Eicellen invriezen: hoe werkt dat?

Tikt je biologische klok, ben je de juiste partner nog niet tegengekomen of ben je nu nog niet toe aan kinderen? Dan kan je ervoor kiezen om je eicellen in te laten vriezen. Hierdoor kan je jezelf net wat extra tijd gunnen. Het kan natuurlijk ook zijn dat je met niet zo’n leuke reden eicellen wilt gaan invriezen, omdat je bijvoorbeeld vanwege behandelingen tegen kanker deze voorzorgsmaatregel moet nemen. Hoe het invriezen van eicellen precies in zijn werk gaat, welke risico’s er aan een follikelpunctie zitten en hoe het zit met de vergoeding van deze behandeling, lees je hier!

Wat is eicelvitrificatie?

De invriesmethode van eicellen noem je ook wel eicelvitrificatie. Het proces van invriezen gaat hierbij heel snel. Zo ontstaan er weinig ijskristallen en zal er weinig schade ontstaan aan de eicellen. De eicellen worden bewaard in een vat met vloeibaar stikstof. Daar is het -196°C. Hierdoor blijven de eicellen jaren goed. In Nederland kan je bij verschillende ziekenhuizen en fertiliteitsklinieken je eicellen laten invriezen.

Hoeveel eicellen heeft een vrouw?

In je eierstokken zit een voorraad onrijpe eicellen. Bij je geboorte start je met 1-2 miljoen eicellen. Als je gaat puberen heb je er nog 400.000 over. Rond je 37e heb je er nog 25.000 en zodra je de 40 bent gepasseerd heb je er nog ongeveer 10.000 over. Op het moment dat je overgang voorbij is, zijn ook je eicellen op. Het is natuurlijk bij iedere vrouw verschillend hoe groot je voorraad precies is. Zodra je ouder wordt neemt dus niet alleen het aantal eicellen af en wordt je voorraad steeds kleiner, ook de kwaliteit van je eicellen gaat steeds meer achteruit. 

Vanaf het moment dat je gaat menstrueren begint het proces. In je eierstokken begint er in een blaasje met vocht -ook wel eiblaasje of follikel genoemd- een eicel te rijpen. Dit eiblaasje wordt steeds groter. Op het moment van de eisprong (ovulatie) heeft hij ongeveer een doorsnede van 2 tot 2,5 mm. Normaal gesproken springt één eicel tijdens de eisprong, de rest sterft af. 

Waarom zou je eicellen invriezen?

Sowieso kies je ervoor om eicellen in te laten vriezen omdat je op een later moment hoogstwaarschijnlijk jouw kinderwens wilt laten uitkomen. Hiervoor kan je verschillende redenen hebben:  

• Kanker – als je chemotherapie of een bestraling in je bekkengebied moet ondergaan omdat je kanker hebt, dan kan je ervoor kiezen om je eicellen van tevoren in te laten vriezen. Door deze behandelingen kan het namelijk gebeuren dat je eierstokken of eicellen beschadigen. Ook kan je in sommige gevallen verminderd vruchtbaar of onvruchtbaar worden. Zo kan je er op een later moment toch voor kiezen om via een vruchtbaarheidsbehandeling te proberen kinderen te krijgen.
• Kinderkanker – je hebt als kind kanker gehad, waardoor je minder eicellen over hebt dan normaal is op jouw leeftijd. 
• Stamceltransplantatie – als je een stamceltransplantatie moet ondergaan, dan kan je van tevoren een follikelpunctie laten doen en je eicellen invriezen. Vaak gaat deze transplantatie namelijk gepaard met chemotherapie of bestraling. Hierdoor kan je voorraad eicellen afnemen of je eierstokken beschadigen.
• IVF / ICSI – als jouw partner op de dag van jouw punctie bij een IVF- of ICSI-behandeling geen of onvoldoende zaad kan leveren, dan kan je ervoor kiezen om je eicellen in te laten vriezen. Zodat je op een later moment de bevruchting kan laten plaatsvinden.
• Social freezing – als je ouder bent dan 30 jaar en je nog geen kinderen hebt kunnen krijgen, omdat je nog niet de juiste partner hebt gevonden of omdat je relatie nog pril is. Dan kan je je eicellen invriezen als je later toch graag kinderen zou willen.
• Overgang – als er een verhoogde kans is dat je vroeg in de overgang gaat komen, dan kan het invriezen van eicellen een goed idee zijn als je een kinderwens hebt. Vervroegd in de overgang komen wordt ook wel Prematuur Ovarieel Falen (POF) genoemd. Dit kan bijvoorbeeld komen doordat je een erfelijke afwijking hebt of omdat iemand anders in jouw familie voor haar 35e al in de overgang is gekomen.
• Geslachtsverandering – als je een geslachtveranderende operatie ondergaat dan kan je van tevoren eicellen laten invriezen. Je kan door die verandering niet meer op de natuurlijke manier zwanger raken, maar zo heb je in ieder geval nog wel je eigen eicellen tot je beschikking als je later kinderen zou willen.
• Voor je dochter – als je dochter vanwege medische redenen minder of geen eicellen heeft, dan kan jij jouw eicellen laten invriezen voor haar. Als zij (later) een kinderwens heeft, dan kan ze deze eitjes gebruiken om die wens in vervulling te laten gaan.

