Zwangerschapsdiabetes: gevolgen en behandeling

Je hebt vast wel eens gehoord van suikerziekte of diabetes. Tijdens je zwangerschap kun je ook suikerziekte krijgen. Dit heet zwangerschapsdiabetes of zwangerschapssuiker. Er zit dan teveel suiker in je bloed. Zwangerschapssuiker kan schadelijk zijn voor je baby. Wat zijn de symptomen van zwangerschapsdiabetes? En welke behandelingen zijn er? 

Wat is zwangerschapsdiabetes?

Bij zwangerschapsdiabetes is je bloedsuikerspiegel te hoog. Dit betekent dat er te veel suiker in je bloed zit. Dat heeft niet alleen gevolgen voor jezelf, maar ook voor je baby. Het hoge suikergehalte vergroot de kans dat je kind te groot wordt. Dat heet macrosomie. Dat brengt weer verschillende risico’s met zich mee. 

De kans is vrij groot dat je bij een volgende zwangerschap weer zwangerschapsdiabetes krijgt. Daarnaast heb je een grotere kans om op latere leeftijd diabetes type twee (ook wel diabetes mellitus genoemd) te ontwikkelen. Ongeveer de helft van de vrouwen met zwangerschapsdiabetes heeft vijf tot tien jaar later diabetes type 2. Daarom is het verstandig om de eerste vijf jaar ieder jaar je bloedsuiker te laten controleren bij je huisarts.

Hoe ontstaat zwangerschapsdiabetes?

Bij suikerziekte speelt het hormoon insuline een belangrijke rol. Dit hormoon zorgt ervoor dat je lichaam suiker uit je bloed opneemt. Als je zwanger bent, is je lichaam minder gevoelig voor insuline. Je lichaam maakt vanzelf meer insuline aan. Bij zwangerschapsdiabetes gebeurt dat niet. Er is dan te weinig insuline in je lijf om je bloedsuikerspiegel op een goed niveau te houden. 

Symptomen van zwangerschapssuiker

Vaak merk je zelf niet dat je zwangerschapssuiker hebt. Er zijn wel verschillende symptomen waaraan je het kunt herkennen:

• Je hebt veel dorst.
• Je moet vaak plassen.
• Je bent snel vermoeid.

Soms is op de echo veel vruchtwater te zien of ziet de echoscopist dat je kindje groter is dan normaal voor de duur van je zwangerschap. Dit kunnen beide tekenen zijn van zwangerschapsdiabetes.

Is zwangerschapsdiabetes schadelijk voor je baby?

Als je teveel suiker in je bloed hebt, is dit niet goed voor je baby. Die haalt namelijk alle benodigde voedingsstoffen uit je bloed. Je baby kan te groot worden (macrosomie), waardoor de bevalling lastiger kan zijn. Daarnaast heeft je baby vlak na de geboorte een grotere kans om een lage bloedsuiker te hebben. Ook heeft je baby meer kans om geelzucht te krijgen in de eerste dagen na de geboorte. Meestal is geelzucht niet schadelijk en gaat het vanzelf weer over. Maar ernstige geelzucht moet wel in het ziekenhuis worden behandeld.

Diagnose zwangerschapsdiabetes

Met een suikertest kun je vaststellen of je zwangerschapsdiabetes hebt. Een andere naam hiervoor is een orale Glucose Tolerantie Test. Je maakt hiervoor een afspraak bij het laboratorium. Je verloskundige of gynaecoloog laat je een suikertest doen als:

• Je baby op de echo te groot lijkt.
• Je veel vruchtwater hebt.
• Je meer kans hebt op zwangerschapsdiabetes.
• Je klachten hebt die lijken op de symptomen van zwangerschapssuiker.

Je gynaecoloog of verloskundige vertelt je de uitslag van de suikertest. Meestal doe je deze test als je tussen de 24 en 28 weken zwanger bent. Als je eerder zwangerschapssuiker hebt gehad doe je de test soms al bij 16 weken zwangerschap.

