Spermadonatie is een manier om toch zwanger te worden als het op de natuurlijke manier niet lukt. Dit geldt niet alleen voor heterostellen, maar ook voor stellen van hetzelfde geslacht kan spermadonatie een oplossing zijn om zwanger te worden. Bij spermadonatie doneert de man zijn zaad aan een spermabank of direct aan de vrouw. Hoe werkt een spermadonatie precies en is er een lange wachttijd? Deze en meer vragen, beantwoorden we in dit artikel zodat je weet wat er allemaal mogelijk is op het gebied van spermadonatie.
Waarom kiezen voor spermadonatie?
Spermadonatie is in meerdere gevallen een oplossing voor een kinderwens. Dit hoeft zeker niet alleen het geval te zijn als zwanger worden niet lukt. In de volgende gevallen is spermadonatie een optie;
- Zaadproductie man – De man heeft geen of te weinig vruchtbare zaadcellen.
- Alleenstaande vrouw – Wanneer een vrouw een grote kinderwens heeft maar geen partner, is spermadonatie een oplossing.
- Lesbische koppels – Als twee vrouwen een kinderwens hebben, kunnen zij door middel van spermadonatie zwanger worden.
- Erfelijke aandoening – Wanneer er in de lijn van de man een erfelijke aandoening aanwezig is, kan dit een reden zijn om deze lijn niet voort te zetten en te kiezen voor een spermadonor.
Anonieme of bekende donor bij spermadonatie?
Eén van de eerste vragen die je jezelf zult stellen is of je het zaad van een bekende donor of anonieme donor wilt. Aan beide opties kleven voor- en nadelen. Daarom is het goed om vooraf te bedenken wat jouw of jullie keuze is. Hieronder zetten we de mogelijkheden en voors en tegens voor je op een rijtje.
Anonieme donor
Je kunt zaadcellen van een anonieme donor krijgen via een spermabank. In Nederland zijn er acht fertiliteitsklinieken met een eigen spermabank. Dit kan bijvoorbeeld bij het AMC ziekenhuis in Amsterdam, het UMC ziekenhuis in Utrecht maar ook bij verschillende privéklinieken.
Voordelen
- De donor wordt voor de spermadonatie gescreend op erfelijke afwijkingen.
- De donor heeft een donorpaspoort waarin uiterlijke gegevens van de donor staan. Denk hierbij aan haarkleur, lengte, kleur van de ogen. Maar ook zaken als opleiding en karaktereigenschappen staan in het donorpaspoort.
- De donor speelt geen rol in het leven van jullie kind. In Nederland mag een kind na zijn 16e verjaardag wel zijn vader opsporen.
Nadelen
- Er zijn in Nederland lange wachtlijsten omdat er een tekort is aan zaaddonoren. Door corona zijn deze wachtlijsten alleen maar toegenomen. Je moet rekening houden met een wachtlijst van één tot drie jaar.
- De kosten kunnen behoorlijk zijn. Onderzoek daarom van tevoren goed of jouw verzekering deze kosten dekt.
Bekende donor
Vroeger werd in Nederland gewerkt met een lijst met categorieën. Een A-donor betekent een volledig anonieme donor. Deze optie is vervallen toen in 2004 de wet Donorgegevens in werking trad. Door deze wet kunnen kinderen na hun 16e verjaardag altijd traceren wie hun donor is. Een B-donor is anoniem totdat het kind contact op wil nemen. Eigenlijk de huidige anonieme donor via een spermabank. Donor-C is een bekende donor. Dit is iemand uit je eigen netwerk die je meestal goed kent.
Voordelen
- Er is geen wachtlijst
- Als je zelf insemineert, is er geen wet die bepaalt wat je moet doen. Je kunt dus zelf afspraken maken met de donor.
- Je kent het karakter, het uiterlijk en de gezondheidssituatie van de donor goed.
- Het is waarschijnlijk een stuk goedkoper dan spermadonatie via een spermabank,
Nadelen
- Het is mogelijk dat er toch een conflict ontstaat over eerder gemaakte afspraken. Denk aan de rol van de donor in het leven van het kind.
Tip: Luister de podcastaflevering van Daan Borrel in gesprek met Nina de La Croix, Rick Paul van Mulligen en René van Bakel over spermadonatie met een bekende donor. Hierin wordt heel eerlijk verteld over de voor- en nadelen van een spermadonor, hoe het in zijn werk gaat en welke hobbels er kunnen ontstaan.
Hoe gaat spermadonatie in zijn werk?
Je kunt sperma op twee verschillende manieren insemineren. Het is mogelijk om het zelf thuis te doen of het gebeurd in een fertiliteitskliniek. In beide gevallen is het belangrijk om de inseminatie op het juiste moment te doen. Namelijk vlak voor je eisprong. Met een ovulatietest kun je meten wanneer je eisprong is. Als je besluit om zelf de inseminatie te doen, is het belangrijk dat je de juiste spullen in huis hebt. Hiervoor kun je ook een zelfinseminatie pakket aanschaffen. Bij zelfinseminatie kun je, mits je donor dit ook wil, meerdere keren insemineren om de kans op een zwangerschap te vergroten. Als de spermadonatie via een fertiliteitskliniek plaatsvindt, noem je dit KID (kunstmatige inseminatie donorzaad). In fertiliteitsklinieken is het zaad altijd afkomstig van een anonieme donor uit een spermabank.
De kans op een zwangerschap met spermadonatie
Per cyclus heeft een jong en gezond stel ongeveer 15% tot 20% kans op een zwangerschap. Deze kans is bij kunstmatige inseminatie ongeveer gelijk. Bij een fertiliteitskliniek wordt het zaad vaak van tevoren gekeurd en blijven alleen de sterke spermacellen over. Als het na enkele pogingen niet lukt om zwanger te worden, heeft de vrouw mogelijk een vruchtbaarheidsprobleem. Je kunt dan kijken naar andere vruchtbaarheidstrajecten zoals IUI en IVF of ICSI.
Kosten van spermadonatie
In de afgelopen decennia werd een KID behandeling bijna altijd vergoed vanuit de basisverzekering. Op dit moment wordt een KID behandeling alleen vergoed als hier een medische oorzaak voor is. Dit betekent dat alleenstaande vrouwen met een kinderwens of lesbische stellen, geen vergoeding meer krijgen. Hierop is in 2019 een overgangswet in werking getreden. Bekijk daarom goed of de behandeling vanuit jouw zorgverzekering de kosten dekt. Is de behandeling niet vergoed, dan ben je al snel duizenden euro’s kwijt.
Spermadonor worden
Overweeg je zelf om spermadonor te worden? Dan kun je je aanmelden bij één van de acht fertiliteitsklinieken in Nederland. Niet iedereen kan spermadonor worden maar het is wel belangrijk dat er meer spermadonoren komen om zo de wachtlijsten terug te dringen. Als je aan onderstaande criteria voldoet, kun je je aanmelden als spermadonor. De fertiliteitskliniek doet de verdere screening. Als tegenprestatie krijg je een onkostenvergoeding.
- Je bent tussen de 18 en 45 jaar.
- Je produceert een voldoende aantal goede zaadcellen per zaadlozing.
- Je vindt het goed dat je regelmatig gekeurd wordt op SOA’s.
- Je committeert je aan het maandelijks doneren van sperma voor de periode van een jaar.
- Je bent gezond en behoort niet tot een risicogroep.
Bronnen: De maakbare mens, Freya, LUMC, Isala ziekenhuis