Zijn er leeftijdsgrenzen voor het invriezen van eicellen?

Tot je 39e kan je eicellen laten weghalen en laten invriezen. Dat komt omdat je daarna vanwege je leeftijd minder kans hebt op succes. Het aantal en de kwaliteit van de eicellen neemt af als je ouder wordt. Als er een medische reden is om eicellen in te vriezen, dan kunnen ziekenhuizen afwijken van deze leeftijdsregel. Een bevruchte eicel (embryo) kan je laten terugplaatsen totdat je 49 jaar bent geworden. 

Procedure bij eicellen invriezen

Hoe de procedure verloopt vanaf de aanmelding in het ziekenhuis of bij de fertiliteitskliniek tot aan de terugplaatsing van het embryo vertellen we hieronder. 

Aanmelden

Als je ervoor kiest om eitjes in te vriezen, dan kan je je aanmelden bij de gynaecoloog. Op het moment dat je je aanmeldt kan het een paar maanden duren voordat je aan de beurt bent, afhankelijk van de wachttijd in het ziekenhuis of de kliniek waarvoor jij hebt gekozen. Houdt daar rekening mee als je de 40 jaar nadert. 

Echo

Aan het begin van jouw menstruatiecyclus kan de arts een vaginale inwendige echo maken bij jou om te kijken hoeveel eiblaasjes je hebt. Dit gebeurd op de tweede, derde of vierde dag van je menstruatie. Op de echo kan hij zien hoeveel eiblaasjes er op dat moment verder kunnen rijpen tot eicel. Met andere woorden: je ziet zo je eicelvoorraad.

Bloedonderzoek

Ook wordt er bloed afgenomen, om de hoeveelheid AMH en FSH te zien. Het Anti-Mülleriaans Hormoon geeft de grootte van je eicelvoorraad weer. Hoe hoger dit getal, hoe groter je voorraad. Ook wordt gekeken naar de hoogte van het FollikelStimulerend Hormoon. Zoals de naam al zegt zorgt dit hormoon ervoor dat de groei en rijping van de eicellen wordt gestimuleerd. Als deze waarde hoog is, dan is de kans groot dat je dicht tegen de overgang aan zit.

Testen

Voordat je de behandeling kan starten moet je jezelf eerst laten testen op infectieziekten zoals AIDS en Hepatitis B en C.

Hormonen

Zodra alle seinen op groen staan, kan jij starten met de behandeling. Je moet jezelf iedere dag hormonen toedienen via een injectienaald in je buik. De verpleegkundige legt jou precies uit hoe je dit moet doen. Deze hormonen zullen jouw eierstokken stimuleren. Het is namelijk de bedoeling dat er meer dan één eiblaasje verder gaat rijpen tot eicel. Met echo’s wordt tussentijds gecheckt hoe het gaat met de groei en hoeveel eiblaasjes er zijn. 

