Dit doet hCG met je lijf

Je lichaam maakt allerlei verschillende hormonen aan. Als je zwanger bent, verandert je hormoonhuishouding. Dat is nodig om je baby goed te laten groeien. Een van de hormonen die je lichaam vanaf het begin van de zwangerschap (veel) meer gaat aanmaken, is hCG. In dit artikel lees je hoe dit hormoon je zwangerschap mogelijk maakt en welke veranderingen het in je lijf teweeg brengt.

Wat is hCG?

De afkorting hCG staat voor Humaan Chorion Gonadotrofine. Dit is een lichaamseigen hormoon dat vanaf de innesteling van de bevruchte eicel wordt aangemaakt. Zwangerschapstesten meten de hoeveelheid hCG in je urine. De hoeveelheid hCG verdubbelt zich elke twee dagen tijdens de eerste zeven weken van je zwangerschap. In de negende en tiende week is het hCG-gehalte in je lichaam het hoogst. Het hormoon wordt in de eerste weken aangemaakt door het embryo. Verderop in de zwangerschap neemt de placenta het over. 

Wat is de rol van hCG tijdens je zwangerschap?

Dit zwangerschapshormoon stimuleert de productie van de hormonen oestrogeen en progesteron tijdens de zwangerschap. Deze hormonen maakt je lichaam ook aan als je niet zwanger bent, maar hCG zorgt ervoor dat je extra veel van progesteron en oestrogeen gaat aanmaken. Daarnaast draagt hCG er ook aan bij dat je je in de eerste zestien weken van je zwangerschap lusteloos en misselijk voelt. 

Goede innesteling

In de vroege zwangerschap helpt hCG je kindje om zich in te nestelen in de baarmoederwand. Het hormoon zorgt er namelijk voor dat het omhulsel dat achterblijft in de eierstok na de eisprong (het gele lichaam of corpus luteum) niet wordt afgebroken. Dat gele lichaam maakt weer progesteron aan, dat ervoor zorgt dat het baarmoederslijmvlies dat je hebt opgebouwd niet wordt afgestoten (zoals gebeurd tijdens een normale menstruatie).

Geen rijping van nieuwe eicellen

Als een bevruchte eicel zich innestelt in de baarmoederwand, begint deze direct met het aanmaken van hCG. Dit is het teken voor de eileiders om te stoppen met het laten rijpen van nieuwe eicellen. Die zijn op dit moment niet nodig, omdat een bevruchte eicel zich nu aan het ontwikkelen is tot een baby. Er is dus geen plek om een tweede eicel op een later moment in te laten nestelen. 

Bescherming en ontwikkeling van je kindje

Het hormoon hCG zorgt ervoor dat je extra vet omzet in energie. Je lichaam gebruikt deze energie om de ontwikkeling van je baby te ondersteunen. Daarnaast zorgt hCG ervoor dat jouw afweersysteem het embryo niet afstoot. 

Normale hCG-concentraties tijdens je zwangerschap

Tijdens de eerste weken van je zwangerschap stijgt de concentratie hCG in je lichaam snel. Rond acht weken zwangerschap is de concentratie het hoogst, rond de 80.000 IU/L. Daarna daalt de hoeveelheid hCG in je lichaam tot ongeveer een vijfde van de piekconcentratie. Dat niveau blijft dan tot het einde van je zwangerschap gelijk. De hoeveelheid hCG in je lichaam wordt vastgesteld met een bloedtest. Deze waarden kunnen nogal uiteenlopen. De standaardwaardes staan in onderstaande tabel.

Wat betekent het als je een hoge hCG-concentratie hebt?

Als je een hoge hCG-concentratie in je bloed hebt tijdens de zwangerschap, kan dit aangeven dat je zwanger bent van meerdere kinderen. Bij tweelingen, drielingen of meerlingen produceert de moederkoek (placenta) namelijk meer hCG.

Mola-zwangerschap en hCG

Bij één op de honderd zwangerschappen gaat er bij of kort na de bevruchting iets mis. Alleen de placenta groeit door, maar er is geen vruchtje. De placenta maakt wel hCG aan. Dit zwangerschapshormoon verstoort de hormoonhuishouding in je lijf. Dat kan leiden tot kwaadaardige celdelingen.

