Zwanger zijn van een tweeling of meerling komt voor de ouders vaak als een verrassing. Het komt tenslotte maar bij 1 tot 2 procent van de zwangerschappen voor. De kans op problemen is bij een meerlingzwangerschap groter. Een van de mogelijke complicaties is het tweeling transfusie syndroom (TTS). In dit artikel lees je wat het is en welke behandelopties er zijn voor TTS.
Wat is het tweeling transfusie syndroom?
Als je zwanger bent van een tweeling, kan dit een eeneiige of twee-eiige tweeling zijn. Het tweeling transfusie syndroom komt voor bij eeneiige tweelingzwangerschappen waarbij de tweeling een placenta deelt. Dit is bij 70% van de eeneiige tweelingzwangerschappen het geval en heet een monochoriale tweelingzwangerschap. Bij ongeveer 10-15% van deze zwangerschappen ontstaat het tweeling transfusie syndroom.
Via de gedeelde placenta delen de foetussen een bloedsomloop. Het bloed van de ene foetus loopt door naar dat van de ander. Zolang dit evenwichtig verloopt, groeien beide foetussen goed. Er ontstaat pas een probleem als een van de twee kinderen meer bloed ontvangt dan het teruggeeft aan de ander. Dit wordt veroorzaakt door de bloeddoorstroming in de placenta. Beide kinderen komen hierdoor in de problemen.
Het ene kind krijgt meer bloed, waardoor de blaas groter wordt en het kind steeds meer plast. Hierdoor ontstaat teveel vruchtwater. Het andere kind ontvangt juist te weinig bloed en plast bijna helemaal niet meer. Hierdoor verdwijnt het vruchtwater en krimpt de vruchtzak waar het kind in zit. Dit levert complicaties op, wat voor beide kinderen levensgevaarlijk kan zijn.
Symptomen van het tweeling transfusie syndroom
TTS kan op ieder moment in de zwangerschap ontstaan. De kans is het grootst als je tussen de 16 en 26 weken zwanger bent. Zwangere vrouwen merken dat hun buik in een aantal dagen tot weken veel dikker wordt. Dit is een alarmsignaal en tevens het enige symptoom. Het wordt veroorzaakt door de grote hoeveelheid vruchtwater in de buik. Het is een reden om direct contact op te nemen met de gynaecoloog of verloskundige.
TTS wordt ingedeeld in vijf opeenvolgende stadia. In stadium 1 is er alleen sprake van te weinig vruchtwater bij het ene kind en teveel vruchtwater bij het andere kind. De kindjes zijn dan nog niet ziek. Bij stadium vijf zijn een of beide kinderen in de buik overleden als gevolg van TTS.
Hoe wordt de diagnose gesteld bij TTS?
Bij een tweelingzwangerschap wordt elke twee weken een echo gemaakt. Dit komt o.a. doordat de kans op problemen bij een tweeling groter zijn dan bij één kind. Op de echo kijkt de echoscopist naar de hoeveelheid vruchtwater en de verdeling van het vruchtwater tussen beide foetussen. Ook kun je op de echo zien hoeveel blaasvulling er aanwezig is. Een grotere blaas bij het ene kind en een kleinere blaas bij het andere kind kan een aanwijzing zijn voor TTS.
Tijdens het onderzoek wordt ook gekeken hoe het bloed stroomt en of een van de twee foetussen meer bloed krijgt dan de ander. Ook is te zien hoeveel vocht de kinderen vasthouden. Veel vocht vasthouden kan een teken zijn dat er teveel bloed naar het kindje toe stroomt.
Behandeling tweeling transfusie syndroom
Zonder behandeling van TTS overlijdt 90% van de kinderen. Daarom wordt er vrijwel altijd een behandeling toegepast. De keuze van de behandeling gebeurt in overleg met de gynaecoloog en vindt plaats in het ziekenhuis.