Follikelpunctie

Kort voordat de eisprong daadwerkelijk plaatsvindt, krijg jij een follikelpunctie. De gynaecoloog zal deze punctie uitvoeren in het ziekenhuis. Je kunt hierbij pijnstilling krijgen. Via de vagina wordt het vocht uit de eiblaasjes en de rijpe eicellen uit de eierstok opgezogen. De eicellen komen via een slangetje in een buisje terecht. Hoeveel dat er uiteindelijk zullen zijn hangt af van een aantal factoren:

• je leeftijd;
• de mate waarop jouw lichaam reageert op de hoeveelheid hormonen die jij krijgt toegediend;
• hoeveel eiblaasjes zich goed hebben ontwikkeld;
• de bereikbaarheid van de rijpe eicellen.

Laboratorium

De eicellen gaan vervolgens naar een laboratorium. Onder de microscoop wordt gekeken hoeveel eicellen eruit zijn gehaald bij de punctie. Alle eicellen die voldoende zijn uitgerijpt kunnen worden ingevroren. Meestal zijn dat er een stuk of 20.

Risico’s bij een behandeling

Aan iedere medische ingreep zitten risico’s, zo ook bij een follikelpunctie:

• Het is sowieso een zwaar proces voor jouw lichaam vanwege de hormonen en de punctie zelf.
• Er kan hyperstimulatie ontstaan door de hormonen die je krijgt toegediend. Je kan dan vocht gaan vasthouden, buikpijn krijgen, kortademig worden en je hebt een verhoogde kans op trombose. Gelukkig gaat dit vanzelf weer over. Meestal na een paar dagen, maar het kan ook een aantal weken duren.
• Er kan een infectie of een bloeding optreden. Gelukkig is deze kans klein.

Ontdooien van eicellen

Zodra je er klaar voor bent om een kindje te krijgen kunnen jouw eicellen worden ontdooid en bevrucht. Afhankelijk van de behandeling die volgt worden er één of meer van jouw eicellen ontdooid. De eicellen die het ontdooiproces hebben overleefd komen in aanmerking voor een IVF- of ICSI-traject. Bij IVF moet de bevruchting tussen de eicel en alle zaadcellen zelf plaatsvinden in een kweekschaaltje. Bij ICSI wordt er met een dunne naald één zaadcel in een eicel geplaatst. Als dit lukt, dan ontstaat er een embryo. Deze kan de gynaecoloog dan via de vagina terugplaatsen in jouw baarmoeder. Als het embryo zich nestelt in jouw baarmoederslijmvlies, dan ben je zwanger!

Hoe groot is de kans op zwangerschap na een eicelvitrificatie?

De kans op een zwangerschap na het invriezen en weer ontdooien van eicellen is 4 tot 6% per eicel. Daarnaast is de kans van slagen afhankelijk van:

• je leeftijd
• het aantal ingevroren eicellen en de kwaliteit daarvan
• het aantal eicellen dat de ontdooiing heeft overleefd en de kwaliteit daarvan
• hoe goed de bevruchting is gelukt met ICSI of IVF
• hoeveel eicellen er bevrucht zijn 
• de kwaliteit van de embryo(’s)

Vergoeding voor het invriezen van eicellen?

In de meeste gevallen is de rekening van een follikelpunctie en het invriezen van eicellen voor de zorgverzekeraar bij een medische indicatie. Check dit vooraf altijd even bij je zorgverzekeraar. Zo weet je zeker welke kosten jij wel en niet hoeft te dragen. 

Heb je geen medische indicatie, zoals bij social freezing? Dan moet je alles helaas zelf betalen. Dat is niet voor iedereen weg gelegd. Je betaald namelijk voor de behandeling zelf ongeveer €3000,-. Daarnaast betaal je voor het vriesproces rond de €400,- en jaarlijks betaal je tussen de €50,- en €100,- voor het bewaren van de eicellen. Gemiddeld genomen worden eicellen zo’n 5 jaar bewaard. Wil je hiervan afwijken, dan kan dat. De kosten zijn afhankelijk van het ziekenhuis of de fertiliteitskliniek die je hebt gekozen. Voordat je je aanmeld kan je de kosten opvragen bij het ziekenhuis of de kliniek, zodat je niet voor verrassingen komt te staan.

Bronnen: radboudumc, ziekenhuis