Wanneer heb je meer kans op zwangerschapsdiabetes?

Het risico op zwangerschapssuiker is groter als je:

• Overgewicht hebt (je BMI is dan hoger dan 30).
• Suikerziekte in je familie zit, dus als je broer, zus, vader of moeder diabetes heeft.
• Je in je vorige zwangerschap ook zwangerschapssuiker had of je baby zwaar was (>4500 gram).
• Je polycysteus ovariumsyndroom (PCOS) hebt.
• Je van Arabische, Noord-Afrikaanse of Hindoestaanse afkomst bent.
• Je bloedsuiker al in het begin van de zwangerschap te hoog is.

Als je op latere leeftijd zwanger wordt, heb je ook meer kans op zwangerschapssuiker. In 2019 had 6,5% van de zwangere vrouwen tussen 30 en 34 jaar zwangerschapsdiabetes. Bij zwangere vrouwen tussen de 40 en 44 jaar was dit bijna 20%.

Behandeling van zwangerschapssuiker

Als je gynaecoloog of verloskundige heeft vastgesteld dat je zwangerschapsdiabetes hebt, krijg je vaak als eerst het advies om de koolhydraten die je eet over de dag te verdelen. Producten met veel suiker kun je beter laten staan. Daarnaast krijg je het advies om voldoende te bewegen. Want met bewegen verbruik je de suikers in je bloed. Als je baby verder normaal groeit, je suikers weer normaal zijn en je geen medicatie nodig hebt, kan de verloskundige je verder behandelen. Die controleert dan regelmatig de groei van je baby en je bloedsuiker.

Behandeling bij gynaecoloog

Bij een erg hoge bloedsuikerspiegel kom je onder controle bij de gynaecoloog. Je krijgt in het ziekenhuis dan advies van een diëtist over voeding. Voor thuis krijg je een bloedsuikermeter om een paar keer per dag je bloedsuiker te controleren. Die noteer je in een boekje, zodat je die later kunt bespreken met je arts. Ook maakt de gynaecoloog een echo om de groei van je baby in de gaten te houden. 

Als je bloedsuiker erg verhoogd is, heb je soms medicatie nodig. Meestal is dit insuline. Dit hormoon spuit je zelf in. Soms krijg je pillen om je bloedsuiker te verlagen. Als je medicatie gebruikt, je baby te zwaar is op de echo of je bloedsuiker niet goed is, blijf je onder controle van de gynaecoloog. De kinderarts controleert dan na de bevalling je baby.

Kun je het risico op zwangerschapssuiker verkleinen?

Aan de meeste risicofactoren kun je niet zoveel veranderen. De enige waar je echt invloed op hebt is je gewicht. Als je te zwaar bent en je wilt zwanger worden, is het verstandig om voorafgaand aan de zwangerschap een paar kilo af te vallen. 

Daarnaast helpt het om al voor je zwanger wordt gezond te eten. Je kunt daarbij vaker producten kiezen met een lage glycemische index. Deze index geeft aan hoe snel de koolhydraten in het eten door je darmen worden opgenomen. Bewerkte producten (waar veel aan toegevoegd is om ze te maken), zoals koek en frisdrank, bevatten vaak veel snelle suikers. Omdat je lichaam die suikers snel opneemt in je bloed, ontstaat er een piek in je bloedsuikerspiegel. Onbewerkte producten, zoals groente en fruit, bevatten meestal meer vezels en complexe koolhydraten. Je lichaam neemt deze suikers langzamer op. Je bloedsuikerspiegel stijgt minder snel, waardoor je lichaam de suikers ook weer beter kan opnemen (opslaan in vet- of spierweefsel) of verbranden.

Bronnen: Thuisarts.nl, Voedingscentrum.nl, Diabetesfonds.nl. Nivel.nl