maanden veel meegemaakt; een nieuw broertje die twee keer in het ziekenhuis heeft gelegen met alle spanningen en onrust erbij. Sinds een jaar heeft hij buisjes en sliep daarna meteen door(heeft als baby veel gehuild), ook het praten komt moeizaam op gang, maar hij begrijpt al heel veel. De laatste weken krijgen we moeilijk contact met hem en is hij heel erg dwars. Voor zijn broertje van 3 maanden is hij heel erg lief. Hij lijkt met de dag introverter te worden en we maken ons zorgen.

Antwoord:

Het late praten zou verband kunnen houden met de buisjes, doordat hij mogelijk daarvoor niet alles goed heeft gehoord is zijn spraakontwikkeling pas later op gang gekomen. Het moeizame contact met hem krijgen zou te maken kunnen hebben met de komst van zijn nieuwe broertje. De komst van zijn broertje heeft veel spanning met zich meegebracht, mede door de ziekenhuisbezoeken en dat voelt een klein kindje natuurlijk goed aan.

Aandacht gaat nu niet alleen meer naar hem, maar ook naar zijn broertje en dat kan soms ongewenst gedrag tot gevolg hebben. Op die manier krijgt hij ook extra aandacht (ook al het dat negatieve aandacht!). Als jullie zorgen blijven bestaan, dan zou ik toch eens langs de huisarts gaan en jullie vraag daar voorleggen.

Dreumes luistert niet

Hallo, mijn zoontje is 1,5 jaar. Ik heb alles wat niet veilig is opgeborgen. Toch zijn er dingen die hij niet mag doen zoals aan de tv komen. En ook al zeg ik elke keer dat het niet mag hij doet het toch. Ik lijk af en toe wel politieagent en om eerlijk te zeggen word ik er af en toe behoorlijk moedeloos van. Het lijkt wel of hij niet wil luisteren. Ook gooit hij met alles en niet zo zachtjes ook. Hoe kan ik het beste omgaan met dit ongewenste gedrag? Ik ben nu ook nog eens zwanger en mijn geduld raakt daardoor ook sneller op. HELP, ik hoop echt dat jullie advies hebben.

Antwoord:

Ook al lijkt een kindje van 1,5 jaar al heel veel te begrijpen (en dat is natuurlijk ook zo) toch is het voor hem heel moeilijk te begrijpen dat er dingen zijn die niet mogen. Vaak zien ze het “nee, dat mag niet” als een leuk spel. Door het opnieuw en opnieuw te doen blijf jij maar roepen dat het niet mag, dat is leuk! Het echte begrip van iets ‘niet mogen’ ontbreekt nog of hij is het snel vergeten (kindjes kunnen maar kort iets onthouden en zijn ook nog eens snel afgeleid). Daarbij bestaat een groot deel van het gedrag van een kleine peuter uit imitatie, en het is dus lastig te begrijpen dat jij wel aan de tv mag zitten en hij niet…

Hoe lastig het ook is (zeker nu je zwanger bent!) probeer toch te blijven corrigeren en je geduld te bewaren als hij ongewenst gedrag vertoont. Het is een fase die erbij hoort. Zorg ervoor dat je zelf niet “gemakkelijker” wordt doordat je geduld opraakt. Als je ongewenst gedrag soms door de vinger ziet/toestaat wordt het nog lastiger voor je kindje (en voor jou) om hem te leren wat wel en niet mag. Hou vol!

Peuter doet anderen pijn

Ik maak me een beetje zorgen om ons 2,5 jarig dochtertje. Een vrolijk en lief meisje, dat dol is op kinderen (vooral baby’s), maar deze ook pijn doet. Soms knijpt ze haar broertje of pakt hem heeeeeel hard vast. Als ik waarschuw, doet ze het nog eens extra hard. Ze moet dan altijd even bij de deur staan (straf). Ik beloon haar ook veel, vertel hoe goed ze het doet etc. Maar niets helpt. Ook de kat kan ze erg pijn doen.

Hoewel we elke dag weer afspraken maken, blijft het ongewenste gedrag zich herhalen. Zo ook bij de oppas, waar ze een kindje tegen de box aan drukte en toen hard wegrende. Ze wist dat ze fout zat! Het lijkt een schreeuw om aandacht, maar ik heb het gevoel dat ik dit wel geef. Ben zelf leerkracht in groep 1 en 2 en weet hoe belangrijk positieve benadering is, maar dit lukt me niet altijd meer. hebben jullie tips? Ik vind het zo erg dat ze dit doet. Ze kijkt er ook gemeen en uitdagend bij.

Antwoord:

Wat vervelend zeg! Ik kan me voorstellen dat het op den duur erg moeilijk is om je dochter nog positieve aandacht te geven, toch moet je dit wel blijven proberen! Beloningen (complimentjes) om gewenst gedrag te stimuleren werken nou eenmaal beter dan kritiek op ongewenst gedrag.

Je dochter doet het niet “expres” om jou te pesten, probeer dat in gedachten te houden. Een peuter begrijpt nog te weinig om ongehoorzaam te zijn, daarbij is haar geheugen nog maar kortdurend en is ze gauw afgeleid. Pas als kinderen naar de basisschool gaan komt er meer besef van dingen die wel en niet mogen. Dan pas kunnen kinderen de gevolgen van hun ongewenste gedrag inzien.

Vaak is het met ongewenst gedrag dat hoe meer aandacht je eraan besteedt, hoe erger het zal worden. Leg kort uit waarom ze andere kindjes geen pijn mag doen en leidt haar af of geef haar iets anders te doen. Doe dat twee keer en zet haar de derde keer apart (bijvoorbeeld bij de deur staan zoals je schrijft). Praat daarna NIET meer over haar ongewenste gedrag. Anders krijgt het ongewenste gedrag opnieuw aandacht en heb je haar voor niets apart gezet (dan houd je het gedrag mogelijk in stand). Verwacht niet dat het meteen stopt, het zal geleidelijk aan afnemen.

In het boek “omgaan met je kind” van Jose Sagasser en Marga Schiet staan deze en nog meer tips, wellicht heb je daar iets aan?

Dochter 4,5 enorm boos als ze haar zin niet krijgt

Dochter van vier en een half kan enorm boos doen en kwaad worden als ze haar zin niet krijgt. Thuis en op school. Ze heeft nog een tweelingbroertje en een oudere broer dus ze heeft ook wel wat om tegen op te botsen. Ze bemoeit zich overal mee. Ik kan geen manier vinden om haar te helpen want negeren helpt niet.

Antwoord:

Er kunnen verschillende redenen zijn waarom je dochter dit ongewenste gedrag vertoont. Hiervoor zou ik over meer informatie moeten beschikken. Vraag jezelf af waarom ze zo doet. Op die manier kun je het proberen te voorkomen. Blijkbaar helpt boos worden en kwaad doen om haar zin te krijgen, want het patroon herhaalt zich steeds. Ze merkt zelf dus dat het effectief is.

Om haar ongewenste gedrag te voorkomen is het allerbelangrijkste consequent te zijn. Dit houdt in dat als het antwoord ‘nee’ is dit ook ‘nee’ blijft, en niet kan veranderen in ‘ja’. Zodra je ook maar een keer toegeeft, bevestig je voor je dochter dat haar ongewenste gedrag helpt om haar zin te krijgen. Vervolgens zal ze dit weer vele malen gaan herhalen. Stel duidelijke regels en grenzen en hanteer deze consequent. Zorg er echter wel voor dat deze realistisch zijn. Dit soort dingen zijn heel eenvoudig te voorkomen, mits je uiterst consequent blijft.