Wanneer je zwanger bent is het onderwerp vruchtwater hier onlosmakelijk mee verbonden. Het is ontzettend belangrijk en zonder vruchtwater zou je baby niet kunnen overleven in je baarmoeder. Maar wat is de functie nu precies en waarom is het zo belangrijk? Hoeveel vruchtwater is gezond en wat zijn de risico’s van teveel of juist te weinig vruchtwater? Omdat het zo’n veelbesproken onderwerp is, lees je er hier alles over waardoor de meeste van je vragen waarschijnlijk beantwoord zullen worden.
Wat is vruchtwater?
Vruchtwater vormt zich in de eerste veertien weken van je zwangerschap in de vruchtzak waar je baby inzit. Het wordt onttrokken uit je bloedsomloop. Naast alleen vocht bevat het vruchtwater ook zouten en cellen van je baby. Naarmate je zwangerschap vordert krijg je steeds meer vruchtwater. Aan het einde van je zwangerschap heb je, bij een normale zwangerschapsduur, maar liefst anderhalve liter in je baarmoeder.
Na ongeveer vier maanden kan je baby slikken en zal hij of zij het vruchtwater ook opdrinken en weer uitplassen. Het wordt om de paar uur ververst. Het oude water wordt via de placenta, de vliezen en je bloed door je nieren afgevoerd en er wordt weer nieuw vruchtwater aangemaakt. Je baby heeft dus steeds een verse hoeveelheid water die hij ongelimiteerd in kan slikken. Zo kan hij goed oefenen met slikken en zich alvast voorbereiden op de voeding die hij krijgt na de geboorte.
Functies vruchtwater
De belangrijkste functie van vruchtwater is de bescherming van je baby. Hierdoor is het ook van belang dat je gedurende je zwangerschap altijd voldoende vruchtwater hebt. Hiernaast heeft het de volgende functies:
- Fysieke bescherming: Het vormt een soort stootkussen voor je baby. Het dempt jouw bewegingen en vangt onverwachte klappen op. Wanneer je bijvoorbeeld danst of springt of tegen iets aanbotst, zal het vruchtwater je baby beschermen
- Infecties: Door het vruchtwater is de kans op infecties zeer gering
- Spieren: De bewegingen die je baby in het water maakt trainen de spieren
- Navelstreng: Het vruchtwater voorkomt dat de navelstreng kan worden dichtgedrukt
- Temperatuur: het reguleert de temperatuur in je baarmoeder zodat het nooit te warm of te koud is voor je baby
- Spijsvertering: Wanneer je baby het water inslikt en weer uitplast traint het alvast het ademhalingsstelsel en spijsverteringssysteem.
Teveel of te weinig
Iedere controle zal de verloskundige ook de hoeveelheid vruchtwater controleren. Dit wordt gedaan door je buik te toucheren. Als de verloskundige het idee heeft dat er teveel of juist te weinig aanwezig is, kan dit gecontroleerd en bevestigd worden met een echo.
Teveel vruchtwater
Als er teveel is wordt dit met de medische term polyhydramnion aangeduid. Als de verloskundige vermoed dat dit het geval is, zal altijd een echo gedaan worden. Niet alleen kan de verloskundige dit voelen, ook rugpijn, buikklachten, een te snel groeiende baarmoeder, opgezwollen enkels of kortademigheid kunnen duiden op teveel vruchtwater. Het kan ook duiden op een afwijking bij de baby. Daarom zul je wanneer dit het geval is ook altijd onder scherpere controle staan tijdens je zwangerschap om complicaties zoveel mogelijk te voorkomen. Er kunnen verschillende oorzaken zijn waarom je teveel vruchtwater hebt. De meest voorkomende zijn:
- zwangerschapsdiabetes
- zwanger zijn van een meerling
- een afwijking bij de baby waardoor hij niet of beperkt het water inslikt
- een genetische afwijking bij de baby zoals het syndroom van down
Bij teveel vruchtwater en het ontstaan van complicaties, kan er overtollig water worden afgevoerd door middel van een vruchtwaterpunctie
Te weinig vruchtwater
Wanneer je juist te weinig vruchtwater hebt wordt dit aangeduid met de term oligohydramion. Wanneer je aan het einde van je zwangerschap minder vruchtwater hebt zal dit relatief minder risico’s met zich meebrengen dan wanneer dit al eerder in je zwangerschap het geval is. Een kleine baarmoeder of weinig beweging van de baby zijn symptomen die kunnen duiden op te weinig vruchtwater. Oorzaken kunnen zijn:
- Gescheurde of gebroken vliezen
- Zwanger zijn van een meerling
- Zwangerschapsdiabetes
- Het niet goed functioneren van de placenta
- Een aangeboren afwijking van de baby
Omdat dit meestal aan het einde van de zwangerschap voorkomt kan er voor worden gekozen om de bevalling op te wekken of een keizersnede uit te voeren.
Vruchtwater verliezen
Het verliezen van vruchtwater in het laatste stadium van je zwangerschap is bijna altijd een teken dat de bevalling gaat beginnen. Het water wordt vastgehouden door je vliezen. Wanneer deze breken komt het vrij. Meestal begint een bevalling met weeën, maar bij ongeveer 10% van de vrouwen begint de bevalling met het breken van de vliezen. Als de bevalling niet begint met het breken van de vliezen, breken de vliezen gedurende de bevalling of zal de verloskundige of gynaecoloog de vliezen breken om de bevalling te bespoedigen.
Geur en kleur vruchtwater
Omdat vruchtwater, net als urine, de temperatuur van je lichaam heeft, kan het soms lastig zijn om te onderscheiden of je vruchtwater of urine verliest. Het is daarom belangrijk dat je probeert wat water op te vangen op het moment dat je vermoed dat je vliezen gebroken zijn. Vruchtwater heeft een zoetige geur en is helder van kleur. Er drijven vaak wat witte vlokjes in. Soms kan het een beetje roze zijn omdat er wat bloed bij zit. Als jouw het water wat je verliest deze kenmerken heeft dan is er geen reden tot zorg.
Wanneer het echter een beetje groenig, donkergeel of bruinig is dan heeft de baby in het vruchtwater gepoept. Je noemt dit meconiumhoudend vruchtwater. Meconium is de eerste ontlasting van de baby. Als dit het geval is, is dit een teken dat de baby het niet meer prettig heeft. Het is dan ook belangrijk dat je meteen contact opneemt met de verloskundige.
Vruchtwaterpunctie
Een vruchtwaterpunctie is een vorm van prenatale screening waarbij via een dunne naald vruchtwater afgenomen wordt. Uit het vruchtwater kunnen belangrijke gegevens gehaald worden zoals een aangeboren afwijking als een open ruggetje of een chromosomen afwijking. Een vruchtwaterpunctie wordt niet standaard uitgevoerd, maar zal indien de verloskundige of gynaecoloog een hoger risico vaststelt, wel voorgesteld worden. Een vruchtwaterpunctie vindt rond de 15e zwangerschapsweek plaats. Een punctie is niet zonder risico’s. Er is een kans van 1:300 dat een vruchtwaterpunctie een miskraam tot gevolg heeft. De verloskundige zal de voor- en nadelen daarom altijd goed met je bespreken.
Bronnen: De kritische verloskundige, De medische encyclopedie, Mens en gezondheid