In het begin lijkt een mola-zwangerschap op een normale zwangerschap. De baarmoeder groeit snel en de buik wordt sneller dik dan bij een gewone zwangerschap. Als er een echo wordt gemaakt, zijn er vele kleine blaasjes zichtbaar op de plek waar het embryo hoort te zitten. 

Bij een mola-zwangerschap heb je een zeer hoge hCG-concentratie in je bloed. Dit leidt soms tot klachten die lijken op zwangerschapsvergiftiging: veel vochtophoping (oedeem), hoge bloeddruk en eiwit in je urine.

Een mola-zwangerschap wordt in het ziekenhuis behandeld. Via de baarmoederholte wordt de baarmoeder leeggemaakt met een dun slangetje. De hoeveelheid hCG moet dan binnen 8 weken weer dalen tot normale waardes voor iemand die niet zwanger is. Na een mola-zwangerschap wordt geadviseerd om gedurende zes maanden niet te proberen zwanger te worden.

Wat betekent het als je een te lage hCG-concentratie hebt?

Een afname of lage toename van het zwangerschapshormoon gedurende 48 uur of langer kan een teken zijn van een miskraam of een buitenbaarmoederlijke zwangerschap. Als er een miskraam heeft plaatsgevonden, zal de hoeveelheid hCG steeds verder dalen. Bij een buitenbaarmoederlijke zwangerschap blijft de hoeveelheid hCG stilstaan of neemt heel langzaam toe. 

Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap wordt altijd afgebroken. Het kindje is niet levensvatbaar en het kan, zonder medisch ingrijpen, gevaarlijk zijn voor de moeder. Het lichaam breekt vaak zelf de zwangerschap af. Andere manieren om de zwangerschap te beëindigen zijn een injectie met medicijnen of een operatie.

Zwangerschapstesten werken met hCG

Als je wilt weten of je zwanger bent, kun je bij de drogisterij een zwangerschapstest kopen om thuis te doen. Deze testen meten of je hCG in je urine hebt. Het embryo begint na ongeveer zeven dagen met het produceren van hCG. De meeste zwangerschapstesten kunnen vanaf de dag dat je menstruatie zou moeten komen vaststellen of je zwanger bent. 

Lees ook: Wat is de Niet Ongesteldheidsdag (NOD)?

Combinatietest en hCG

Bij de combinatietest wordt een specifieke vorm van het zwangerschapshormoon gemeten. Dit heet Vrij-Beta-hCG. De waarde hiervan wordt, samen met het hormoon PAPP-A, de nekplooimeting, de leeftijd van de moeder en de zwangerschapsduur gecombineerd. Hieruit kan een risico bepaling worden gemaakt, om te bepalen welke kans je baby heeft op het syndroom van Down, syndroom van Patau en syndroom van Edwards. De kans op een kindje met syndroom van Down neemt aanzienlijk toe als je na je 36^e levensjaar zwanger wordt.

HCG inzamelen: Moeders voor Moeders

Niet iedere vrouw heeft het geluk om gemakkelijk zwanger te raken. Stichting Moeders voor Moeders zamelt urine in van vrouwen die net zwanger zijn. In de eerste tien weken van de zwangerschap bevat de urine van zwangere vrouwen namelijk het meeste hCG. Met het hormoon wat ze uit deze urine halen, worden geneesmiddelen gemaakt die artsen gebruiken bij vruchtbaarheidsbehandelingen. 

Denk je erover om andere vrouwen te helpen om zwanger te worden? Kijk dan eens op de website van Moeders voor Moeders.

Bronnen:
Apotheek.nl – Humaan Choriongonadotrofine 
Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde – Zwangerschapstesten Urinetest versus bepalingen in het bloed
Stichting Moeders voor Moeders
Clearblue – Zwangerschapstesten en HCG
Maastricht UMC – Zwangerschapshormonen 
Lab Maastricht UMC – HCG-totaal bloed
Deverloskundige.nl – Mola zwangerschap