Fetoscopische laserbehandeling van de placenta (FLOVA)
Bij deze behandeling wordt de moeder 24 uur opgenomen op de afdeling verloskunde. Je kunt het vergelijken met een kijkoperatie. Via de buikwand wordt een kijkertje ingebracht met een laserdraad. Daarmee worden de bloedvaten in de placenta bekeken. Alle bloedvaten tussen de twee foetussen worden met de laser dicht gemaakt. De placenta wordt als het ware in tweeën gedeeld. Hierdoor krijgen beide foetussen hun eigen placenta. Daarnaast wordt het teveel aan vruchtwater afgetapt via een vruchtwaterpunctie.
Bij een laserbehandeling is er 10% kans dat de vliezen breken. Ook is er 10% kans dat niet alle bloedvatverbindingen dicht worden gelaserd. Daardoor verdwijnt TTS niet altijd na deze behandeling. Na de laserbehandeling is de kans dat beide kinderen het overleven 64%. De kans dat één kind het overleeft is 85% en de kans dat geen van beide kinderen in leven blijft is 15%. De kans op hersenschade bij de kinderen die levend worden geboren is bij deze behandeling 6%.
Ontlastende vruchtwaterpunctie
Het overtollige vruchtwater kan worden afgevoerd via een dunne naald in de buikwand. Daardoor wordt de spanning op de buik minder. De kans op een vroegtijdige bevalling neemt af. Het nadeel aan deze behandeling is dat de oorzaak van het probleem niet wordt weggenomen. Het teveel aan vruchtwater kan snel weer terugkomen. Meestal moet zo’n vruchtwaterpunctie meerdere keren worden herhaald.
Bij herhaalde vruchtwaterpunctie is de kans dat beide kinderen levend geboren worden 66%. De kans dat een van de twee kindjes in leven blijft is 16% en de kans dat beide kinderen overlijden is 30%. Gemiddeld worden de kinderen bij deze behandeling geboren met 29 weken. De kans op hersenschade bij kinderen die levend worden geboren is bij deze behandeling 16%.
Navelstrengcoagulatie
Bij TTS kan een van de kinderen erg ziek zijn, terwijl het andere kind nog wel gezond is. Als het zieke kind in de baarmoeder overlijdt, is dit gevaarlijk voor het gezonde kind. Bij overlijden kan het bloed van het gezonde kind namelijk naar het overleden kind stromen. De kans is groot dat het gezonde kind dan ook overlijdt of ernstig ziek wordt. In dat geval kan het nodig zijn om de navelstreng van het ernstig zieke kind dicht te maken. Hierdoor overlijdt het kind, maar heeft het gezonde kind de beste kans om in leven te blijven. Dit is altijd een lastige keuze voor de ouders en het behandelteam.
De kans dat het gezonde kind levend wordt geboren is 85% na deze behandeling. Bij 10% van de vrouwen breken tijdens deze behandeling de vliezen.
Afwachtend beleid
Als het tweeling transfusie syndroom nog in het eerste stadium is, kan ervoor worden gekozen om het natuurlijke beloop af te wachten. Als er niet teveel vruchtwater aanwezig is en beide kinderen zijn nog gezond, herstelt de TTS soms vanzelf. Wel moet de situatie dan goed in de gaten worden gehouden.
Beëindiging van de zwangerschap
Wanneer beide kinderen ernstig ziek zijn, wordt de kans dat ze het overleven erg klein. Als ze dan al in leven blijven, worden deze kinderen vrijwel altijd geboren met een handicap. Is de zwangerschap nog onder de 24 weken, dan kan ervoor worden gekozen om de zwangerschap te beëindigen.
Als een van beide kinderen tijdens de zwangerschap overlijdt, blijft deze in de baarmoeder. Bij de bevalling komt het overleden kind vaak samen met de placenta naar buiten. Vaak heeft het overgebleven kind alle ruimte ingenomen in de buik. Daardoor is het overleden kind weggedrukt en vervormd. Het kan daarom zijn dat het overleden kind niet meer goed herkenbaar is.
Bronnen: Radboudumc.nl, Lumc.nl
